Morgunblaðið - 07.02.1998, Blaðsíða 48

48 LAUGABDAGUR 7. FEBRÚAR 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
KÁRI
ÞÓRÐARSON
+ Kári Þórðarson,
fyrrverandi raf-
veitustjóri í Kefla-
vík, fæddist á
Króktúni í Land-
_ sveit 3. nóvember
1911. Hann andað-
ist í Sjúkrahúsi
Keflavíkur föstu-
daginn 30. janúar
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
— - hjónin Katrín Páls-
dóttir fyrrv. bæjar-
fulltrúi í Reykjavík,
f. 9. júni 1889 í
Fróðholtshól,
Rangárvallasýslu, d. 26. desem-
ber 1952, og Þórður Þórðarson
bóndi í Króktúni og síðar gest-
gjafi í Tryggvaskála á Selfossi,
f. 12. apríl 1882 í Fellsmúla, d.
20. júní 1925. Katrín og Þórður
voru systrabörn, bæði af svo-
kallaðri Lækjarbotnaætt. Börn
þeirra voru: 1) Guðrún, f. 21.
ágúst 1908, dó sex ára. 2) Sæ-
mundur, f. 16. sept. 1909,
kvæntur Bergrósu Jónsdóttur,
bæði látin. 3) Kári, f. 3. nóv.
1911, d. 30. jan. 1998, kvæntur
Kristínu Elínu Thedórsdóttur.
4) Margrét, f. 14. mars 1913,
gift Guðjóni Jónssyni, bæði lát-
in. 5) Þóra, f. 21. apríl 1914, lát-
"v in. 6) Gunnar, f. 7. júlí 1915, dó
þriggja vikna gamall. 7) Guð-
rún, f. 14. okt. 1916, gift Þor-
grími Friðrikssyni, bæði látin.
8) Elín, f. 28. nóv. 1917, dó tæp-
lega þriggja ára gömul. 9) Hlíf,
f. 9. sept. 1919, dó 24 ára göm-
ul. 10) Elín, f. 28. mars 1922,
látin, var gift Gunnari Helga-
syni. 11) Haraldur, f. 16. sept.
1923, látinn, var kvæntur Ingi-
björgu Kristjánsdóttur. 12) Þór-
unn, f. 15. maí 1925, ein systk-
ina eftir á Iífi. Hún var gift Odd
Didriksen, sem er látinn.
Kári nam rafvirkjun við Iðn-
skólann í Reykjavík og lauk
sveinsprófi 1932. Meistari hans
var Júlíus Björnsson. Kári lauk
minnaprófí vélstjóra 1935, raf-
magnsdeild Vélskólans 1937,
fékk lágspennuréttindi 1937,
meistararéttindi 1941 og há-
spennuréttindi 1952. Kári
starfaði við iðn sína, rak eigið
raftækjafyrirtæki, EKKÓ, í
Hafnarfírði í mörg ár en raf-
' veitusljóri í Keflavík varð hann
1958 og þar til hann lét af
störfum sökum aldurs 1982.
Hann sat í stjórn
Rafvirkj afélags
Reykjavíkur 1933-
1934, var formaður
þess 1935-37 og
formaður stjórnar
rafveitna á Suður-
nesjum 1968-1981.
Kári var einn af
stofnendum
Bridgefélags Hafn-
arfjarðar, formað-
ur þess um skeið
og var meðlimur
bæði í Oddfellow
og Rotary.
Kári kvæntist
24. febr. 1934 Kristínu Elínu
Theodórsdóttur, f. 10. sept.
1914 á Brávöllum á Stokkseyri.
