Morgunblaðið - 25.11.1997, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 25. NÓVEMBER 1997 35*
AÐSENDAR GREINAR
Lækningar -
hvað er nú það?
I MORGUNBLAÐ-
INU hinn 15. nóv. sl.
er grein eftir Gunnlaug
K. Jónsson forseta
NLFÍ sem ber fyrir-
sögnina „Skottulækn-
ingar- hvað er nú
það?“. Greinin mun
vera svar við fyrirlestri
mínum á vegum Holl-
vinafélags læknadeild-
ar HÍ hinn 8. nóv. sl.
Ég verð að játa að mér
finnst heldur miður, að
Gunnlaugur skuli hafa
gleymt því hvað ég
heiti. Sé sú gleymska
orðin af tillitsemi er
hún byggð á misskiln-
ingi, því ég reyni að jafnaði að
standa að baki skoðunum mínum
með fullu nafni, fyrir nú utan það
að fyrirlesturinn var haldinn á mjög
svo opinberum vettvangi.
Hitt vil ég þakka Gunnlaugi að
gefa mér tækifæri til að skýra nán-
ar ýmislegt það sem ekki vannst
tími til að gera nægiieg skil í fyrir-
lestrinum og þá sérstaklega það er
Aðferðir til að lækna
sjúkdóma, sem hvorki
hafa verið reyndar vís-
indlega né staðist vís-
indalegar prófanir, segir
Arni Björnsson vera
skottulækningar.
varðar Heilsustofnun NLFÍ Hvera-
gerði. Þetta geri ég fyrst og fremst,
vegna þess að ummæli mín hafa
verið túlkuð sem niðrandi fyrir starf-
semina sem þar er rekin og það
ágæta starfsfólk sem þar vinnur.
Því fer auðvitað víðs íjarri. Þar sem
mér varð á í messunni var að reyna
að skilgreina hugtök þannig að af-
marka annarsvegar vísindalegar og
hinsvegar óvísindalegar lækningar
og mér varð á að kalla óvísindalegar
lækningar skottulækningar og orðið
fór fyrir bijóstið á einhverjum áheyr-
enda minna, svo sem raun ber vitni.
Ástæðan til þess að ég notaði orðið
er, að það er gott orð sem, hefur
fastan sess í íslensku máli og ég
þekki ekki annað orð betra yfir óvís-
indalegar lækningar. Forskeytið
skott á í því sambandi ekkert skylt
við það líffæri sem ýmsar dýrateg-
undir bera á óæðri enda sínum, né
heldur drauga þá sem skottur voru
nefndar. Forskeytið þýðir eitthvað
sem er stutt, sbr. skottutúr, Sveinn
skotti, o.s.frv. Lækningar þær sem
hér um ræðir hafa verið nefndar
öðruvísi lækningar - öðruvísi en
hvað?, hjálækningar - hjá hvetju?
Heitin eru fleiri en eiga það öll sam-
eiginlegt að í þeim felst, þegar best
lætur - óljós hugsun og þegar verst
lætur - hrein fölsun. En áður en ég
sný mér að NLFÍ og heilsustofnun
þess í Hveragerði, langar mig til að
lýsa ánægju minni með þá eindregnu
afstöðu sem Gunnlaugur tekur til
þeirra samviskulausu aðila, sem í
nafni lækninga selja, grandalausu
fólki og örvæntingarfullum sjúkling-
um vafasama og jafnvel hættulega
gervilæknis-dóma, fyrir of fjár.
En snúum okkur nú að náttúru-
lækningum og Heilsustofnun NLFÍ.
Þegar sá mæti maður og læknir
Jónas Kristjánsson stofnaði NLFÍ
og reisti Heilsuhæli NLFÍ var hann
að boða það sem hann taldi vera
heilbrigða lífshætti, og hælið var í
upphafi ætlað sem athvarf fyrir þá
sem vildu stunda þessa lífshætti. í
grundvailaratriðum var boðskapur
Jónasar í því fólginn, að með réttum
lífsháttum, gætu menn komið í veg
fyrir eða seinkað sjúkdómum, sem
hijá okkur dauðlega menn.
Kollegar hans á þessum tíma
Árni
Björnsson
voru ekki allir sammála
honum en slíkt er ekki
óalgengt í læknastétt
sem og öðrum stéttum.
Hinsvegar held ég að
aldrei hafi verið neitt
missætti um þá grund-
vallarkenningu Jónasar
að heilbrigt lífemi í
hvívetna væri lykillinn
að farsælu lífi. Menn
greindi á um aðferðir,
m.a. hvort það væri
grundvallarskilyrði fyr-
ir heilsugóðu farsælu
lífi að neyta aðeins
jurtafæðu og hafa
hægðir oftar en einu
sinni á dag. NLFÍ
byggði hælið í Hveragerði upp af
miklum stórhug og myndarskap,
fyrst undir forystu Jónasar Krist-
jánssonar og að honum látnum af
Bimi Jónssyni. Uppbygging þessi
hefur síðan haldið áfram, en eðli
stofnunarinnar hefur breyst, úr því
að vera athvarf þeirra sem vildu
ástunda lífshætti byggða á megin-
reglum náttúrulækningastefnunnar
í það að vera lækningastofnun.
Stofnun sem er rekin að stómm
hluta af íslenska heilbrigðiskerfinu.
Heilbrigðiskerfi sem rekið er skv.
meginreglum vísindalegrar læknis-
fræði. Starfsfólkið er menntað eftir
þeim meginreglum og rækir störf
sín í samræmi við það. Auðvitað
getur menn greint á um einstakar
aðferðir en það liggur í eðli vísinda-
legrar læknisfræði.
Það sem eftir er af upprunalegu
hreintrúarstefnunni er jurtafæðið,
sem þó lætur smátt og smátt undan
síga fyrir eðlilegu mataræði og þar
með þeirri staðreynd, að maðurinn
er upphaflega alæta og að melting-
arfæri hans eru gerð til að geta
nýtt sér ólíkustu fæðutegundir hvort
sem þær eru upprunnar í Honolulu
eða Haparanda. Það sem skiptir
höfuðmáli varðandi fæðu er það að
hún innihaldi þau efni sem líkaminn
þarfnast til vaxtar og viðhalds, að
þessara efna sé neytt í hæfílegu
magni og að þau séu í réttum hlut-
föllum. Með núverandi þekkingu á
næringarfræði ætti samsetning og
magn fæðunnar að vera bamalær-
dómur. Þetta á að sjálfsögðu við þar
sem aðgengi að fæðu er nægilegt
og það er það hér á landi nú, þó
svo hafí ekki alltaf verið. Það er
ótrúlega mikið fjallað um holla og
óholla fæðu og alls kyns sk. fæðu-
bótarefni, sem seljast daglega í
tonnatali, en em flest óþörf miðað
við nútíma stöðu í næringarmálum
þjóðarinnar. Ef þar er einhver vandi
er hann líklega helst fólginn í ofáti.
Þá gleyma menn því gjarna, sérlega
þegar rætt er um lengingu ævinnar
að fjöldi annarra þátta en fæðunnar
kemur þar að. Það skyldi þó aldrei
vera að gúmmístígvélin hafi lengt
meðalævina meira en öll vítamínin,
sem troðið hefur verið í þjóðina á
undanförnum áratugum. Líklega
hafa ísskápamir átt stærri þátt í
fækkun tilfella magakrabbameins
en allt grænmetið, mismunandi
hreinræktað sem við flytjum inn og
neytum og örugglega hafa vel upp-
hituð húsakynni bjargað lífí fleiri
ungbama og gamalmenna en sýkla-
lyfín, án þess að þáttur þeirra í leng-
ingu meðalævi Islendinga sé van-
metinn. Böm og gamalmenni dóu
nefnilega úr kulda fyrr á áram og
ungt fólk, sem vann blautt í fæt-
uma dag eftir dag, dó úr lungna-
bólgu og berklum.
Að lokum svar við fyrstu spum-
ingunni. Orðið lækning þýðir það að
lagfæra eitthvað sem farið hefur úr
skorðum í mannslíkamanum, fyrir
innri eða ytri áhrif eða hvort tveggja.
Læknisfræði er það að nota vísinda-
lega reyndar aðferðir til að fram-
kvæma lækningu. Þekkingu læknis-
fræðinnar er svo hægt að nota til
að koma í veg fyrir vissa sjúkdóma
en það er ekki lækning, því heilbrigð-
ir þurfa ekki á lækningu að halda.
Það að nota aðferðir sem ekki
hafa verið reyndar vísindalega, eða
sem ekki hafa staðist vísindalegar
prófanir, til að lækna sjúkdóma era
skottulækningar.
Höfundur er læknir.

