Morgunblaðið - 01.11.1997, Blaðsíða 37

MÖRGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 1. NÓVEMBER 1997 37"
AÐSENDAR GREINAR
Hvers konar þjóð
viljnm við vera?
milli ríkra
A UNDANFORN-
UM árum hefur orðið
mjög hraðfara breyt-
ing á „samsetningu"
hins íslenskra sam-
félags. Það er stétt-
skiptara en áður hefur
þekkst. Um er að ræða
efnalega stéttaskipt-
ingu, sem í mörgum
grundvallaratriðum er
farin að líkjast þeirri
þróun, sem orðið hefur
í Bandaríkjunum á
undanförnum áratug-
um. Þar er nú svo kom-
ið, að tæp 3% þjóðar-
innar eiga liðlega 70%
af þjóðarauðnum og
bilið breikkar stöðugt á
og fátækra.
Hagfræðingar og félagsfræðing-
ar í Bandaríkjunum hafa varað
mjög alvarlega við þessari þróun.
Þeir ganga svo langt að segja, að
hún geti ógnað stjórnskipulagi
Bandaríkjanna. Áhrif auðmanna á
störf þings og framkvæmdavalds
geti skaðað lýðræðisskipulag þjóð-
arinnar og sívaxandi misrétti geti
fyrr eða síðar kallað fram ofbeldis-
kennd viðbrögð og uppgjör þess
stóra hóps, er býr við kjör, sem eru
við eða undir fátæktarmörkum.
Auður fárra
Á Islandi hefur mikill auður safn-
ast á fárra manna hendur á síðustu
áratugum. Að hluta má rekja upp-
hafið til áranna eftir heimsstyrjöld-
ina síðari; einokunar á framkvæmd-
um fyrir varnarliðið, olíusölu og
útgerðar. En steininn tók úr þegar
mestu auðævi þjóðarinnar og eign
hennar samkvæmt lögum, fiskurinn
í sjónum, var afhent nokkrum ein-
staklingum. Einnig má benda á rík-
isfyrirtæki, sem höfðu verið byggð
upp fyrir skattpeninga þjóðarinnar,
og hafa verið seld einstaklingum á
mjög „hóflegu" verði. - Af þessum
sökum, og af fleiri ástæðum, hefur
mikill auður runnið í sjóði takmark-
aðs hóps íslendinga.
Það verður aldrei tryggt að allir
einstaklingar beri hið sama úr být-
um, enda ekki æskilegt markmið.
Það er ekkert eðlilegra en að dug-
andi fólk geti hagnast fyrir sakir
dugnaðar og kunnáttu, þegar það
starfar í eðlilegu og heilbrigðu
umhverfi og greiðir skatta og skyld-
ur. En velferðarkerfið hefur verið
öryggisventill flestra siðaðra þjóða
Árni
Gunnarsson
og verkfæri til að jafna
kjörin og til að tryggja
að enginn líði alvarleg-
an skort. - Og fæstir
íslendingar vilja hverfa
frá þessu kerfi.
Hvað viljum við?
En nú eru tímamót
í þróun íslenska samfé-
lagsins. Þjóðin verður
að taka afstöðu til þess
hvort núverandi efna-
leg stéttaskipting sé
æskileg og hvort eigi
að viðhalda velferðar-
kerfinu sem öryggis-
neti. Þjóðin verður að
ákveða hverskonar
þjóðfélag eigi að þróast hér á nýrri
öld. Það eru margar ástæður fyrir
því, að ákvörðun verður að taka
hið fyrsta.
Efnalega stéttaskiptingin er að
festast í sessi. Fjölmargir fylgifisk-
Við erum komin að þeim
tímamótum, segir Arni
Gunnarsson, að verða
að ákveða, hvers konar
þjóð við viljum vera - í
hvers konar þjóðfélagi
við viljum búa.
ar hennar sjá nú dagsins ljós og
má þar nefna einkarekstur í heil-
brigðis- og menntakerfi. Niðurstaða
þeirrar þróunar verður auðvitað sú,
að efnafólk sendir börn sín í úrvals-
skóla og greiðir fyrir bestu fáanlegu
heilbrigðisþjónustu. Þar munu einn-
ig koma við sögu betri tryggingar,
en almenningur nýtur, fyrir áföllum
og elli.
Inn í 21. öldina
Þar með verður þessi efnalega
stéttaskipting fest í sessi til fram-
búðar. Og það er þjóðin ein, sem
getur svarað því hvort hún vill halda
inn í 21. öldina í stéttskiptu samfé-
lagi þar sem misréttið hlýtur að
aukast smátt og smátt og um leið
minnki áhugi og tilfinning fyrir
nauðsyn þess tryggingakerfís, sem
við höfum til þessa kallað velferðar-
kerfi.
Sýning á ekta handmáluðum
bysönskum íkonum
í laugardaginn I. nóv. kl. 12—19
sunnudaginn 2. nóv. kl. 12—19
Lmánudaginn 3. nóv. kl. 12—19
HOTEþ
REYKJAVIK
SIGTLJNI
Þá gæti skiptingin á þjóðarskút-
unni litið út eins og einn sérfræðing-
ur hefur getið sér til um:
1. farrými: Fjármagnseigendur,
fólk með sérfræðikunnáttu og fóik
með aðstöðu. Það notaði „elítu-
skóla“, greiddi sjálft fyrir úrvals
heilbrigðisþjónustu og tryggingar
gegn áföllum og til að njóta góðrar
elli.
2. farrými: Bjargálna launa-
menn. Þeir notuðu almennt skóla-
kerfi, samtryggingar um almenna
heilbrigðisþjónustu og tryggingar.
3. farrými: Ófaglært verkafólk,
lausavinnuafl, atvinnulausir og fólk
utan vinnumarkaðar. Þetta fólk
hefði lítinn aðgang að almennri
þjónUstu, bæði skólum og heilbrigð-
isþjónustu og tryggingar þeirra
yrðu ölmusa.
Ný lögmál
Einhverjir munu nú tala um
svartagallsraus í höfundi. En lítið í
kringum ykkur og athugið vandlega
hvað er að gerast. Þessi þróun er
hafin. Hún er heldur ekki óeðlileg
þegar þess er gætt hver hefur verið
rauði þráðurinn í predikun þeirra
karla á kössunum, sem brýnt hafa
fyrir unga fólkinu lögmál lífsbaráttu
nýrra tíma. Þar á tilgangurinn að
helga meðalið í óheftri samkeppni
eftir lífsgæðum, sem í mörgum til-
vikum flokkast undir hreina og klára
græðgi, sem er að verða eitt helsta
einkenni íslensks samfélags.
Ég hef stundum undrast hvemig
almenningur á íslandi hefur setið
þegjandi og gneypur undir aðför
margvíslegra sérhagsmunahópa,
sem tekið hafa sér réttindi og fjár-
muni úr sameiginlegum sjóðum. En
nú er komið að þeim tímamótum,
að þjóðin verður að ákveða hvers
konar þjóð hún vill vera í nánustu
framtíð og í hvers konar þjóðfélagi
hún vill búa.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Heilsustofnunar NLFÍ í
Hveragerði.
Homafjörðui * HotuafJðirðUí * Hornafjördur * Hornafjörður *
ísland að vetri býður
upp á fjölmarga
möguleika til afþreyingar
og skemmtunar.
Skíðaferðir, fjallaskoðun,
listalíf, matur, menning og
skemmtun. Flugfélag íslands
býðurflug, gistingu, skemmtun
og ævintýri á einstöku Gjugg-
verði fyrir einstaklinga, hópa og
fyrirtæki.
v \ | Lífgaðu upp á tilveruna í vetur og skelltu þér
í ógleymanlega helgarferð til Hornafjarðar
með Flugfélagi íslands.