Foreldrar hennar voru Stein-
unn Þórðardóttir frá Mýrum,
Villingaholtshreppi, og Theo-
dór Jónsson frá Álfsstöðum á
Skeiðum. Börn Kára og Kristín-
ar eru: 1) Katrín, f. 9. ágúst
1933, gpft Eiríki Svavari Eiríks-
syni. Þeirra börn eru: Guðbjörg
Kristín, gift og á eitt barn;
Steinunn, gift og á þrjú börn;
Þóra, gift og á þijú börn. 2)
Theodóra Steinunn, f. 31. mars
1935, gift Guðmundi Haukssyni
er lést 1996. Þeirra börn eru:
Kári, var kvæntur og á þijú
börn; Haukur, kvæntur og á tvo
syni; Sævar, kvæntur og á tvær
dætur. Sigrún, í sambúð og á
tvo syni. 3) Elín, f. 23. júlí 1942,
gift Hilmari Braga Jónssyni.
Þeirra börn eru: Jón Kári, á tvo
syni; Gyða Björk, á einn son. 4)
Hlíf, f. 28. október 1943, var
gift Sigurði Kristinssyni. Þeirra
börn: Jóhann, kvæntur og á tvö
börn; Kristín; Margrét Sif, í
sambúð og á eitt barn. 5) Þór-
unn, f. 1. júlí 1947, var gift Ro-
bert van Laecke. Þeirra synir:
David Thor og Daniel Ray. 6)
Kristín Rut, f. 21. desember
1950, gift Scott Klempan.
Þeirra dætur: Karitas og Lilja.
7) Þórður, f. 1. aprfl 1955,
kvæntur Hólmfríði Sigtryggs-
dóttur. Þeirra börn eru: Kári,
Freyr og Elma. 8) Theodór, f. 4.
júní 1957, kvæntur Láru
Bjarnadóttur. Þeirra dóttir
Erla Thelma. Sonur Theodórs
með Hildi Hilmarsdóttur er
Tryggvi. Hann á einn son.
Kári verður kvaddur frá
Keflavíkurkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
Elsku pabbi minn er látinn eftir
löng og erfið veikindi. Það kom í
minn hlut að fá að halda í stóru
hendurnar á honum síðustu mínút-
umar sem hann lifði og fyrir það
verð ég ævinlega þakklát. Mamma
hafði nýlega yfirgefið sjúkrastofuna
svo að við, maðurinn minn og ég,
vorum ein eftir hjá pabba. Þrátt
fyrir að við vissum að hverju dró,
kom kallið snöggt og óviðbúið
fannst mér. Dauðinn er sár þrátt
.^feiTÍr að um öldung sé að ræða, okk-
ur þótti svo afar, afar vænt um
hann.
Pabbi var svo sannarlega ekki
allra. Hann hafði stórt skap en líka
stórt hjarta. Hann var ráðríkur en
afar tilfinningaríkur. Það erfiðasta
sem hann lenti í var að þurfa að
bera vini sína til grafar. Hann
skarst þó ekki undan því en við
vissum hvernig honum leið. Síðustu
- árin einangraði hann sig töluvert.
Vildi ekki taka þátt í félagsstarfi
aldraðra, af því að, eins og hann
^.. Stiálfur komst að orði: „Eg er svo
ráðríkur að ég verð farinn að skipa
fyrir fyrr en varir.“ Mamma tók
þátt í öllu sem hún hafði áhuga á en
hann sat heima og lagði kapal.
Hann sat þó stoltur á áhorfenda-
bekkjunum þegar mamma tók þátt
í kóramótum, oft fremur af vilja en
mætti.
Ekkert var of gott fyrir konuna
hans pabba. Hann bar mömmu á
örmum sér alla ævi, tilbað hana og
það fór ekki fram hjá neinum
hversu mikið honum þótti vænt um
hana og okkur bömin þeirra. Hann
lagði á sig ómælda vinnu til þess að
okkur skorti ekkert og var hörku-
duglegur. Hann hafði sjálfur misst
föður sinn 14 ára gamall og þurfti
þá að hætta í skóla til þess að
hjálpa mömmu sinni sem stóð ein
uppi með níu böm, það elsta tæp-
lega 16 ára og yngsta mánaðargam-
alt.
