Morgunblaðið - 07.02.1998, Blaðsíða 12

12 LAUGARDAGUR 7. FEBRÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
4
FRÉTTIR
Frumvarp alþýðubandalagsmanna til stjórnskipunarlaga
Stund milli stríða
Tekur af öll tvímæli um eign-
arrétt á náttúruauðæfum
SAMRÆÐUR á Alþingi fara
iðulega fram í hinu mesta bróð-
erni þvert á öll flokksbönd.
Hér stinga þeir saman nefjum
Guðmundur Árni Stefánsson og
Ossur Skarphéðinsson, sem eitt
sinn tilheyrðu hvor sínum þing-
flokknum, en eru nú báðir þing-
menn Alþýðuflokksins.
RAGNAR Arnalds, þingmaður Alþýðu-
bandalags og óháðra, mælti fyrir frumvarpi
til stjórnskipunarlaga á fimmtudag, en með-
flutningsmenn hans eru sex aðrir þingmenn
Alþýðubandalags og óháðra. Með frumvarp-
inu er lagt til að nýjar málsgreinar bætist
við 72. grein stjórnarskrárinnar, en fyrsta
. málsgreinin sem lagt er til að bætist við er
I svohljóðandi: Öll verðmæti í sjó og á sjávar-
botni innan efnahagslögsögu, svo og al-
menningar, afréttir og önnur óbyggð lönd
utan heimalanda teljast sameign þjóðarinn-
ar allrar, einnig námur í jörðu, orka í renn-
andi vatni og jarðhiti neðan við 100 metra
dýpi.
! Þá er með frumvarpinu lögð áhersla á, að
| sögn Ragnars, að taka af öll tvímæli um
► eignarrétt á náttúruauðæfum og landi og
marka skýra stefnu í því efni. „Við höfum
| talið að eðlilegast væri að gera þetta með
stjórnarskrárákvæði á þann veg að eignir
sem enginn hefur sannanlega átt fram að
þessu og eru þess eðlis að þær þurfa að nýt-
ast af þjóðarheildinni, verði í stjórnarskrá
lýðveldisins, lýstar sameign þjóðarinnar allr-
ar. En um leið leggjum við áherslu á að staða
; bænda sé ekki skert í neinu, heldur haldi
þeir þeim hlunnindum sem hafa fýlgt ís-
I lenskum búskaparháttum á liðnum öldum.
Við höfum gert ráð fyrir því að mörkin milli
einkaeignar og sameignar þjóðarinnar verði
ákveðin með löggjöf þar sem hagsmuna þétt-
býlisbúa sé fyllilega gætt og þeim sé tryggð-
ur réttur til eðlilegrar umgengni og útivistar
í landinu," sagði Ragnar.
Hóflegt auðlindagjald
í máli sínu vék Ragnar sérstaklega að
jarðhitanum, en í frumvarpinu er lagt til að
jarðhiti neðan við 100 metra dýpi verði lýst-
ur sameign þjóðarinnar. „Hugmyndin um að
takmarka einstaklingseignarrétt á jarðhita á
ákveðnu dýpi er ekki komin frá okkur al-
þýðubandalagsmönnum heldur byggist á
langri umræðu hér á Islandi um það efni.
Meðal annars ítarlegum álitsgerðum virtustu
fræðimanna á þessu sviði á sínum tíma,“
sagði Ragnar. Hann tók það á hinn bóginn
fram að það væri ekki skilyrði af hálfu al-
þýðubandalagsmanna að miðað væri ná-
kvæmlega við þetta dýpi. „Aðalatriðið er að
um einhverja takmörkun sé að ræða því við
teljum það fráleitan skilning með öllu að
landeigandi geti átt slík réttindi inn að mið-
punkti jarðar.“

Morgunblaðið/Ásdís
Önnur málsgrein sem al-
þýðubandalagsmenn leggja
til að bætt verði við stjórn-
arskrána kveður á um að
heimilt sé að ákveða að
nýtendur auðlinda í sam-
eign þjóðarinnar greiði hóf-
legt gjald er standi undir
kostnaði við rannsóknir og
stuðli að vemdun auðlind-
anna og sjálfbærri nýtingu
þeirra. I þessu sambandi
lagði Ragnar áherslu á að um hóflegt gjald
væri að ræða og ekki gengið svo langt að
íþyngja um of einstökum atvinnuvegum. „Ég
er ekki ýkja hrifinn af þeirri tillögugerð sem
fram hefur komið frá Þingflokki jafnaðar-
manna þar sem gert er ráð fyrir því að auð-
lindagjald verði svo stórtækt að það ryðji
burtu tekjuskatti," sagði Ragnar.
