Morgunblaðið - 07.03.1998, Síða 35

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 7. MARZ 1998 35
AÐSENDAR GREINAR
Hvers vegna
Garðabæj arlisti
EINS og irarn hefur
komið í fréttum hefur
nýlega verið stofnað
bæjarmálafélag í
Garðabæ undir heitinu
Garðabæjarlistinn,
sem bjóða mun fram
við bæjarstjómarkosn-
ingar í Garðabæ í maí
n.k. Forgöngu um
stofnun Garðabæjar-
listans höfðu félög Al-
þýðubandalags- og Al-
þýðuflokksmanna í
Garðabæ en til liðs við
félagið hafa gengið
Garðbæingar úr öllum Halldór S.
flokkum og utan Magnússon
flokka, menn og konur
sem telja þörf á því að breyta
áherslum í stjórn bæjai-ins.
Sjálfstæðismenn hafa ávallt haft
hreinan meirihluta í bæjarstjórn
Garðabæjar og því markað stefn-
una í málefnum bæjarfélagsins.
Með Garðabæjarlistanum er komið
á fót bæjarmálaafli sem myndað
Vaxtagjöld Garðabæj-
ar, segir Halldór S.
Magnússon, nema um
40 þúsundum króna á
hverja fjölskyldu á ári.
meira tilmæli flokks-
formannsins um að
bjóða skyldi fram B-
lista sem víðast heldur
en hagsmuni félag-
hyggjufólks í Garða-
bæ. Greinilega hefur
komið fram undanfai'-
ið að fjöldi framsókn-
armanna hefur orðið
fyrir vonbrigðum með
þessa afstöðu foryst-
unnar og því ákveðið
að ganga til liðs við
Garðabæjarlistann í
komandi bæjarstjórn-
arkosningum.
getur mótvægi gegn hinni ægi-
sterku stöðu sjálfstæðismanna í
Garðabæ. Það voru að sönnu veru-
leg vonbrigði að forystumenn
Framsóknar í Garðabæ skyldu
ekki vilja taka þátt í stofnun
Garðabæjarlistans en velja í þess
stað þann kost að bjóða fram sér-
staklega. Með þvi draga þeir veru-
lega úr líkum á því að takast megi
að fella meirihluta sjálfstæðis-
manna. Þar sem góð samvinna hef-
ur verið allt núlíðandi kjörtímabil
meðal fulltrúa minnihlutaflokk-
anna í bæjarstjórn Garðabæjar,
fulltrúa Alþýðubandalags, Alþýðu-
flokks og Framsóknarflokks kom
verulega á óvart að Framsóknar-
menn í Garðabæ skyldu meta
Ungt fólk hefur
orðið að flýja úr Garðabæ
En af hverju skyldu menn vilja
breyta einhverju í Garðabæ? Er
þetta ekki ágætur bær þar sem
mönnum líkar vel að búa? Rétt og
satt að mörgu leyti. En þó aðeins
fyrir þá sem eiga þess kost að búa
þar. Fjöldi ungs fólks sem alið er
upp í Garðabæ og hefur viljað
koma sér upp eigin húsnæði þar á
undanförnum árum hefur þurft að
leita í önnur bæjarfélög þar sem í
Garðabæ hafa ekki verið neinar
lóðir til nýbygginga. Sama máli
hefur gegnt um hagkvæmar leiguí-
búðir fyrir ungt fólk, þær hefur
ekki verið að fá í Garðabæ. Afleið-
ing hvors tveggja kemur greinilega
fram þegar skoðuð er aldursskipt-
ing íbúa Garðabæjar en þar eru
stór skörð í aldurshópnum frá 23-
32 ára samanborið við aðra hópa.
Skortur á byggingarlóðum kemur
líka fram í því að meðan íbúum á
höfuðborgarsvæðinu fjölgaði um
3,6% frá 1. desember 1995 til 1.
desember 1997 og íbúum Kópavogs
um 12% þá fjölgaði íbúum Garða-
bæjar um 0.5% eða um 41 íbúa.
Ekkert fé til framkvæmda
Fjármálastjórn Garðabæjar er
verulegt áhyggjuefni einkum fyi'ir
þær kynslóðir sem eru að vaxa úr
grasi. A sama tíma og tekjur bæj-
arfélagsins hækka verulega þá er
svo komið að rekstarafgangur til
framkvæmda er enginn. Svo mjög
hefur bæjarstjórnarmeirihluti
Sjálfstæðisflokksins skuldsett bæj-
arsjóð að þegar greiddir hafa verið
vextir og afborganir af lánum þá er
nákvæmlega ekki króna eftir til
framkvæmda. Allt fé til fram-
kvæmda verður því að taka að láni.