Minningamar streyma fram.
Pabbi með mömmu í fanginu svíf-
andi í dansi við lagið „þeirra“.
Bamabömin í aftursætinu á bílnum
hans afa fóru hjá sér þegar afi setti
spóluna með „Edelweiss" í tækið í
bílnum og seildist eftir hendinni á
ömmu. Sólarbamið pabbi, kaffi-
brúnn á kroppinn í fráflakandi
skræpóttri skyrtu, nýkominn frá
Hawai. Eintölin inni á skrifstofunni
hans pabba þegar pabbi þurfti að
ræða um eitthvað sem okkur einum
kom við. Pólitík var aldrei rædd,
þar reyndi hann aldrei að hafa áhrif
á okkur, allavega ekki mig. Til þess
var ég of lík honum, sagði hann, og
væri því vís til þess að breyta þver-
öfugt við hans ráðleggingar. Pabbi
sem læknir þegar höfuð eða útlimir
duttu af dúkkunum okkar. Þrátt
fyrir annir gaf hann sér tíma til að
að gera við og vitja sjúklingsins
kvölds og morgna þar til brúðunni
batnaði. Pabbi undir stýri á Bu-
icknum sem fyrst hét Blakkur, síð-
an Skjóni og síðast Gráni hjá gár-
ungunum á Hjalteyri. Buickinn
hans pabba var 1941 módel og flott-
asti bíllinn í Hafnarfirði eftir stríð
en pabbi átti hann lengi og endur-
nýjaði meira að segja á honum
boddíið einu sinni. Setti á hann
1949 módel. Eg varð skelfingu lost-
in þegar pabbi sagðist ætla að láta
ferma Buickinn með mér og ég lof-
aði sjálfri mér að taka ekki bílpróf
fyrr en pabbi væri búinn að selja
bílinn (drusluna) og við það stóð ég.
Seinna eignaðist pabbi grænan
Saab og síðast átti hann BMW.
Pabbi þótti glanni og fór ekki vel
með bílana sína en hann var örugg-
ur bílstjóri og margar minningar
eru bundnar við bílana hans og
ferðalög í honum.
A hverju vori um leið og skólan-
um lauk var ekið norður, helst í ein-
um áfanga og við frædd um nöfnin
á hverjum einast bæ á leiðinni.
Stundum var þó stoppað hjá Sæma
frænda á Blönduósi. Pabbi starfaði
sem vélstjóri við síldarverksmiðj-
una á Hjalteyri á hverju sumri eða
þangað til sfldin hvarf fyiir Norð-
urlandi. „Kemur Kári með Stínu og
stelpumar," barst um eyrina þegar
við ókum hásyngjandi eftir bugð-
óttum veginum sem lá niður á
Hjalteyri. Bræður mínir voru ekki
fæddir þá svo að þeir misstu af
þessum yndislegu sumrum við
norðan. Mér finnst að engin börn
hafi átt yndislegri æsku en við syst-
umar, sólbjörtu sumrin fyrir norð-
an og veturna í Hafnarfirði við leik
á Simbatúni, Urðarstíg og Hverfis-
götunni. Við komum heim í Hafnar-
fjörð á haustin kaffibrúnar af sól og
töluðum bara norðlensku, sögðum
„pillltar“, „mjólllk" og „sperglar"
með áherslu á téin og káin og löng
ell. Seinna keypti pabbi Stekk við
Astjöm því honum fannst umferðin
á Hverfísgötunni og Reykjavíkur-
veginum orðinn ógnvekjandi. Þar
bjuggum við í tíu yndisleg ár í ná-
lægð við ævintýralegt hraunið og
tjörnina okkar iðandi af lífi, flór-
goðum og jaðrakan. A veturna fyllt-
ist tjörnin af krökkum á skautum.
Það voru ófáir lítrarnir af kakói
sem mamma þurfti að laga handa
skólasystkinum og vinum okkar
barnanna. Fyrir þessa yndislegu
æsku vil ég nú þakka pabba mín-
um. Hann var besti pabbi í heimi.