Að loknu framsöguerindi
Ragnars tók Ágúst Einars-
son, Þingflokki jafhaðar-
manna, fram að Þingflokkur
jafnaðarmanna hefði lagt til
að lagt væri á veiðileyfa-
gjald upp á tvo milljarða við
núverandi aðstæður. „Við
höfum sömuleiðis sagt að
þegar hagnaður mun aukast
í þessari grein, þegar fram
líða stundir og fiskstofnar
byggjast upp, verður hægt að auka þessa
gjaldtöku," sagði Ágúst. „Það er alveg Ijóst að
málflutningur okkar jafnaðarmanna varðandi
veiðileyfagjald er reyndar í anda þess sem
háttvirtur þingmaður talaði um, hófleg gjald-
taka, en þegar fram líða stundir er hægt að
auka hana, en samt skilja vel eftir innan sjáv-
arútvegsins.“

1 ; [ú.: rr; . v. < ‘ ':,,r ; \ •
ALÞINGI
Alþingi
Frumvarp til laga
um tölvubrot
DÓMSMÁLARÁÐHERRA hefur lagt fram á
Alþingi frumvarp til laga um breytingu á al-
mennum hegningarlögum. Miðar frumvarpið
að því að skilgreina refsiverða háttsemi sem
tengist tölvum og notkun þeirra, til dæmis
fölsun gagna á tölvutæku formi, óheimilan
aðgang að gögnum eða forritum á tölvutæku
formi og eyðileggingu tölvubúnaðar.
Frumvarpið var samið af refsiréttarnefnd,
sem skipuð var af dómsmálaráðherra 2. júm'
1997 og er formaður nefndarinnar Benedikt
Bogason, skrifstofustjóri í dóms- og kirkju-
málaráðuneytinu.
Sýslumaðurinn á Akranesi um viðbrögð dómsmálaráðuneytis vegna meðhöndlunar hans á máli ÞÞÞ
Telur ráðuneytið
brotlegt við íjölda
lagaákvæða
í GREINARGERÐ Sigurðar
Gizurarsonar, sýslumanns á Akra-
nesi, þar sem hann rekur afskipti
embættis síns af máli Þórðar Þórð-
arsonar, kemur fram að hann telur
dómsmálaráðuneytið hafa brotið
fjölda lagaákvæða. „Með því að
fella dóm yfir mér um lögbrot í
fréttatilkynningu til allra helztu
fjölmiðla landsins - aðeins um það
bil fjórum klukkustundum eftir að
það hafði fregnir af samkomulagi
mínu og Helga V. Jónssonar hrl. -
gerðist dómsmálaráðuneytið brot-
legt við fjölda lagaákvæða," segir
sýslumaður í greinargerð sinni.
Greinargerðin kemur í kjölfar at-
hugunar Ríkisendurskoðunar á inn-
heimtu skattskuldar og sektar á
hendur ÞÞÞ, viðbragða ráðuneyta
dómsmála og fjármála og vegna
umræðna um málið sem orðið hafa í
fjölmiðlum. Dómsmálaráðuneytið
gerði í síðustu viku athugasemdir
við áðurgreindan samning sýslu-
manns um greiðslu sektar ÞÞÞ og
veitti sýslumanni frest til að skýra
sína hlið málsins. Sendi hann ráðu-
neytinu greinargerð sína á fimmtu-
dag.
Leitaðist við að tryggja hags-
muni beggja
Sýslumaður rekur hvernig hann
hefur leitast við að tryggja hags-
muni ríkissjóðs við innheimtu á
skattskuld annars vegar og hins
vegar sekt og telur vegna tengsla
þessara mála að rétt hafi verið að
framkvæmd þeirra héldist í hendur.
Færir hann m.a. rök fýrir því að
hann hafi haft rétt til að semja um
greiðslu sektar til lengri tíma en árs
og segir lög sem dómsmálaráðu-
neytið telur banna lengri frest ekki
eiga við nema um dóma sem falla
eftir gildistöku laganna 1. júlí 1997.
