Morgunblaðið - 07.02.1998, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 7. FEBRÚAR 1998 47
, ur skólans væri sem mestur og að
] vandað væri til starfseminnar í hví-
( vetna.
Þó svo að hann væri hættur störf-
um í skólanefnd þýddi það ekki að
hann væri hættur að láta sig skólann
varða.
Hann fylgdist grannt með öllu
starfí, mætti manna fyrstur á tón-
leika til að sitja á góðum stað og var
óhræddur við að hafa skoðun á því
f sem flutt var og þegar slíkur heims-
borgari sem Sigurður var hafði skoð-
i un á hlutunum hlustuðu menn grannt
( eftir. Tónlistarskóli Rangæinga
þakkar fyrir ómetanleg störf, við
vottum eiginkonu og fjölskyldu Sig-
urðar okkar dýpstu samóð.
Agnes Löve skólastjóri.
Þögn. Sérstæð óráðin þögn lifnar
smátt og smátt eins og blóm á vor-
, degi. Þögnin lifnar vegna llfsins
' sjálfs, vegna þess að þú, þessi furðu-
| vera, byrjar að skynja, skynja unað
j tilveru sem þama hefur alltaf verið,
en margar agnir þurfa að raðast rétt
á réttu augnabliki þannig að þú,
þetta skrítna þú, fáir hennar notið.
Hefurðu setið gæðing að sumri
upp til fjalla þar sem þessi sérstæða
þögn lifnar, þú, hrossið, náttúran
verður eitt undur í sköpunarverkinu,
þú, hrossið, taumhaldið, tölttakturinn
og náttúran leysist upp, verður einn
( söngur með almættinu og þér finnst
j þú hafa fundið um hvað lífíð snýst.
Hjá Sigurði Haraldssyni voru
( þessi „tengsl við veruleikann" af-
skaplega sterk í hans daglega lífi og
gerðu hann þróttmikinn elskulegan
mann með ærslafengið skopskyn. Ég
veit ekki hvort mér tekst að að finna
fleiri orð sem lýsa þér eitthvað betur,
þér, sem tókst að láta þögnina lifna.
Það var sama hvort þú straukst
hrossi um vanga eða tókst í hönd á
| manni, þræðir hins skiljanlega og
óskiljanlega, hins jarðneska og yfir-
' náttúrlega lágu þar á milli í böndum
( veruleikans. Og ætli það hafi ekki
verið hin sömu bönd sem bundu þig
svo aftur móður jörð og fegurð henn-
ar frá fjöru til fjalla.
Ég var einn þeirra lánsömu manna
sem kynntist þér, Sigurður, og þykist
þvi skilja og jafnvel geta tekið þátt í
söknuði þeim og harmi sem nú hvílir
yfir eiginkonu, ástvinum og afkom-
endum, sem hvert hefur fengið í arf
' brot af þeirri margslungnu fjölhæfni
{ sem í bóndanum frá Kirkjubæ bjó og
j hvílir nú í þessari sérstæðu þögn.
Rótaryklúbbur Rangæinga þakkar
þér þín fjölmörgu störf, sem þú inntir
af hendi fyrir klúbbinn af þinni al-
kunnu hæversku og óeigingimi.
Benedikt Árnason, Tjaldhólum.
Einn fremsti hrossaræktarmaður
Islands hefur kvatt þessa jarðvist.
( Sigurður Haraldsson, sem kenndur
j hefur verið við Kirkjubæ á Rangár-
völlum, þar sem hann rak hrossarækt-
( arbú í tæp þrjátíu ár, er til grafar bor-
inn í dag. Ég vil minnast hans með
nokkrum orðum og sérstaklega þakka
það mikla framlag sem hann innti af
hendi til að viðhalda þeim menningar-
arfi sem íslenski hesturinn er.
