Morgunblaðið - 07.03.1998, Qupperneq 26

26 LAUGARDAGUR 7. MARZ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Leikur
að eldi
Gott hugvit, góð hönnun er alls staðar í
umhverfínu og stundum eru hlutirnir svo
einstakir að við veltum því fyrir okkur
hvert sé leyndarmálið á bak við þá. Sús-
anna Svavarsdóttir hreifst svo af logandi
krossinum í Hamlet, að hún leitaði til leik-
sviðsstjórans, Reinhardts Reinhardtsson-
ÞAÐ GETUR oft verið
erfítt að skilgreina orð
eins og „hugvit“ og „hönn-
un“ og enn erfíðara að út-
skýra hvað er gott hugvit og góð
hönnun. Það er enginn vandi að fá
góðar hugmyndir en svo er spum-
ing hvemig hægt sé að útfæra
þær.
Við höfum hönnun alls staðar
fyrir augunum. Oft á tíðum hefur
hún notagildi, auk þess sem hún
heiilar augað. Stundum hefur hún
bara notagildi. Stundum heillar
hún bara augað. Tilgangurinn get-
ur verið margvíslegur.
Eitt af því sem gerir leikhúsið
heillandi er að þar er hægt að
segja og gera hluti sem ekki er
hægt að segja og gera í raunveru-
lega heiminum. Þar er hægt að fá
„fríkaðar" hugmyndir sem menn
myndu allajafna segja að væri ekki
hægt að framkvæma - en leikhúsið
er heimur þar sem allt er í raun-
inni hægt.
Og eins og hún amma mín sagði
alltaf, þá er allt hægt ef viljinn er
fyrir hendi.
Sýning Þjóðleikhússins á Ham-
let er einstaklega spennandi sýnis-
hom af því hvers heimur leikhúss-
ar, til að spyrja hvernig hann færi að því
að kveikja allan þennan eld án þess að
brenna húsið til grunna
íns er megnugur.
Fyrir utan góðan
leik sem aðrir hafa
fjallað skilmerkilega
um hér á síðum
blaðsins, hefur sýn-
ingin að geyma
margar spennandi
sviðslausnir á flókn-
um hugmyndum.
Þegar sýningin
hefst liggur stór og
mikill logandi kross
yfir sviðinu. Þetta er
lifandi eldur sem
logar ískyggilega
nærri tjöldunum -
og maður spyr sig
hvemig þetta megi
vera. Hvað um
neistaflug? Hvað um
glóðina? Hvemig í
heiminum fara þeir
að þessu, án þess að
kveikja í tjöldunum
og brenna húsið til
gmnna?
Það er leikmynda-
hönnuðurinn sem
fékk þessa áhrifa-
ríku og fallegu hug-
mynd - en það er
Morgunblaðið/Árni Sæberg
ákaflega létt í vasa að fá góðar
hugmyndir, skella þeim upp í
hendumar á öðmm og segja:
Leysið þetta!
Sá sem fékk hugmyndina til
lausnar var Reinhardt Reinhardts-
son leiksviðsstjóri og hans flokkur.
Þegar hann er spurður hvemig
hann fari að því að brenna húsið
ekki til granna, segir hann: „Upp-
skriftin er leyndarmál."
Já, en...
„Við emm með ramma sem við
notum í sýningunni. Hann liggur
lóðréttur fyrir ofan sviðið þegar
hann er í geymslu en láréttur í sýn-
ingunni. Ofan á þessum ramma er
kross, eða réttara sagt fjórar
brautir sem liggja í kross. Þær em
skel utan um aðrar brautir sem eld-
urinn logar í.
Það vom eiginlega fimm þættir
sem við urðum að hafa í huga þeg-
ar þetta var í þróun. Það var full-
yrt í upphafi að þetta yrði ekki
hægt nema með gasi og útkoman
var sú sem hún er.“
Hvaða fimm þættir vom það?
„í fyrsta lagi, varð eldurinn að
loga jafnt. í öðra lagi, varð að
kvikna mjög hratt í krossinum. I
þriðja lagi, varð eldurinn að loga í
ákveðinn tíma - ekki of lengi, ekki
of stutt. I fjórða lagi, sem var sam-
kvæmt kröfu eldvamaeftirlitsins,
mátti kveikiþráðurinn ekki skilja
eftir f sér glóð þegar ramminn er
hífður upp eftir að eldurinn er
slokknaður. I fimmta lagi urðum
við að einangra þetta þannig að
hita leiddi ekki niður í plexíglerið
sem er í rammanum.
Kveikilögurinn er tvíþættur.
Annars vegar, eldfimur lögur sem
logar mjög hratt og kveikir í hin-
um vökvanum sem logar hægar og
þarf meiri hita. Uppskriftin er að
sjálfsögðu leyndarmál.
Síðan þarf kveikurinn að geta
dmkkið í sig vökvann og hann skil-
ur ekki eftir í sér neina glóð. Eld-
urinn bara deyr út - og efnið er að
sjálfsögðu leyndarmál. Tjöldin fyr-
ir ofan eru eldvarin og neistaflug
úr þessum þræði á sér ekki stað.“
Allt þetta fíkt
Hafið þið í leiksviðsdeildinni
þurft að leysa svona verkefni áður?
„Nei, ekki það ég viti. En það er
einmitt þetta sem gerir starfið
svona skemmtilegt. Allt þetta fikt;
að fá að prófa sig áfram með hlut-
ina. Og því flóknari, því skemmti-
legri. Leikmyndahönnuður kemur
með hugmyndir sem sviðsstjórar
og annað tæknilið verða að leysa.