Barnabörnin kynntust honum
ekki eins og ég man hann á yngri
ámm, vegna þess að eftir því sem
hann eltist meir varð hann tilfinn-
ingaríkari og þá harðnaði skrápur-
inn. Honum var mikið umhugað um
að börnin hans og barnabörn lærðu
góða siði, borðsiði sem og aðra siði,
kynnu sig eins og kallað var og
væru kurteis en hann tók ekkert
mikið utan um eða tjáði bamabörn-
unum, langafabörnunum, tengda-
bömum eða okkur börnunum til-
finningar sínar á seinni árum, en
þeim mun meira talaði hann um
mömmu og sínar tilfinningar til
hennar. En hann var stoltur af
stóra hópnum sínum og montinn
þegar okkur vegnaði vel. Þetta
vissum við og virtum og núna þegar
þú, elsku pabbi minn, ert kominn til
allra systldna þinna sem farin em á
undan þér og foreldra þinna,
Katrínar ömmu og Þórðar afa,
munum við sjá um að mamma verði
ekki ein og við munum umvefja
hana ást okkar eins og þú alltaf
gerðir og gæta hennar vel.
Eg kveð þig með bæninni sem
Steinunn amma fór með á hverju
kvöldi við rúmstokkinn okkar.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur,
mín veri vöm í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Þýð. S.E.)
Elín Káradóttir.
Fyrstu kynni mín af Kára voru
þegar ég hóf nám í rafvirkjun 1.
október 1931 hjá Júlíusi Björnssyni
rafvirkjameistara í Austurstræti
(12) þar sem klúbburinn Óðal er í
dag. Þá var Kári þar í námi ásamt
fleiri nemum mismunandi langt
komnum í náminu. Eg kynntist
ekki Kára neitt að ráði fyrst í stað
þar sem hann var á lokastigi í sínu
námi og að því loknu fór hann að
vinna hér og þar sem rafvirkja-
sveinn svo leiðir okkar skildu að
miklu leyti í bfli. Hann vann mikið
m.a. við Sfldarverksmiðjuna á
Hjalteyri á þessu tímabili, lfldega
fyrst sumarið 1937, eftir að hafa
lokið prófi frá rafmagnsdeild Vél-
skólans, og er nánar vikið að því
síðar. Þá starfrækti Kári sitt eigið
fyrirtæki, rak rafmagnsverkstæði
og verslun í Hafnarfirði, tók m.a.
þátt í verktakafyrirtæki á Keflavík-
urflugvelli. Kári er svo ráðinn raf-
veitustjóri hjá Rafveitu Keflavíkur
1. aprfl 1958 og gegndi því starfi til
ársins 1982 er hann lét af störfum
fyrir aldurs sakir. Við Kári áttum
mikil samskipti á þessum árum,
hann sem rafveitustjóri fyrir Raf-
veitu Keflavíkur o.fl. sveitarfélög á
Suðurnesjum, ég undirritaður sem
rekstrarstjóri Rafmagnsveitna rík-
isins, RARIK, sem byggði og rak
aðalfutningskerfið frá Sogsvirkjun
til rafveitnanna sex í þéttbýlisstöð-
unum á Suðumesjum.
Við reyndum að sjálfsögðu hvor
um sig að gegna skyldum okkar við
fyrirtækin sem við störfuðum fyrir
og létum ekki náinn vina- og kunn-
ingsskap hafa þar áhrif á. Kom fyr-
ir að hart var deilt. Gat það verið
óþægileg staða þegar vinir áttu að
leysa málið svo að báðir aðilar gætu
við unað. Avallt enduðu slíkar upp-
ákomur með sátt og samlyndi. Það
var þá og er enn sú skoðun nokkuð
almenn að þar sem ríkið er annars
vegar, eigi það að bera byrðarnar.