Með Sigurði er genginn sá maður
sem á meiri þátt í því en flestir aðrir
að íslenski hesturinn hefur á seinni
j árum orðið meir og meir almennings-
eign. Hann á líka mestan þáttinn í því
' að skapa það umhverfi sem til þurfti
( að koma, svo keppni á íslenskum
hestum yrði eftirsóknarverð. Fyrir
löngu er hann landsþekktur fyrir
þessi störf og hans þekkti hrossa-
stofti, Kirkjubæjarhrossin, er þekkt-
ur um allan heim þar sem íslensk
hross hafa numið land. Það var árið
1967 sem Sigurður tók við hrossabú-
inu í Kirkjubæ. Þar hafði allmörgum
árum áður verið stofnað hrossarækt-
' arbú þar sem eingöngu skyldu rækt-
j uð rauðblesótt hross. Það var mikið
j vandaverk að taka við og framkvæma
' þessa hugsjón þeirra bræðra Egg-
erts og Stefáns Jónssona frá Nauta-
búi. Það gerði Sigurður sér strax
ljóst. En Sigurður var þannig gerður
að hann grundaði ákvarðanir sínar
vel og ögrandi verkefni fannst honum
gaman að fást við. Hann var búinn
góðri menntun og mikilli reynslu er
hann hóf þetta verk. Hestum hafði
( hann unnað frá blautu bamsbeini og
. var umhugað að gera veg hestsins
sem mestan. En hann hafði ákveðnar
( skoðanir á því í hvaða farveg sú
ræktun skyldi falla. Blesótta kynið í
Kirkjubæ höfðaði því vel til hans. Fín
bygging, mikil mýkt og góður reið-
vilji sem með góðu geðslagi þjónaði
knapanum þó svo kröfumar væru
misjafnar. Engum ræktanda hefur til
þessa tekist að skapa jafn samstæð
hross og Sigurði heppnaðist. Þó vom
honum þrengri skorður settar en
flestum öðram því kynbótahross sem
notuð vora í Kirkjubæ urðu að vera
blesótt. Þetta var þrotlaust starf svo
sem ræktun er alla jafna. En til
slíkra hluta hafði Sigurður mikla þol-
inmæði. Hann hafði yfírgripsmikla
þekkingu og þetta var á margan hátt
vísindalegt starf byggt á mikilli
fræðimennsku.
Þekking hans kom greinilega fram
þegar menn fóra að festa í sessi regl-
ur fyrir gæðingakeppni og síðar
íþróttakeppni. Þá var til Sigurðar
leitað og hann er aðalhöfundur þess
kerfis sem enn í dag er við lýði. Yngri
mennimir gengu beinlínis í skóla til
hans. Það er ómetanlegt fyrir hvem
þann sem fæst við ræktun að þekkja
granninn og hafa á valdi sínu þau
undirstöðuatriði sem hyggja þarf að
þegar verið er að skapa til frambúðar.
En þótt Sigurður ræki þetta stóra
bú í Kirkjubæ, en folaldshryssur
vora iðulega 35 til 40, sinnti hann
öðram störfum einnig. Hann var við
kennslu og skólastjóm um 30 ára
skeið. Hann var kjörinn stjórnandi.
Hann sinnti einnig fjölda félagsmála
og var eftirsóttur hvarvetna þar sem
hann starfaði. Heima í sveit sinni
Vestur-Eyjafjöllum var hann formað-
ur ungmennafélagsins og lét þá m.a.
mikið til sín taka á sviði leiklistar. Þá
varð hann formaður hestamannafé-
lagsins Geysis í Rangárvallasýslu.
Árið 1962 flytur hann norður í Hóla í
Hjaltadal sem bústjóri og kennari.
Hann var gamall Hólasveinn og þótti
alltaf vænt um þann stað. Ég hygg að
hefði ætlan hans ræst að fara til
framhaldsnáms í búvísindum hefði
kennsla og visindastörf á sviði land-
búnaðar orðið hans starfsvettvangur,
til þess var hann kjörinn. En ytri að-
stæður hömluðu því, m.a. síðari
heimsstyrjöldin sem þá var hafin.
Á Hólum var Sigurður í fimm ár.
Hann varð fljótlega eftir að hann
kom norður orðinn formaður í
Hrossaræktarsambandi Norður-
lands. Eftir að hann fór út í sjálf-
stæðan rekstur beitti hann sér fyrir
stofnun hagsmunafélags hrossa-
bænda sem nú heitir Félag hrossa-
bænda og var formaður þess fyrstu
árin. Hann sat í fjölmörg ár í stjóm
Landssambands hestamannafélaga
og var ritari stjórnar í sex ár. Hann
var einn af stofnendum tímaritsins
Eiðfaxa og var formaður útgáfu-
stjómar. Öll þessi verk voru unnin í
sjálfboðavinnu og nærri má geta
hvort ekki hefur á stundum verið
erfitt að komast að heiman frá stóra
búi;
Ég kynntist Sigurði fyrst fyrir
röskum 30 áram. Þá heimsótti hann
hestamannafélagið Grana á Húsavík
og flutti þar erindi. Síðan hefur
kunningsskapur okkar haldist. Eftir
að ég kom til Reykjavíkur varð sam-
gangur okkar meiri. Ég sat með hon-
um í stjóm LH og naut samvistanna.