Samkvæmt fjárhagsáætlun er gert
ráð fyrir því að auka skuldir bæjar-
félagsins um 111 milljónir króna á
þessu ári. Er því von að spurt sé
hver eigi að borga þær skólabygg-
ingar sem nú eru að rísa. Og svarið
er einfalt: Kostnaðinum er velt yfir
á komandi kynslóðir, börnin og
unglingarnir sem stunda munu
nám í þessum skólum á næstu ár-
um, þau munu þurfa að greiða lán-
in, sem tekin hafa verið, þegar þau
komast á fullorðinsár.
Samkvæmt fjárhagsáætlun
þessa árs nema vaxtagjöld 86 millj-
ónum króna og eru þriðji stærsti
gjaldaliður bæjarins eða sem svar-
ar til um 40 þúsund króna á hverja
fjölskyldu í Garðabæ. Verði áfram
haldið á sömu braut verður þess
ekki langt að bíða að vaxtagjöld
verði jafnhá og öll framlög til fé-
lagsþjónustu í Garðabæ.
Garðabær í fremstu röð
Nýlega birtist í Morgunblaðinu
samanburður yfir leikskólagjöld í
einstökum bæjarfélögum hér á
landi. Þeim sem þekkja stefnu bæj-
arstjórnarmeirihlutans í Garðabæ
kom ekki á óvart að þar er Garða-
bær í fremstu röð. Leikskólagjöld í
Garðabæ eru með þeim hæstu sem
þekkjast. Aðeins í 3 bæjarfélögum
af 21 sem tekin eru með í þessum
samanburði eru almenn leikskóla-
gjöld hærri en í Garðabæ.
Stefnumið Garðabæjarlistans
eru í grundvallaratriðum andstæð
stefnu Sjálfstæðisflokksins í þeim
málum sem hér hefur verið drepið
á og fjölmörgum öðrum. Við viljum
leggja áherslu á fjölskylduvænt
samfélag þar sem skapaðar séu
fyrirmyndaraðstæður til búsetu
fyrir fólk á öllum aldri, fram-
kvæmdir bæjarins miðist fyrst og
fremst við þarfir íbúanna, hagsýni
sé gætt í fjármálum og byrðum sé
jafnað á réttlátan hátt.
Höfundur er varabæjarfulltrúi AI-
þýðuflokksins í Garðabæ.
67 milljarðar
ÞAÐ VAR ekki ég, heldur Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir, sem vakti
fyrst máls á miklum afskriftum og
útlánatöpum banka- og sjóðakerf-
isins í þingræðu árið 1994. Fjár-
hæðin, sem hún benti á, að farið
hefði forgörðum árin 1989-1993,
var 40 milljarðar króna. Hún gat
að vísu ekki gengið að þessum
upplýsingum öllum á einum stað,
heldur þurfti hún að viða þeim að
sér með allnokkrum
erfiðismunum og raða
þeim saman, en hún lét
það þó ekki aftra sér.
í framhaldi af þessu
lagði ég til, að „fram
fari opinber rannsókn
óvilhallra aðila á því,
með hvaða hætti
Seðlabankinn hefur
rækt lögboðna eftir-
litsskyldu sína á liðn-
um árum. Slík rann-
sókn gæti verið liður í
starfi þeirrar nefndar,
sem Ingibjörg Sólrún
Gísladótth' og flokks-
systur hennar hafa
lagt til á alþingi, að
þingið skipi. I nefndar-
starfinu þyrfti meðal annars að
gera sérstaka úttekt á því, að
hversu miklu leyti ókeypis úthlut-
Hnignun Seðlabankans
virðist ekki bundin við
stjórnmálamennina í
bankastjórninni, segir
Þorvaldur Gylfason,
heldur virðist skemmd-
in vera byrjuð að breið-
ast út í embættis-
mannahópinn.