Sveitarfélögin sum hver voru illa
stödd fjárhagslega og gripu jafnvel
til tekna rafveitnanna til annarra
þarfa en rafveiturekstursins og
reyndist þá oft erfitt fyrir rafveitu-
stjórana að standa við gerðar
skuldbindingar um raforkuinn-
kaupin.
Að mínu mati var Kári dugmikill
í sínu starfi sem rafveitustjóri. I ört
vaxandi bæjarfélögum voru mikil
umsvif hjá rafveitustjórum, nýlagn-
ir og endurbætur í eldri bæjar-
hverfum mjög fjárfrekir þættir.
Raforkuþörfin óx hröðum skrefum,
fískiðnaðurinn raforkufrekur, en
þar fór einnig mikið fjármagn í
uppbyggingu t.d. frystihúsanna og
raforkuskuldir hlóðust upp og í ná-
vígi kunningsskaparins þurfti raf-
veitustjórinn oft að beita hörku við
innheimtuna, oft var það erfitt þar
sem sumir forstjórar fyrirtækjanna
voru í stjóm bæjarmála. Rafveitu-
stjórinn þótti þá oft harður í horn
að taka í þessum efnum og „stór-
kúnnum“ gekk illa að skilja að stór
hluti teknanna fór í orkuinnkaupin
hjá rafveitunum.
A árinu 1935 var unnið ötullega
að undirbúningi að stofnun raf-
magnsdeildar við Vélskólann í
Reykjavík, m.a. fyrir forgöngu Jak-
obs Gíslasonar, rafmagnseftirlits-
stjóra. Rættist svo úr þessu máli að
ákveðið var með samþykki ráð-
herra að rafmagnsdeild Vélskólans
tæki til starfa 1. október 1935 og að
aðgang að henni hefðu vélstjórar
sem lokið hefðu vélstjóranámi með
eins vetrar námi í rafmagnsdeild-
inni en rafvirkjar, sem lokið hefðu
rafvirkjanámi, tveggja ára námi í
rafmagnsdeildinni. Fyrra árið með
námi í þeim fræðum sem vélstjórar
höfðu lokið við s.s. vélfræði, stærð-
fræði, efna- og eðlisfræði auk ís-
lensku og eitthvað í málum o.þ.h.
Seinna árið yrði svo sameiginlegt
með vélstjórum þar sem höfuð-
áherslan yrði lögð á rafmagnsfræði,
bóklega og verklega. Jakob Gísla-
son var ráðinn yfírkennari raf-
magnsdeildar. Leitaði hann allmik-
ið til mín um þetta mál vegna kunn-
ugleika míns á rafvirkjastéttinni.
Menn höfðu nokkrar áhyggjur af
því að ekki yrðu nægar umsóknir
frá rafvirkjum að deildinni þar sem
hún gæfi engin viðbótarréttindi í
faginu. Ef fáar umsóknir bærust
væri hætta á að ekki yrði af stofnun
hennar í bili a.m.k. Eg hvatti mjög
rafvirkjafélaga mína til að sækja
um nám í deildinni þennan fyrsta
vetur 1935-36 og þar á meðal Kára.
Svo margir sóttu um skólavist að
kennsla hófst strax um haustið.
Svo vildi til að við Kári höfðum
mikið samflot í náminu þennan vet-
ur, kannski ekki hvað síst vegna lít-
ils næðis hjá Kára til heimavinnu,
lítið húsnæði og tvö ung börn. Eg
hafði hins vegar all rúmgott her-
bergi og gott næði.
Júlíus Steingrímsson var einnig
allmikið með okkur þennan fyrri
veturinn, góður málamaður. Síðari
veturinn vorum við Kári meðal raf-
virkjanna sem héldu náminu áfram,
í bili a.m.k. Þar kynntumst við vél-
stjórunum. Einn þeiira þekkti Kári
eitthvað frá Hjalteyrarárum sínum,
sá hét Jón Einarsson. Hann slóst í
hópinn að lesa með okkur, geysi-
lega duglegur námsmaður og góður
félagi.