Það var lærdómsríkt að fylgjast með
honum. Hann var ekki einn þeirra
sem sífellt var í ræðustóli. En þegar
hann tók til máls var eftir því tekið.
Hann var afarsnjall ræðumaður, mál-
ið kynngimagnað en um leið fágað,
sannfæringarkrafturinn mikill. Ræð-
ur hans virtust alltaf hæfilega langar
og hnitmiðaðar að allri byggingu.
Þær vora nánast eins og kennsluefni,
svo gott vald hafði hann á málinu.
Eins var það um ritað mál. Maðurinn
var gagnmenntaður. Sigurður skip-
aði sér jafnan í forystusveit nýrra
verkefna. Hann sat þar ekld langan
tíma eftir að verkefnin voru komin á
legg heldur tókst á við ný viðfangs-
efni. Þó missti hann aldrei sjónar á
markmiðum sínum í hrossarækt. Þar
hvikaði hann ekki né lét tískusveiflur
hafa áhrif á sitt starf. Hugsjón hans
var ekki að rækta hross peninganna
vegna. Hann vissi sem var að færu
menn að elta uppi tískusveiflur og
eltast við topphestaræktun vikju þau
markmið, að rækta fagra gæðinga
sem þjónað gætu jafnt bömum sem
hörðustu keppnismönnum. Auð-
hyggja eða skyndigróði var fjarri
honum.
Sigurður var skapmikill en agaður
maður. Oft dáðist ég að sjálfsaga
hans sem samfara miklum vitsmun-
um skópu mörgum málum farsæla
lausn. Það verður aldrei of þakkað að
hestamenn skyldu hafa slíkum manni
á að skipa. Fyrir nokkrum árum seldi
hann ræktunina í Kirkjubæ í hendur
sona sinna. Hann var afskaplega
sáttur við þau starfslok sín. En það
er til merkis um mikinn sjálfsaga að
eftir að Sigurður lét af starfi sem
ræktandi í Kirkjubæ varaðist hann
að hafa nokkur áhrif á gerðir sona
sinna. Þeir vora teknir við og þeir
bára ábyrgðina. Hann treysti þeim.
Sigurður og Evelin keyptu Komvelli
við Hvolsvöll þegar þau fluttu frá
Kirkjubæ. Þar leið þeim vel og þar
var gott að koma. Margar hlýjar
minningar á ég þaðan. Sigurður var
mikill húmoristi og hafði gott næmi
fyrir því skoplega í umhverfinu. Það
hafa margir afkomenda hans erft í
ríkum mæli.
Sigurður hlaut marga viðurkenn-
ingu fyrir störf sín. Hann hlaut gull-
merki LH, heiðursviðurkenningu Fé-
lags tamningamanna og riddarakross
hinnar íslensku fálkaorðu. En mesta
umbunin var sú þegar Kirkjubæjar-
hross sköraðu fram úr á sýningar-
völlum. Þau vora um árabil í fremstu
röð í gæðingakeppnum og á öllum
kynbótasýningum komu fram úrvals
hryssur. Enn í dag era Kirkjubæjar-
hross með hæsta dóm fyrir sköpulag
allra hrossa á íslandi. Það var
ánægjulegt að Sigurður skyldi lifa þá
stund þegar uppáhalds hryssan hans,
Rauðhetta frá Kirkjubæ, fékk hæst-
an dóm kynbótahrossa á landsmótinu
fyrir fjóram áram. Ekkert hross hef-
ur hlotið betri dóm. Hún er sýnis-
horn þess sem Sigurður keppti að og
tókst að skapa.
