Morgunblaðið - 28.02.1998, Blaðsíða 40

40 LAUGARDAGUR 28. FEBRÚAR 1998
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Mátturinn
og stærðin
Trúlega hefði Stehbi stóri aldrei
lumbrad á litla bróður hans Stígs
efStígur og vinir hans hefðu verið til-
búnir að mæta honum saman við
sandkassann. Þar með er þó ekki
komin skýring á ofbeldishneigð og
fúlmennsku Stefáns.
Vinstrimenn svonefndir
halda því stundum
fram að Sjálfstæðis-
flokkurinn íslenski hafí
nærst á sundrungunni
í röðum þeirra. Petta sjónarmið
mun hafa komið fram í umræðum
um það sem margir nefna í dag-
legu tali „sameiningu á vinstri
vængnum." Hugsunin virðist vera
sú að Sjálfstæðisflokkurinn væri
ekki svona stór og sterkur hefðu
vinstriflokkarnh' mætt sameinaðir
til leiks.
Sjálfsagt stenst þessi skoðun
skoðun. Skýi-ingin er þó í raun
fui'ðulega ein-
VIÐHORF fóld og vekur
því grunsemdir.
Eftir Asgeir Trúlega hefði
Sverrisson gtebbi gtóri
aldrei lumbrað á
litla bróður hans Stígs ef Stíg-
ur og vinir hans hefðu verið til-
búnir að mæta honum saman við
sandkassann. Þar með er þó ekki
komin skýring á ofbeldishneigð og
fúlmennsku Stefáns.
Hið sama á við um Sjálfstæðis-
flokkinn. Flokkurinn hefði trúlega
ekki til að bera þann yfirburða-
styrk og -stöðu sem hann nýtur í
íslenskum stjómmálum ef vinstri-
menn hefðu ekki mætt svo sundr-
aðir til leiks sem raun ber vitni.
Hins vegar er ekki þar með sagt að
komin sé fi'am altæk skýring á
þeim pólitísku staðreyndum sem
við blasa.
Sögulegar skýringar eru á
klofningi íslenskra vinstrimanna.
Hið sama á við um styrk Sjálf-
stæðisflokksins, sem varð á mikil-
vægu skeiði í þróunarsögu íslensks
•samfélags eins konar sameiningai'-
afl í þjóðfélaginu. Það sem furðu
sætir og kallai' á sérstaka skýr-
ingu er sú staðreynd að flokknum
hefur tekist að njóta áfram þessar-
ar stöðu þótt gífurlegar breytingar
hafi orðið á samfélagi Islendinga.
Sundrang vinstri aflanna dugar
hvergi sem einhlít skýring á
þessu ástandi. Hennar er trúlega
miklu fremur að leita í þeim
stefnumálum sem þessir flokkar
hafa borið fram og í þeirri hug-
myndafræði sem legið hefur þeim
til grundvallar.
Sjálfstæðisflokknum virðist
hafa tekist í gegnum tíðina að
staðsetja sig í miðjum straumi
pólitískrai' hugsunar á Islandi.
Hið sama hefur öðrum stórum
flokkum, í flestum tilfellum jafnað-
armannaflokkum, tekist í ná-
grannalöndunum. Styrkur og
stærð Sjálfstæðisflokksins segir
því miklu meira um íslensku þjóð-
ina en um flokkinn sjálfan.
Vinstrimenn hafa boðið fram í
kosningum hugmyndir sem stór
hluti þjóðarinnar hefur ekki verið
sammála. Svo er enn.
Þetta á við um afstöðu vinstri-
manna til utanríkis- og varnar-
mála, markaðsirelsis, og alþjóða-
samskipta. Þetta á við um afstöðu
þeirra til málefna stóriðju og sér-
lega fjandsamlegt viðhorf þeirra
til skattborgaranna. Þetta á við
um kröfur þeirra um þrotlausa út-
þenslu velferðai'kerfisins í nafni
„samneyslunnar" svonefndu.
Vinstrimenn hafa beðið lægri
hlut í þeirri hugmyndafræðilegu
baráttu sem farið hefur fram á Is-
landi líkt og í öðrum löndum. Um-
ræðan um sameiningu á vinstri
vængnum er öðram þræði sprottin
af þeirri nauðsyn að flokkar þessir
og er þá einkum horft til Alþýðu-
flokks og Alþýðubandlags færi sig
nær miðju stjórnmálanna. Deil-
urnar sem kviknað hafa, sérstak-
lega innan Alþýðubandiagsins, eru
komnar til sökum þessa. Og það
er af þessum ástæðum sem Fram-
sóknai-flokkurinn telur sig ekki
þurfa að leggja upp í þessa ferð.
Þessir tveir flokkar nálgast
miðjuna úr tveimur ólíkum áttum,
Alþýðuflokkurinn frá hægri en
bandlag alþýðunnar frá vinstri.