un aflakvóta til útvegsfyrirtækja
hefur verið notuð til að hylja fjár-
málakreppuna með því að gera
fyrirtækjunum kleift að standa í
skilum við banka og sjóði, sem
hefðu komizt í enn meiri kröggur
að öðram kosti. í nefndinni þyrfti
að vera erlendur sérfræðingur til
aðhalds og eftirlits.“
Þorvaldur
Gylfason
Villandi umræða um störf borgar
FIMMTUDAGINN
22. janúar sl. birti
Morgunblaðið grein
eftir Guðrúnu Agústs-
dóttur, forseta borgar-
stjórnar, undir heitinu
„Tvær tillögur alls á
heilu kjörtímabili". I
grein sinni gagnrýnir
borgarfulltrúinn sjálf-
stæðismenn fyrir að
hafa „aðeins flutt tvær
tillögur til ályktunar í
borgarstjórn“ eða svo-
kallaðar dagskrártil-
lögur á þessu kjör-
tímabili. Hún getur
þess hins vegar ekki,
að R-listinn hefur ekki
flutt neina dagskrártillögu á sama
tíma. Eina dagskrártillagan á
þessu kjörtímabili, sem komið hef-
ur frá einstakhngum á R-listanum
fluttu þau Árni Þór Sigurðsson og
Sigi'ún Magnúsdóttir hálfum mán-
uði fyrir nýafstaðið prófkjör R-list-
ans.
Af áðurnefndri grein Guðrúnar
mætti ætla, að dagskrártillögur
væru mikilvægur mælikvarði á
pólitíska virkni og málefnalega
vinnu borgarfulltrúa. Þeir sem
þekkja til mála vita þó betur.
Langflestar tillögur í borgarstjórn
Reykjavíkur eru ræddar undir
fundargerðum borgar-
ráðs, en þá hafa tillög-
urnar oft verið fluttar
áður í hinum ýmsu
nefndum borgarinnar.
Einnig hafa tillögur
verið fi-umfluttar á
fundum borgarstjórn-
ar án þess að vera
undir sérstökum dag-
skrárlið, t.d. tillaga
borgarfulltrúa Sjálf-
stæðisflokksins um
héraðslæknisembætt-
ið í Reykjavík á fundi
borgarstjórnar 5. jan-
Ólafur F. úar 1995. Sú tillaga
Magnússon var lögð fram undir
fundargerð borgar-
ráðs frá 20. desember 1994.
Forseti borgarstjórnar, Guðrún
Ágústsdóttir, veit þetta mætavel.
Hún veit það líka, að nýlega gerðu
fulltrúar R-listans tillögu sjálf-
stæðismanna um breikkun Gullin-
brúar að sinni. R-listinn hafði fellt
sams konar tillögu í skipulags-
nefnd níu mánuðum áður. Þannig
finnst Guðrúnu Ágústsdóttur og fé-
lögum hennar í R-listanum ágætt
að leita í smiðju borgarfulltrúa
Sjálfstæðisflokksins þegar hentar
en saka síðan sjálfstæðismenn um
að leggja ekki fram neinar tillögur
í borgarstjóm!
Langflestar tillögur í
borgarstjórn, segir
Qlafur F. Magnússon,
eru ræddar undir fund-
argerðum borgarráðs.
Guðrún Ágústsdóttir talar mikið
um hlutverk „stjórnar" og „stjórn-
arandstöðu" í borgarstjórn. Sem
betur fer starfa kjörnir fulltrúar í
nefndum borgarinnar oft saman að
því, að bæta hag og öryggi borgar-
búa, án tillits til þess hvort þeir
eru í „stjórn“ eða „stjórnarand-
stöðu“. Þannig starfaði t.d. um-
ferðarnefnd borgarinnar, þar til
hún var lögð niður í lok ársins 1996
og sameinuð skipulagsnefnd. Þær
tillögur, sem undirritaður flutti í
umferðarnefnd voru yfírleitt sam-
þykktar samhljóða. Sumar þessara
tillagna eru í dag komnar á fram-
kvæmdastig eða fullunnar. Dæmi
um það er nýleg framkvæmd til að
tryggja öruggar gönguleiðir yfir
Bústaðaveg vestan Grensásvegar,
á móts við Gróðrarstöðina Grænu-
hlíð. Mesta umbun kjörinna full-
trúa er oft sú, að sjá miklilvæg mál
fá framgang.
Mér þykir rétt að rifja upp
ástæðuna fyrir gagnrýni Guðrúnar
Ágústsdóttur og félaga hennar á
sjálfstæðismenn í borgarstjórn.