í þessum fátæklegu orðum er ekki
minnst á iðnaðarmanninn Sigurð
Haraldsson en hann hlaut meistara-
réttindi í húsasmíði og síðar heiður-
sviðurkenningu iðnaðarmanna. Von-
antli gera aðrir menn þeim þætti skil.
Ég vil að endingu fyrir hönd okkar
sem unnum íslenska hestinum færa
Sigurði alúðarþakkir fyrir óeigin-
gjamt starf í okkar þágu um leið og
við Ingibjörg vottum eiginkonu,
bömum, tengdabömum og öðrum
ættingjum Sigurðar innilega samúð.
Kári Amórsson.
Með Sigurði í Kirkjubæ er genginn
merkur hestamaður og hrossarækt-
andi. Allir unnendur íslenska hests-
ins eiga honum þökk að gjalda, svo
mjög sem störf hans tengdust ís-
lenska hestinum, hvort sem var í
þágu ræktunar eða félagsmála. Sig-
urður ræktaði fegurstu hross lands-
ins, Kirkjubæjarstofninn sem sett
hefur mikinn svip á íslenska hrossa-
kynið síðari hluta þessarar aldar.
Vissulega var búið að leggja grann
að ræktun þessara fógra hrossa um
tveggja áratuga skeið þegar hann tók
við búinu árið 1967. En Sigurður
hafði brennandi áhuga, þekkingu og
innsæi á hvern hátt væri helst að ná
endanlegum árangri og honum tókst
það. Þau era ófá verðlaunahrossin
sem komið hafa frá Kirkjubæ síðustu
áratugina eða eru ættuð þaðan. Hann
eignaðist marga gæðinga um ævina
sem hann hafði yndi af og kunni
mæta vel að ná fram þeim kostum
sem í þeim bjuggu.
Sigurður var mikill félagsmála-
maður enda tók hann meðal annars
ríkulegan þátt í félagsmálum hesta-
manna og var þar kjörinn til tránað-
arstarfa á mörgum sviðum. Hann var
einn af stofnendum tímaritsins Eið-
faxa fyrir rúmum tveimur áratugum
og sat í stjórn blaðsins og ritnefnd
um árabil. Þai- lagði hann gjörva
hönd á gott málefni með skrifum sín-
um um stærsta hugðarefni sitt, ís-
lenska hestinn.
Ég hafði kynnst Sigurði nokkuð
þegar hann var húsasmiður fyrir um
íjóram áratugum en kynni okkar og
vinátta jukust mjög þegar við lögðum
lið saman, ásamt mörgu góðu fólki,
að gefa út Eiðfaxa. Fyrir allar þær
góðu samverustundir, sem og aðrar
um sameiginlegt áhugamál okkar,
hestamennskuna, ber að þakka. Guð
blessi minningu Sigurðar Haralds-
sonar. Eftirlifandi eiginkonu hans,
bömum sem og öðram ásvinum votta
ég samúð mína.
Sigurður Sigmundsson.
Kveðja frá Hestamanna-
félaginu Geysi
Við fráfall Sigurðar frá Kirkjubæ
höfum við Geysismenn misst traust-
an félaga sem vildi hag félagsins sem
mestan. Hann trúði því að ef við
stæðum saman gætum við komið
miklu í verk.
Sigurður gekk í Hestamannafélag-
ið Geysi 1954 og var kjörinn ritari
sama ár, hann lét verkin tala, hann
flutti ekki aðeins tillögur en vann
jafnan að því að þeim yrði framfylgt.
Árið 1955 ákvað Landssamband
hestamanna að fjórðungsmót yrði
haldið á Suðurlandi. Sigurður var
kjörinn til að vinna að því og hóf
hann ásamt félögum sínum uppbygg-
ingu félagssvæðis okkar á Gadd-
staðaflötum sem hann stóð að af mik-
illi hugsjón og elju. Þar á meðal var
uppbygging hringvallar, félagsheim-
ilis og ekki síst hönnun hans á hring-
velli með skábraut þar sem margur
kostagripurinn hefur fengið að njóta
sín.
Sigurður var hvatamaður þess að
menn öfluðu sér faglegrar þekkingar
við tamningar og þjálfun og vann öt-
ullega að því að félagið byggði upp
tamningastöð sem hann rak um ára-
bil.
