Morgunblaðið - 07.02.1998, Blaðsíða 64

64 LAUGARDAGUR 7. FEBRÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FOLK I FRETTUM
Nýir ferðaþættir
Þjóð með
flökkublóð
FERÐALÖG eru ein af
ástríðum íslensku þjóð-
arinnar. Við erum
stöðugt á flandri um all-
an heim og flest okkar
- Jferðast reglulega til útlanda. Fyrir
nokkru var á dagskrá Sjónvarpsins
þáttaröð um ferðalög til erlendra
stórborga undir yfirskriftinni
„Veisla í farangrinum" og á sunnu-
dagskvöld verður sýndur fyrsti þátt-
ur í nýrri fjögurra þátta syrpu með
sama nafni. Stjórnandi þáttanna er
sem fyiT Sigmar B. Hauksson og
heimsækir hann nú nýja áfanga-
staði. Sigmar hitti blaðamann á
Hótel Borg á dögunum og sagði far-
ir sínar.
Ferðafíkn íslendinga
Miðað við hversu vænt okkur Is-
lendingum þykir um landið okkar
erum við alltaf í undarlegum spreng
...að komast í burtu frá því. Þar sem
við erum öðrum þjóðum ferðaglaðari
ættu þættirnir að vera vænlegir til
vinsælda, en í þeim verður fjallað
um fjórar borgir í þremur heimsálf-
um: Edinborg, Barselóna, Boston og
Sri Lanka.
„Eg held að flökkueðli Islendinga
sé ástæða þess hve vinsælar ferða-
sögur hafa alla tíð verið hér,“ segir
Sigmar. „Menn hafa alltaf getað
ferðast í huganum, með ímyndunar-
aflinu. Sjónvarpið er sá miðill sem
kemst næst þessum krafti, enda
hefur kvikmyndinni verið lýst sem
tilbúnum draumi. Eg veit ekki
hvers vegna Islendingar eru svona
miklir ferðamenn. Kannski erum
við bara flakkarar að eðlisfari. Við
erum jú þjóðflokkur sem lagði af
stað frá upptökum Volgu einhvern
tímann í grárri forneskju og héldum
áfram þar til við stóðum föst á þess-
ari eyju og kannski höfum við enn
þörf fyrir að halda ferðinni áfram.
En ísland hefur sterk tök á okkur
og flestir sem fara koma aftur.
Islendingar eru í það minnsta
vanir að ferðast og eitt af því sem
við hugsuðum um við gerð þáttanna
var einmitt það. Til dæmis hugsuð-
um við okkur að þeir sem ættu eftir
að heimsækja viðkomandi borgir
ríiyndu njóta ferðarinnar betur ef
þeir vissu hvað þeir ættu í vændum.
Jafnframt þurftum að gera ráð fyrir
að margir hefðu komið til einhverra
þessara staða og þurftum því að leit-
ast við að lýsa hliðum sem eru á ein-
hvern hátt óvenjulegar."
Veisla í farangrinum
Ferðalýsingar eru ein elsta
þekkta grein bókmennta. Sjón-
Pakistanskar vörur
Rýmingar-
sala
v/flutnings
Háholtl 14, Mosfellsbæ
(anaar algandl, áður Karatchl, Ármfila).
Síðir leðurfrakkar,
silkisatínrúmföt, kínasilki,
kasmír ullarmottur, reiðskálmar,
útskornar gjafavörur.
Opið virka daga frá kl.13-19 og
frá kl. 12-16 í dag, laugardag.
Veriö velkomin.
Sími 566 6898 (á kvöldin).
varpsmiðillinn hefur smám saman
verið að taka yfir í lýsingum fjar-
lægra furðuslóða og nú eru ferða-
sögur sjaldséðar á prenti. Titill þátt-
anna vísar í eina af þekktari skáld-
sögum Emests Hemingways og hef-
ur þýðing félaga hans og óskabarns
þjóðarinnar, Halldórs Laxness, ekki
þótt skemma fyrir. Sigmar nefndi
þættina eftir þessari bók vegna ein-
lægrar aðdáunar á lýsingum hennar
af París.
„Eg finn lyktina af borginni þegar
ég les þessa sögu. Hemingway náði
einhvern veginn að draga fram
kjarna Parísarborgar og það er
þetta sem ég er að leitast við að gera
í þáttunum. Hver borg hefur hefur
eitthvað alveg sérstakt við sig.
Stundum er það staðurinn, stundum
þjóðin sem býr þar, en oftast ein-
hvers konar samspil þarna á milli.
Það eru til tvær gerðir af ferða-
bókmenntum. Annars vegar eru
upptalningar staðreynda, fagbækur
notaðar sem uppflettirit. Þessi teg-
und heldur ennþá velli í svipuðu
formi og hún hefur alltaf gert. Hin
tegundin er lýsing höfundar á upp-
lifun sinni af þeim stöðum sem hann
ferðast um. Þessi tegund er að þró-
ast frá bókinn yfir í aðra miðla eins
og sjónvarp og kvikmyndir. í þátt-
unum er leitast við að miðla ákveð-
inni stemmningu eða tilfínningu fyr-
ir þeim stöðum sem heimsóttir eru.