Við útskrifuðumst 12 um vorið
1937 bæði rafvirkjar og vélstjórar.
Hópurinn dreifðist svo til starfa í
ýmsar áttir. Af þessum tólf manna
hópi vorum við Kári einir eftir af
hópnum fyrir nokkrum árum.
Rafvirkjanemarnir hjá Júlíusi
Bjömssyni um og kringum 1930
voru níu samtals. Við höfum haldið
hópinn og komið saman af og til í
gegnum árin, þ.e.a.s. átta af okkur
níu, einn félaginn lést fyrir allmörg-
um ámm. Við hinir átta komum síð-
ast allir saman fyrir tveimur til
þremur árum, en nú hefur ellin og
dauðinn höggvið skarð í hópinn,
tveir látnir á síðustu tveimur mán-
uðum og heilsunni hrakað hjá öðr-
um.
Þessi samhygð okkar félaga í 60-
70 ár á lífsferli okkar hefur verið
okkur ómetanleg í lífsins ólgusjó,
þótt erfitt væri að ná okkur öllum
saman samtímis, nema þá helst við
merkisafmæli og þess háttar.
Kári átti ýmis áhugamál í gegn-
um tímans rás. Þau hjón, Kári og
Stína, ferðuðust allmikið erlendis
hin síðari ár. Fyrr á áram ferðuð-
ust þau mildð innanlands með tjald-
vagninn sem eins konar sumarbú-
stað á hjólum. Nutum við hjónin oft
samvista með þeim í slíkum ferðum
oft í tjaldi, en höfðum sameiginlegt
húsaskjól í tjaldvagninum til eldun-
ar og ef veður gerðust válynd. Att-
um við hjónin margar yndislegar
stundir með þeim hjónum Kára og
Stínu bæði heima og heiman. Minn-
isstæðar eru hinar mörgu ferðir
sem við áttum með þeim og öðrum
félögum í sumarferðum ársfunda
SIR, Sambands íslenskra rafveitna.
Kári var oft hrókur alls fagnaðar
undii- slíkum kringumstæðum. Kári
hafði mikinn áhuga á hesta-
mennsku og golfíþrótt á tímabfli
ævi sinnar og ávallt kappsamur í
hverju þvf verki sem hann tók sér
fyrir hendur hvort sem það var í
starfi eða leik. Kári var tilfinninga-
ríkur og skapmikill þegar svo bar
undir en sérlega góður félagi,
hjálpsamur og greiðvikinn enda átti
hann ekki langt að sækja þá eigin-
leika. Heilsu hans fór að hraka hin
síðari ár og sér í lagi hina síðustu
mánuði, sem hann lifði.
Það vildi svo til að síðasta daginn
sem hann lifði heimsótti ég hann á
sjúkrahúsið og kvaddi hann hinstu
kveðju. Fáeinum stundum síðar var
hann allur.
Innilegar samúðarkveðjur frá
mér og mínu fólki til þín, Stína mín,
og þinnar stóra fjölskyldu.
Guðjón Guðmundsson.
Sárt saknaði ég sveitarinnar
minnar, þegar ég hafði lokið námi
1967. Fólkið góða í Grímsnesinu, þá
löngu hætt búskap og Blakkur,
Skolur, Vaskur og Tryggur gengn-
ir. Hyrna mín og Grása líka, meira
segja Branda hætt að mjálma eftir
fiski á gangstéttarhellunni.
Eg ákvað þá að kynnast frænd-
fólki mínu í Landsveitinni, sveitinni
hennar mömmu. Gerði mér ferð
upp að Hvammi, var þar tekið með
kostum og kynjum, enda legið uppá
því heimili síðan. I Heklugosinu
1970 fékk ég lánaðan gæðing að
ríða uppað eldstöðvunum, enda
vegirnir nánast tepptir vegna um-