Yngra fólk þrýstir á að flokkarnir
verði færðh' nær miðju hinnar
pólitísku hugsunar á Islandi í von
um að með í farangrinum fylgi
aukin áhrif. Gegn þessu berjast
eldri flokksmenn og -leiðtogar,
sem óttast um stöðu sína og
bundnir eru samtökum sínum
djúpum tilfmningalegum böndum.
Unga kynslóðin er óþolinmóð og
hefur því bundist samtökum um
að ræna völdunum í flokkum þess-
um undir gunnfánum sameining-
ar. Trúlega verður þessi hugmynd
aðeins að veruleika með þeim
hætti og þvi kann hún að taka
lengri tíma en margir hefðu ætlað.
Sjálfstæðisflokknum hefur tek-
ist að skilgi-eina sig með þeim
hætti í íslenskum stjórnmálum að
undi-un sætir. Líkt og Jafnaðar-
mannaflokkai' á Norðurlöndum
hefur Sjálfstæðisflokkurinn verið
„fiokkur hinna góðu gjafa“ þegar
það hefur þótt eiga við og fylgt
stefnu sem í engu hefur skorið sig
frá félagslegum baráttumálum
jafnaðarmanna. Þegar þótt hefur
henta hefur flokkurinn síðan skil-
greint sig sem hægriflokk, sem
berjist fyrir einstaklingsfrelsi og
ftjálsu framtaki. Sú staðreynd að
flokkm-inn hefur almennt og yfir-
leitt ekki verið tilbúinn að ráðast
með sama offorsi á skattgreið-
endui' og önnur stjórnmálaöfl á
Islandi hefur styrkt þessa skil-
greiningu þegar nauðsyn hefur
verið þar á.
Því má vafalaust halda fram að
Sjálfstæðisflokkurinn sé hægri-
flokkur í íslenskum stjóramálum.
Slík skilgi-eining tekur þó alltaf
mið af pólitískum staðreyndum er-
lendis. Hægriflokkai' í Evrópu hafa
t.a.m. almennt haldið fram áþekkri
stefnu í utanríkis- og varaannálum
og yfirlýsingar sjálfstæðismanna
um markaðinn og einstaklings-
frelsið minna á stundum á baráttu-
mál hægrimanna erlendis.
Flokkurinn teldist hins vegar
aldrei hægriflokkui' í nágrannaiíkj-
unum og víða í Mið- og Austur-
Evrópu væru ráðamenn í Sjálf-
stæðisflokknum flestir taldir sósí-
alistar. Um Sjálfstæðisflokkinn
gildir almennt að hann getur ekki
talist hægriflokkur í viðteknum
skilningi þess orðs í Evrópu. Sjálf-
stæðisflokkurinn er flokkur þjóð-
legra íhaldsmanna. Þess vegna
hefur honum tekist að renna sam-
an við meginstef pólitískrar hugs-
unai' á Islandi.
Styrkurinn og stærðin er ekki
eingöngu komin til sökum sundr-
ungarinnar á vinstri vængnum.
En Stebbi stóri er á stundum til-
búinn til að láta litla bróður hans
Stígs í friði ef ekki verður komist
yfír nammi með öðru móti.
Með fjórbura
á brjósti
ÉG VIL hvetja alla
foreldra, sem eiga von
á fleiri en einu barni til
að velja brjóstagjöf því
hún er ekki bara holl
næring fyrir börnin,
heldur felur hún í sér
marga aðra mikilvæga
þætti. Margar konur
hafa haft tvíbura ein-
göngu á brjósti fyrstu
mánuðina með góðum
árangri.
Þegar barnið sýgur
geirvörtuna losna
hormón (oxytocin og
prolactin). Oxytoxin
veldur samdrætti í
mjólkurkirtlunum sem
ýtir mjólkinni niður að geirvörtun-
um þannig að barnið geti náð
henni. Oxytoxin veldur einnig sam-
drætti í leginu og flýtir þannig fyr-
ir því að það nái sinni fyrri lögun
(og ekki veitir af eftir að hafa borið
tvö börn). Prolactin hvetur mjólk-
urframleiðsluna. Þvf meira sem
börnin sjúga, því meira prólactin
losnar sem örvar mjólkurfram-
leiðsluna. Að leyfa bömunum að
drekka sem oftast eykur fram-
leiðsluna, en við að sleppa úr gjöf-
um minnkar framleiðsla þessa
hormóns og þar af leiðandi líka
mjólkurframleiðslan. Prólactin hef-
ur einnig róandi áhrif á móðurina
og ekki veitir af því þegar tvö börn
gráta í einu.