www.airicelaivd.is
7

&
HORNAFJÖFVDUR HEiLLiARl
- HnmafmrðtK - ífcvVjavi

a &
13.300
• Flug fram og til baka
• Gisting á mann 12 nætur með
morgunvcrði i tveggja manna herb.
• Afsléttarhefti og flugvallarskattur
innifalinn
Gjuggbelgin 7. tílB. nóvetmber
Uppskeruhátíð aldarinnar á Höfn -100 ára
Á þessu ári hafa Hornfirðingar minnst aldar
afmælis byggðar á Hrfiín og nú er loka-
spretturinn hafinn. (^igg helgi með villibáða
veislu og karnival stemm^u.
X
n
\ vefureinblínum við ð:
- jöklaferðir á vélsleðum eða snjóbílum
- jeppasafarí
- bátsferðir út í Hornafjarðarós
- hestaferðir á ís
r
- hestaferðir á ís
- heimsókn í sveitina
- fjöruferðir
-fuglaskoðun
&

1y>7 -
Verð frá kr. 2.990 !!!
« Juí’eéT . | FLUGFELAG ISLANDS yr-
1 I . V i r hrlmni L______.
Kyrintu þer Gjugg i Bæ hja Flugfélagi íslands i síma 570 3030 eöa hja næsta umboðsmanni.
Söjuskrifstofa Fluglélags íslanris. Fálkahúsiny, Hafnarstræti. sími 570 3800 - myndriti 570 3502