Árið 1959 er Sigurður kosinn for-
maður og gegndi því starfi til ársins
1962. Þá að loknu Landsmóti að
Skógarhólum setur Sigurður hross
sín upp á bíl og flytur ásamt fjöl-
skyldu sinni að Hólum í Hjaltadal
þar sem hann dvelur til ársins 1967
er hann kaupir Kirkjubæjarbúið og
tekur við ræktun hrossastofnsins
sem hefur sannað kosti sína.
Sigurður hefur gegnt mörgum
tránaðarstörfum fyrir félagið, meðal
annars verið tvisvar sinnum formað-
ur og til hans var jafnan leitað þegar
mikið lá við.
Geysisfélagar votta börnum Sig-
urðar, Evelyn og fjölskyldunni allri
innilega samúð.
Minning lifir um góðan félaga.
Helga Fjóla Guðnadóttir,
formaður Geysis.
Þrátt fyrir það að íslenski hestur-
inn hafi að allra áliti átt hina merk-
ustu vegferð með þjóðinni bjuggust
flestir við að sögu hans væri lokið um
miðja öldina þegar vélvæðingu var
rutt til ráms í landbúnaðinum. Hins
vegar bar svo við þegar merki hests-
ins var að falla að fram á sjónarsviðið
kom einarður flokkur manna sem hóf
merki hestsins hátt á loft á ný. Þessir
menn höfðu ekki einungis unun af
hestamennsku heldur af öllu þvi sem
viðvék íslenska hestinum, þ.m.t. hlut-
deild hans í þjóðmenningunni.
Nú eru þessir brautryðjendur að
hverfa af sjónarsviðinu einn af öðr-
um. Einn þeirra var Sigurður Har-
aldsson bóndi og hrossaræktarmaður
í Kirkjubæ. Sigurður hefur lokið
miklu ævistarfi fyrir íslenska hesta-
mennsku og hrossarækt. Bæði sem
forystumaður á félagsmálasviðinu og
með ræktun hins stórmerka hrossa-
stofns sem kenndur er við Kirkjubæ
auk þess sem Sigurður átti drjúgan
þátt í endurreisn Hrossaræktarbús
ríkisins á Hólum í Hjaltadal en hann
var ráðsmaður skólabúsins þar um
skeið. Fyrir þessi störf öll hlaut Sig-
urður margvíslegan og verðskuldað-
an sóma.
Sigurður Haraldsson lagði gjöiya
hönd á starfsemi Búnaðarfélags ís-
lands (nú Bændasamtaka íslands) í
hrossarækt. Bæði sem ræktandi hins
einstaka hrossastofns og um leið ein-
hver umsvifamesti hrossabóndi
landsins um langt skeið en einnig
sem félagsmálamaður en Sigurður
sat um nokkurt árabil í þáverandi
sýninganefnd BÍ og LH. Sigurður
miðlaði að auki af reynslu sinni og
þekkingu á fundum sem samtökin
stóðu að enda var honum einkar sýnt
um að tjá sig í ræðu og riti.
Bændasamtök íslands vilja hér
með koma á framfæri þakklæti fyrir
störf Sigurðar Haraldssonar að
hrossarækt og votta fjölskyldu hans
hina dýpstu samúð.
Kristinn Hugason hrossa-
ræktarráðunautur.
Afi minn er látinn og söknuður
minn er mikill. En dauðinn er hluti af
lífinu og ég gleðst yfir kynnum okk-
ar. Hann var mér fyrirmynd og
kenndi mér mikið, um lífið og sjálfið
sem ekki verður ritað I bækur.
Sem barn kom afi mér alltaf fyrir
sjónir sem höfðingi. Nokkurs konar
ímynd hins íslenska fornkappa sem
við lærðum um í skóla. Þessa sterka
íslenska minnis sem samanstendur af
gáfum, víðsýni og virðuleika. Hann
hafði líka mikla kímnigáfu, svokallað-
an íslenskan „gálgahúmor“. Hann
var okkur börnunum því eins og dyi^jr
inn í fortíðina.
Ég tók strax eftir því að böm og
fullorðnir bára mikla virðingu fyrir
honum. Hann var þögull maður og
ekki þekktur fyrir orðagjálfur. Hrós
hans var þvi eftirsóknarvert og lif-
andi hvatning þess að bjóða lífinu
birginn.