Brjóstabörn eru oft heilbrigðari,
þar sem brjóstamjólkin inniheldur
mótefni. Börn fæðast ekki með
fullþroskað ónæmiskerfi, en þau fá
efni úr brjóstamjólk sem styrkir á
ónæmiskerfí þeirra, veitir þeim
vörn gegn ýmsum öndunar- og
meltingarfærasýking-
um og minnkar líkur á
ofnæmi. Hægðir
þeirra eru ekki eins
ertandi og hægða-
tregða er sjaldgæfari.
Bi'jóstagjöf tryggir
það að móðirin eyðir
miklum tíma á hverj-
um degi í að halda á
og snerta börnin og
fær þannig gott tæki-
færi til að kynnast
hvoru barni fyrir sig
og læra á þarfir þess,
en það tekur lengri
tíma að kynnast
tveimur einstaklingum
en einum. Börnin
verða líkamlega háð mæðrum sín-
um, en þau hafa þörf fyrir að vera
háð mæðrum sínum til að skapa
með þeim öryggiskennd, einn lið-
urinn í því að gera þau seinna að
sjálfstæðum einstaklingum.
Brjóstagjöf sparar tíma, það
þarf ekki að blanda og hita mjólk á
meðan börnin gráta og ekki að
sótthreinsa neina pela á eftir (pel-
arnir eru helmingi fleiri!). Brjósta-
gjöf sparar einnig peninga, þar
sem brjóstamjólk er ókeypis.
Flestir eru líklegast hræddir um
að hafa ekki næga mjólk, en heil-
brigð móðir á að geta framleitt
næga mjólk fyrir þrjú börn. Erfíð-
ast er að fá helmingi meiri hvíld og
hjálp. Allar mæður gætu þegið að-
stoð eftir fæðingu og sérstaklega
þegar um fjölbura er að ræða. Það
er mikilvægt að þeir sem bjóða
fram hjálp sína geri sér grein fýrir
því að konan þarf aðstoð við heimil-
isstörfin, ekki barnapössun, svo að
hún hafí meiri tíma til að sinna
Unnur B.
Friðriksdóttir
Lok brjósta-
gjafar
BRJÓSTAGJÖF er
dýrmæt gjöf sem flest-
ar konur fá að gefa á
lífsleiðinni. Að gefa
brjóst er að uppfylla
líkamlegar og andlegar
þarfír bamsins síns. En
hversu lengi á brjósta-
gjöf að vara? Æskilegt
er að bijóstagjöf fái að
vara eins lengi og hún
gerir móður og barni
gott. Flest börn gefa til
kynna þegar þau eru
tilbúin að draga úr eða
jafnvel hætta á brjósti.
Móðirin þarf að vera
opin fyrir þessum
merkjum frá barninu
og byrja þá að draga úr brjóstagjöf-
inni. Við getum verið viss um að þau
hætta á brjósti eins fljótt og þau
treysta sér til. Ung börn þrá að
flytjast á hærra þroskastig og líkj-
ast eldri fjölskyldumeðlimum. Rétt
er að hafa í huga að markmiðið er
ekki brjóstagjöf upp að ákveðnum
aldri en Alþjóðaheilbrigðismála-
stofnunin (WHÖ) mælir þó með að
brjóstagjöf sé ekki styttri en sex
mánuðir. Brjóstagjöf byrjar hægt
og rólega og er æskilegt að henni
Ijúki á svipaðan hátt þ.e. að dregið
sé smám saman úr henni og tíminn
lengdur á milli gjafa. Það gefur
móður og barni eðlilegan aðlögunar-
tíma bæði fyrir sál og líkama.
Meltingarfæri bama eru við-
kvæm. Því þarf að fara gætilega
þegar byrjað er að kynna fæðuteg-
undii' fyrir barninu og fylgjast með
áhrifum þeirra á litla kroppinn. Lík-
aminn þarf líka sinn aðlögunartíma.
Hormónastarfsemin breytist og
vökvaþörfm minnkar svo eitthvað
sé nefnt. Ef venja þarf barn af
brjósti þarf að velja
heppilegan tíma. Æski-
legt er að barnið sé
hraust og ekki að
ganga í gegnum aðrar
breytingar samhliða.
Draga þarf úr brjósta-
gjöfinni hægt og var-
lega og eyða miklum
tíma í samvistir við
barnið á þessum álags-
tíma þess, þegar það
þarfnast þín hvað
mest. Huga þarf vel að
þörfum þess fyrir ör-
yggi því brjóstagjöfín
gerði það svo vel áður.
Ef þú ert orðin mjög
pirruð og neikvæð út í
brjóstagjöfina, hugsaðu þá málið
gaumgæfilega áður en þú hleypur í
að venja barnið af í skyndi. Til þess
að njóta þess að sinna og gefa barn-
inu þínu brjóst þarf þér sjálfri að
Markmiðið er alltaf
að gera það sem er
bæði best fyrir barnið,
-------------------------
segir Guðrún Olafs-
dóttir, og hina fjöl-
skyldumeðlimina, þar
með talda móðurina.
líða vel. Þá komum við að einum
mikilvægasta þætti brjóstagjafar,
en hann er sá að mjólkandi móðir
þarf að huga vel að líðan sinni og
hennar nánustu þurfa að hvetja
hana til þess.