Dómur Hæstaréttar hafi gengið 12.
júní og lagarök væru til um að lögin
væru ekki afturvirk. Nefnir hann í
þessu sambandi að ráðuneytið sjálft
hafi án lagaheimilda samið um
greiðslu sekta með aíborgunum til
allt að fimm ára. „Það kemur því
æði kynlega fyrir, þegar sama ráðu-
neyti sér ástæðu til að gefa út sér-
staka fréttatilkynningu um, að ég
hafi brotið lög með því að gera slík-
an samning með eins árs afborgun-
arfresti," segir m.a. í greinargerð
sýslumanns.
„Samkomulag okkar Helga V.
Jónssonar hrl. var heiðursmanna-
samkomulag, sem miðaði að því að
bjarga því sem bjargað yrði í máli,
sem var komið í óefni fyrir mistök
af hálfu ríkisins. Eina gildið sem
samkomulag þetta hafði var sið-
ferðilegt, þ.e. að þess var að vænta,
að sonur Þ.Þ., eigandi skuldabréf-
anna, teldi sér siðferðilega skylt að
nota andvirði bréfanna til að
bjarga föður sínum frá fangelsi,
enda hafði hann lýst því yfir, að
hann hefði vilja til að láta andvirði
skuldabréfanna ganga til greiðslu
sektarinnar," segir m.a. í greinar-
gerð sýslumanns. Hann segir að
þeim Helga hafi borið að gæta
bæði hagsmuna ríkisins og hins
dæmda og að ríkið hafi mátt telja
siðferðilega ábyrgt fyrir því að Þ.Þ.
gat ekki greitt sektina því að það
hafi vanrækt að bjóða í skuldabréf
á uppboði. „Á uppboðinu hlunnfór
ríkið bæði sjálft sig og Þ.Þ. og
felldi í raun á hann viðbótarrefs-
ingu, sem hann hafði ekki verið
dæmdur til.“
Hélt samskiptin
í bezta lagi
Sýslumaður rekur síðan viðbrögð
dómsmálaráðuneytisins og telur
það hafa stutt málflutning sinn með
lagaákvæði sem ekki sé í gildi um
dóm Hæstaréttar í málinu og segir
ráðuneytið hafa gerzt brotlegt við
fjölda lagaákvæða:
„í fyrsta lagi felldi það dóm yfir
mér án þess að gefa mér kost á að
tjá mig um málsefnið, áður en það
komst að niðurstöðu sinni, og braut
þannig gegn andmælareglu stjórn-
sýslulaga nr. 37/1993, sbr. 13. gr.
laganna. í öðru lagi hrapaði það að
niðurstöðu sinni, og braut þannig
rannsóknarreglu stjómsýslulag-
anna, sbr. 10. gr. laganna. I þriðja
lagi studdi það niðurstöðu sína við
lög, sem ekki giltu um málefnið,
sbr. það sem segir að framan um
lögin nr. 57/1997. í fjórða lagi braut
það þá meginreglu laga, að stjóm-
völd, sem eiga dagleg samskipti,
bera hollustuskyldur hvert gagn-
vart öðra og ótækt er, að þau vegi
hvort að öðru opinberlega í fjölmiðl-
um. Dómsmálaráðuneytið ber holl-
ustuskyldur gagnvart mér. Má vera
ljóst, að mér er illkleift að starfa, ef
ég á ávallt á hættu að ráðuneytið
ráðist á mig opinberlega hvenær
sem það telur sig hafa fundið högg-
stað.“ Og í fimmta lagi telur sýslu-
maður að fréttatilkynning ráðu-
neytisins og yfirlýsingar ráðuneyt-
ismanna í viðtölum í útvarpi og
sjónvarpi feli í sér ærumeiðandi að-
dróttanir í sinn garð. Lokaorð
greinargerðar sýslumanns era
þessi:
„Ég vil að lokum taka fram, að ég
hefi verið sýslumaður frá árinu 1974
- í meira en 23 ár - án þess að mér
hafi orðið á mistök og aldrei hefur
dómsmálaráðuneytið veitt mér
áminningu fyrir embættisstörf mín.
í grandaleysi mínu hélt ég, þegar
ég ræddi við Björgu Thorarensen
skrifstofustjóra ráðuneytisins í síma
fimmtudaginn 29. jan. 1998, að sam-
skipti mín við ráðuneytið væra í
bezta lagi. Önnur varð raunin þegar
leið að kvöldi.“