Olíkt mörgum kynntist ég honum
aldrei sem hestamanni, heldur sem
vini. í vetur byrjuðum við að skrifast
á og náðum strax saman. Þótt okkur
skildu tæpir sex áratugir gátum við
talað um allt því við skildum hvor
annan. Bréfin hans vora ekki löng en- —
þau voru undurhlý og snilldarlega
skrifuð. Á milli línanna stóð jafn-
framt miklu meira en í bréfinu sjálfu.
Hann hafði skemmtilegt stílbragð og
ríkan orðaforða. í síðasta bréfinu
sem ég fékk frá honum beitti hann
fyrir sér fomstíl, mér og sjálfum sér
til skemmtunar. Þegar hann var ung-
ur fór hann í skóla langt frá heimili
sínu og foreldram. Hann sagði mér
að þá hefði hann stundum fengið
heimþrá. Þá hefði ekkert jafnast á
við undurhlýjar fyrirbænir foður
hans sem komu með hverri póstferð.
Á sama hátt, mörgum árum síðar,
jafnaðist ekkert á við fyrirbænir afa
hingað til mín. Bréfin hans era minn
fjársjóður sem mun ætíð minna mig á
mann sem ég virði og elska. Elsku*..
afí, ég kveð þig með þessu litla Ijóðí'
mínu.
Frá iífsins gleði og glaumi
gengur burt í draumi
þögul sál um kvöld.
I salarkynnum seima,
sálu munu geyma
æðri máttarvöld.
Um mann af kappakyni,
kvæði í kveðjuskyni
semja mun í sjóð.
Frá bróður þels og vini,
þínum sonarsyni,
tár í bundið þoð.
Davíð Guðjónsson.
Það var sumarið 1976 sem ég
kynntist afa á Kirkjubæ, þá tíu ára
gamall. Fjölskyldan hafði verið á ferð
í kringum landið og var komið við á
Kirkjubæ í leiðinni. Segja má að á
þeirri stundu hafi maður smitast af
hestabakteríunni þó að ég hafi áður
farið á reiðskóla að V-Geldingaholti
og m.a. gortað af því að eiga afa sem
ætti nú miklu fleiri hesta en vora á
þeim bæ!
Hjá afa eignaðist ég minn fyrsta
hest, Gjafar, undan Þætti og Práð^j^
mikinn sómahest. Mér er sérstak:
lega minnisstætt þegar Gjafar var
tekinn inn folaldsveturinn. Þá sendi
afi mér bréf og sagði mér að sá bles-
ótti (að sjálfsögðu!) væri kominn inn
og lýsti því fyrir mér hve prúður
hann væri. Bréfið tek ég upp enn í
dag og les, mér til skemmtunar. Lík-
lega hefur þetta verið upphafið að
hestamennsku fjölskyldu minnar í
Keflavík. Haustið 1980 byggði pabbi
hesthús er tók 6 hesta og í dag eig-
um við 12 hesta hús (það bætist sí-
fellt við!).
Sumrin 1977-1979 dvaldist ég í
sveit hjá afa, mislengi í einu, og undi
mér við heyskap og hestamennsku.
Þó að afi segði oft ekki mikið við
strákinn þá tók maður vel eftir öllnj j
sem frá honum kom og enn í dag sit-
ur það í manni. Því þótti mér mikið
koma til er afi leit við í Keflavík vorið
eftir að Gjafar var tekinn á hús
ásamt tveimur öðrum, til að athuga
með gripinn og sjá hvort stráksi hefði
eitthvað lært.
Þrátt fyrir að sambandið við afa
hafi minnkað með árunum og þá sér-
staklega eftir að hann flutti frá
Kirkjubæ, hef ég aldrei gleymt sam-
vistunum við hann og mun vafalaust
ætíð búa að öllu því sem ég lærði af
honum. Þótti mér mjög vænt um að
hann og kona hans skyldu koma
bráðkaup mitt síðasta sumar, en það
var síðasta skiptið sem ég sá hann.
Ég mun alltaf hugsa með hlýhug til
afa míns og á ég honum mikið að
þakka. Við systkinin úr Keflavík ber-
um þér, Eve, okkar innilegustu sam-
úðarkveðjur. Megi Guð blessa þig og
styrkja á þessari raunastundu.
Hlynur Steinn
Kristjánsson.