Fordómar í garð brjóstagjafar
eru til. Flestum finnst yndislegt að
Guðrún
Ólafsdóttir
börnunum, sértsaklega fyrstu vik-
urnar á meðan fjölskyldan er að
kynnast og aðlagast breytingun-
um.
Brjóstagjöf fjölbura krefst þcil-
inmæði og skipulagningar. Ég
mæli með því að foreldrar undirbúi
sig strax á meðgöngunni, athugi
hvaða möguleikar eru í boði og lesi
sem mest um þessi mál. Mjólkur-
pósturinn hefur gefið út nokkur
blöð um brjóstagjöf tvíbura (4. tbl.
6. árg. og 3-4. tbl. 10. árg.), sem
gefa góð ráð, m.a. um stellingar
við að leggja samtímis á brjóst. I
3-4.tbl. lO.árg. er reynslusaga þrí-
buramóður sem hafði sín börn ein-
göngu á brjósti og þar er fjallað
Flestir eru líklegast
hræddir um að hafa
ekki næga mjólk, segir
Unnur B. Friðriksdótt-
ir, en heilbrigð móðir á
að geta framleitt næga
mjólk fyrir þrjú börn.
um brjóstagjöf fyrirbura (og í 1.
tbl. 9. árg.) I Mjólkurpóstinum má
einnig finna ýmsar aðrar fróðlegar
greinar.
Starfsemi Barnamáls verður
kynnt í Hjallakirju 28. febrúar kl.
10-17 og ýmis fýrirtæki með þjón-
ustu tengda meðgöngu, fæðingu og
brjóstagöf munu kynna starfsemi
sína. Barnamál starfrækir opið hús
í Hjallakirkju fyrsta og þriðja
þriðjudag hvers mánaðar kl. 14-16,
þar sem mæður geta komið með
börn sín, borið saman reynslu sína
og hlustað á stutt fræðsluerindi.
Hjálparmæður eru alltaf tilbúnar
að gefa góð ráð, miðla upplýsingum
og styðja við foreldra.
Höfundur er hjdlparmdðir og for-
maður Barnamdls.
sjá móður gefa ungbarni sínu brjóst
en ef barnið er orðið stærra fara
ýmsar raddir á kreik. Það getur því
oft verið erftt að heyra í sinni innri
rödd þegar aðrar raddir gerast há-
værari. Móðirin þarf að gera það
sem er henni eðlislægt, óháð því
hvað ættingjar eða nágrannai' telja
að sé best fyrir barnið. Markmiðið
er alltaf að gera það sem er bæði
best fyrir barnið og hina fjölskyldu-
meðlimina, þar með talda móðurina.
Sem hjálparmóðir hjá Barnamáli
hef ég orðið vör við áhyggjur ný-
bakaðra mæðra á því hvernig þær
hætti með barnið á brjósti. Þær
segja gjarnan: „Ég þarf að vera bú-
in að venja barnið af brjósti áður en
ég fer að vinna!“ Þessar áhyggjur
byrja oft á fyrstu vikunum og spilla
fyrir annars ánægjulegri brjósta-
gjöf.
Konum virðist almennt ekki vera
kunnugt um að þær geta haldið eft-
ir þeim gjöfum á sólarhring sem
þær vilja. Þær geta þá jafnvel gefið
barninu kvölds og morgna. Þegar
lengd brjóstagjafar ber á góma þarf
alltaf að hafa í huga að hvert barn
er einstakt og hefur sínar sérstöku
þarfir. Enginn efast um heilbrigði
barna þó sum byrji að ganga og
taka tennur snemma en önnur
seint. Mæður, fínnum okkar eigin
takt sem hentar okkur og barninu
okkar og verum óhræddar við að
fylgja honum.
Starfsemi Barnamáls verður
kynnt í Hjallakirju 28. febrúar kl.
10-17 og ýmis fyrirtæki með þjón-
ust.u tengda meðgöngu, fæðingu og
brjóstagöf munu kynna starfsemi
sína. Barnamál starfrækir opið hús
í Hjallakirkju fyrsta og þriðja
þriðjudag hvers mánaðar kl. 14-16,
þar sem mæður geta koniið með
börn sín, borið saman reynslu sína
og hlustað á stutt fræðsluerindi.
Hjálparmæður eru alltaf tilbúnar að
gefa góð ráð, miðla upplýsingum og
styðja við foreldra.
Höfundur er innanhússarkitekt og
hefur verið hjálparmóðir d vegum
Barnamáls í tæp þrjú ár.