FRA28. NOVEMBER
FRAMAÐ JÓLUM
Á ífflOTIL
*
> Hangikjötscarpaccio meðpiparrótarfondant, v
tómat, strengjabaunum og timian olíu
Reykt rjúpubrjóst meóþurrkuðum ávöxtum og balsamico
Hreindýraterrine t Briocbebrauði með
saffrankrydduðu eplacomjwte
Hörpuskel og smálúða „cheviche" í koriander og limesafa
* Smokkftsksblek risotto með kolkrabba,
skeldýraolíu og djúpsteiktri steinseljurót
★
Milliréttur á kvöldin
BouiUabaisse ftskisúpa með croutons og rouille
Hamborgarbryggur með
sykurgljáðum kartöflum, rauðkáli og rauðvínssósu
NautaftUet meðpaprikumarmelaði,
tarragon pesto og kartöflumús
* Gœs og rjúpa með kontaks-épiccsósu,

- rúsínum, fjeslihnetum og rauðrófumauki Hvítvínsgufusoðin rauðspretta með basil, kirsuberjatómötum, griUuðum kúrbít ogfennelgulstöngulsósu
Amaretto paifait með appelstnugreipsalati og möndlukexi Heitur súkkulaði, brauð- og smjörbúðingur með vaniUuis og kanilsírópi VaniUusoðin pera á sablé köku með bláberjasósu og sítrónugrassabayonne * Réttir sem eru aðeins á kvöldin. ' f': ' :4
W
BORÐAPANTANIRÍ SÍMA552 5700
WGAllDWUM
við öll skemmtileg tækifæri
gSSSOW!
\l/
VOGABÆR
190 Vogar Sími: 424 6525
yOGA
IDYFA
M»6 UvddbtíwW
<á!íí-
vV
VOGAB/CR
VOGA
IDYFA

SMAb.
VOO