Sjálfur veit hann sjaldnast hvemig
á að leysa þær.“
Þú sagðir að tjöldin uppi í rjáfr-
inu væm eldvarin. Em eldvarnir
mikilvægur þáttur í leikhúsi - þá
er ég að tala um leikhús þar sem
ekki er verið að leika sér að eldi.
,AHt tau sem er í leikhúsi - hlið-
arveggir, bakteppi, leiktjöld, loft-
borðar, dúkar á gólfi - er eldvarið
og það er samkvæmt reglugerð.
Eldvarnaeftirlitið fer yfir allar
leikmyndir áður en þeim er hleypt
af stokkunum. Það er svo margt
sem við verðum að gera eftir eigin
brjóstviti. Það er allt heimasmíðað
hjá okkur, vegna þess að við eram
ekkert með fólk sem hefur farið og
lært allt í meðferð efna sem nota
þarf í leiksýningum."
Reinhardt hefur áratuga reynslu
sem leiksviðsstjóri í Þjóðleikhúsinu
og hefur því sett mark sitt á vel-
flestar ráðgátur sem þurft hefur að
Skáldadraumar
DRAUMSTAFIR Kristjáns Frímanns
MARGA dreymir um að verða skáld,
að sænga hjá Gunnlöðu gyðju skáld-
skapar og fá að launum að dreypa á
skáldskaparmiðinum góða, blóði
Kvasis. Ekki er öllum þeim sömu sú
náð gefin að sofa sig til skálds en þó
em alltaf nokkrir sem hafa það lag
og þann sið að nálgast konuna í sér,
ímynd Gunnlaðar og í svefni geta
með henni skapfest lund Óðins,
dmkkið hvítabjargarbikarinn í botn
og vaknað í skáldi.
Þessa eiginleika býður svefninn
þeim mönnum sem rækta vakandi
manninn í sér, en í sölum sveftisins
konuna. Hinir kvenlegu eiginleikar
hvers karls sem C.G. Jung nefndi
Animu (sál) og birtast yfirleitt í líki
konu í draumum karla, em þeir eigin-
leikar sem laða fram skáldið í mann-
inum. í draumsvefni opnar hún þær
rásir í hverjum manni sem gefa hon-
um Hugin til skáldskapar og Munin
til skrifa. Þessa eiginleika sem oft
sofa djúpum svefni og nefna sig; inn-
sæi, næmi, víðsýni og mannleg reisn
getur konan ein laðað fram í mannin-
um og kallað til orrustu, penna við
blað.
Égskalvakaogveragóð
vininum mínum smáa,
meðan óttan rennur ijóð,
roðar kambinn bláa,
og Harpan sýngur hörpuljóð
á hörpulaufið gráa.
Einsog hún gaf þér íslenskt blóð,
úngi draumsnillíngur,
megi loks hin litla þjóð
leggja á hvarm þér fíngur,
- á meðan Harpa hörpuljóð
á hörpulaufið sýngur.
Halldór Kiljan Laxnes
Tveir draumar „Möggu“
1. Ég var úti að ganga með ömmu
minni og í draumnum var hún á líku
reki og ég. Ég dáðist að því hve vel
hún leit út og hversu vel klædd hún
var. Við gengum niður smábrekku og
mættum þrem bömum sem vom
bömin hennar, pabbi minn og systk-
ini hans. Amma biður mig að ganga
með sér aðeins lengra og sýnir mér
gröf. Hún segir að þar hvíli fjórða
barn sitt sem hún hafi eignast en
misst (en í raun vom böm hennar 3).
2. Ég kom inn á veitingastað, þar
var fátt fólk en mikið af borðum og
stólum svo þröngt var um að ganga.
Ég sé mann sem ég kannast við en
hann heilsar ekki, heldur horfir á efth
mér. I einu hominu situr móðurbróðir
minn, hann heilsar og býður mér sæti.
Við spjöllum og hann nefnir ferðalag
foreldra minna til systur mömmu en
eitthvað kom upp á í ferðinni og hann
sagði að þau hefðu aldrei átt að fara.
Hann sagðist hafa hitt ömmu og hún
hefði verið grátandi út af þessu. Þá
finn ég hring koma milli fingra mér,
ég skoða hringinn sem er stór gifting-
arhringur, of stór á mig svo ég ætla að
hann sé hringur mannsins míns en gái
ekki í hann því til staðfestingar.
Ráðning
1. Draumurinn bendir til að amma
þín hafi komið til þín í svefni að segja
þér af glötuðum hæfileikum sem hafi
búið með hennar ætt og þú getir vak-
Morgunblaðið/Kristján Kristjánsson
í draumi skáldsins vaknar rödd.
ið aftur ef þú viljir. 2. Seinni draum-
urinn er um afleiðingar þess fyrri, að
þú getir átt von á væringum í fjöl-
skyldunni vegna afskipta þinna af
liðnum gjörðum sem tengjast fyrri
draum en hitt ber að athuga að
ávextir (gullhringurinn) afskiptanna
em meira virði en hratið (grátur
ömmu), svo þitt er að velja.
Draumur „SF“
Ég gekk um í hverfinu mínu að
kvöldlagi þegar dimmt var orðið.
Allt í einu birtist svertingi, mér
bregður en held svo að allt sé í lagi.
Þá ræðst svertinginn á mig og fjórir
aðrir (dökkii- yfirlitum) birtast og
horfa á, meðan hann lemur mig. Svo
skellir hann mér í götuna og sparkar
í mig, ég reyndi að berjast á móti og
loks hætti hann og sagði: „Við kom-
um örugglega aftur“ og mér fannst
eins og þeir ætluðu að hertaka land-
ið. í sama mund varð stríðsástand,
fólk að fela sig og þeir komu og leit-
uðu um allt, við vorum varnarlaus
gagnvart þeim. Ég faldi mig undir
sæng á æskuheimili mínu en þeir