Þeir eiga því ýmislegt sameiginlegt
með þessari bókmenntategund sem
skáldsaga Hemingways tilheyrir og
mér fínnst skara fram úr. Hver borg
á sér ákveðin tákn sem segja mikið
um hennar innsta eðli. Táknin eru
jafn mörg og mismunandi eins og
borgirnar sjálfar. Það er okkar verk
að finna táknin og lesa úr þeim.
Viðsjárverður miðill
Umbreyting ferðasögunnar úr
texta yfír í sjónvarp er á margan
hátt dæmigerð fyrir þróun nútíma-
menningar. Sjónvarpið er gríðar-
lega öflugur miðill með ýmsa kosti,
en varla færri galla. Myndræn lýs-
ing í sjónvarpi gefur sig út fyrir að
vera hlutlausasta gerð lýsingar, þ.e.
sannleikur. Fólki er eðlilegt að trúa
sjónvarpsmyndinni, þess vegna er
svo auðvelt ljúga með henni.
„Þegar borg er lýst í þætti sem
þessum," segir Sigmar, „eru stað-
reyndir og sögulegar upplýsingar
eins og ártöl og annað slíkt, óhjá-
kvæmilega sniðgengnar. Heilli stór-
borg er lýst í hálftíma þætti sem er
sendur út einu sinni auk þess sem
markmiðið er að túlka anda borgar-
innar sem er í eðli sínu tímalaus. Til
að gera sagnfræðilega þætti þarf
meiri tíma auk þess sem fólk verður
helst að geta horft aftur á efnið ef
það missir af einhverju. Slíkt efni
hæfir betur sölumyndböndum en
sjónvarpsútsendingum.
GUÐMUNDUR HAUKUR
LEIKUR FYRiR DANSI
Cata&na
Mamraborfi 11, sími 554 2166

%
^DANSHUSIÐ
Artún
Vagnhöfða 11, sími 567 4090 og 898 4160, fax 567 4092.
>sv
\
KÍÓÍb
Gömlu og nýju
dansarnir í kvöld
Hiísið opnað
kl. 22.30
► WOODY Allen og Soon-Yi eiga ekki
von á bami. Að minnsta kosti er það
nýjasta yfirlýsing talsmanns hjónanna
sem dagblaðið USA Today birti. Sá
orðrómur kom upp fyrir nokkmm vikum
að hin 27 ára gamla eiginkona Allens
væri þunguð en talsmaður hjónanna,
Leslee Dart, segir slíkar getgátur rangar.
„Hringið í mig eftir níu mánuði og þið
munið sjá,“ sagði Dart. „Ef þið prentið að
hún sé ólétt verður skömmin ykkar.“ Að
sögn Dart snæddi hún kvöldverð með
Allen hjónunum fyrir nokkrum dögum og
var matarsmekkur Soon-Yi alls ekki
undarlegur eins og títt er með þungaðar
konur. Aðspurð sagðist Dart ekki hafa
hugmynd um hvort Woody og Soon-Yi
væru að reyna að eignast bam.
Sigmar B. Hauksson
Morgunblaðið/Ásdís
1 Séð yfir Sri Lanka.
2 Á markaði í Kandy.
3 Með sekkjapípur í
Edinborg.
Eins er sjónarhorn okkar ákaf-
lega mismunandi eftir borgum.
Sumar þekkjum við t.d. mjög vel en
aðrar erum við að heimsækja í
fyrsta skipti. Þá verður að byrja á
að kynnast staðnum sem best á örfá-
um dögum og komast að því hvaða
upplifun á að koma til skila í þættin-
um. Ef ég fjallaði um borg sem ég
gerþekkti, eins og París t.d., gæti ég
ákveðið fyrirfram hvað ég ætlaði að
gera og svo framkvæmt það á mjög
skömmum tíma. Þegar ókunnir
staðir eiga í hlut er aftur á móti
ekki hægt að gera áætlanir. Þegar
við fórum til Sri Lanka hafði eng-
inn úr hópnum minnstu hugmynd
um hvernig borgin væri fyrr en
þangað var komið.
Maður lýtur ákveðnum lögmál-
um þegar maður vinnur við sjón-
varpsmiðilinn og hann getur verið
harður húsbóndi. Við höfum í
höndunum tæki sem hægt er að
nota til að koma á framfæri
ísmeygilegri lygi jafnt sem
ísköldum sannleika, allt eftir því
hvernig með það er farið. Texti
sem fylgir mynd getur t.d alger-
lega breytt upplifun áhorfenda án
þess að þeir átti sig á því að at-
hygli þeirra stjórnist af öðru en
því sem þeir sjá. Þannig virðist
skermurinn sýna hlutlausan sann-
leik, en röddin sem fylgir ræður
ferðinni og segir til um hvað skipti
máli. Því verður maður stöðugt að
vera sér þess meðvitandi hvað mað-
ur er að gera og hvaða takmörkum
sjónarhorn manns er háð. Það má
ekki gleyma afli miðilsins. Fólk með
ofnæmi getur fengið köst við að sjá
ofnæmisvaldinn í sjónvarpinu. Hann
er ekki allur þar sem han er séður.“