Sjálfstæðismenn fluttu um það til-
lögu í borgarstjórn af mjög svo
gefnu tilefni, að borgarfulltrúar
settu sjálfum sér sömu reglur og
öðrum varðandi takmörkun á
reykingum í borgarstjórnarhús-
inu. Viðbrögð vinstri manna í
borgarstjórn við tillögu sjálfstæð-
ismanna um að borgarstjórn
Reykjavíkur skyldi vera reyklaus
vinnustaður einkenndust af gríni
og útúrsnúningum og alls engri
málefnalegri umræðu! Þessu var
síðan fylgt eftir með því að gefa í
skyn, að sjálfstæðismenn flyttu
engar markverðar tillögur í borg-
arstjórn Reykjavíkur, sem er
fjarri sanni.
Borgarfulltrúar R-Iistans hafa
kosið að svara málefnalegri tillögu
okkar sjálfstæðismanna í borgar-
stjórn með villandi umræðu um
störf borgarfulltrúa. Eg vona að
með framansögðu hafi tekist að
varpa réttu ljósi á störf og tillögu-
flutning kjörinna fulltrúa Reykvík-
inga, sem fela í sér annað og meira
en pólitískar skylmingar „stjórnar"
og „stjórnarandstöðu".
Höfundur er læknir og varaborgar-
fuUtrúi í R eykjavík.
Þessi tillaga birtist hér í blaðinu
22. maí 1994, og hún er endur-
prentuð í bók minni Síðustu forvöð
(1995, bls. 75-76). Nærri má geta,
að tillaga Ingibjargar Sólnínar og
þeirra var ekki samþykkt í þinginu.
Enn eru tölur um afskriftir
banka og sjóða ekki aðgengilegar
á einum stað, sannarlega ekki í
Hagtölum mánaðarins, þar sem
þær ættu þó heima til aðhalds og
áminningar innan um
aðrar helztu staðtölur
um íslenzk efnahags-
mál. Nei, áhugamenn
um málið þurfa held-
ur að hafa fyrir því að
grafa þessar tölur
upp úr frumgögnum á
víð og dreif í hvert
skipti, sem málið ber
á góma, en þeir hafa
þó, sumir a.m.k., þ.á
m. ég sjálfur, notið
góðfúslegi'ar aðstoðar
Seðlabankans í þessu
skyni. Síðasta eftir-
grennslan mín leiddi í
ljós, að árin 1987-1996
voru afskriftir tap-
aðra útlána 67 millj-
arðar ki'óna.
Eg nefndi þetta í hátíðaiTæðu í
Háskóla Islands á fullveldisdaginn
1. desember s.l. og aftur hér í
Morgunblaðinu 18. janúar og sagð-
ist þar sjá fyrir mér viðbrögðin,
sem það vekti t.d. í Danmörku eða
Svíþjóð, ef stjórnvöld þar yrðu ber
að því að bera ábyrgð á, að bankar
og sjóðir hefðu tapað jaftmrði
einnar milljónar króna á hverja
fjögurra manna fjölskyldu. Það er
einmitt fjárhæðin, sem hefur farið
í súginn í banka- og sjóðakerfinu
hér heima síðan 1987, enda þótt
gjafakvóti hafi verið notaður í stór-
um stíl til að breiða yfir brestina. I
ljósi nýrra upplýsinga um áfram-
haldandi afskriftir leyfði ég mér að
ítreka tillögu mína um opinbera
rannsókn.
Þessir 67 mOljarðar eru raun-
venilegt tap og engin reiknings-
brella. Þetta er fé, sem sumum við-
skiptavinum bankanna var afhent,
en þeir skiluðu ekki til baka. Eg
efa þó ekki, að viðtakendur fjárins
hafi notið þess vel. Fólkið í landinu
ber skaðann og á eftir að bera
hann lengi enn m.a. með því að
greiða óeðlilega háa vexti af útlán-
um og fá óeðlilega lága vexti af
innlánum.
Nú hafa tveir embættismenn
Seðlabankans birt langa grein um
afskriftir lánastofnana eins og í
andmælaskyni hér í blaðinu (19.
febrúar). Þar staðfesta þeir þó töl-
ur mínar og tímasetningar í einu
og öllu, enda átti ég ekki á öðru
von, því að ég fékk upplýsingarnar
allar í Seðlabankanum; þetta eru
opinber gögn. Mér kemur það þess
vegna svolítið á óvart (og þó ekki),
að þeir skuli ljúka gi'ein sinni með
brigzlum um „vanþekkingu“ og
„þráhyggju", þótt ég sé að vísu
orðinn vanur þvílíkum málflutningi
úr Seðlabankanum ekki síður en
t.a.m. úr herbúðum þeirra, sem
stýra landbúnaðarmálum þjóðar-
innar, enda ei'u þetta svo að segja
sömu mennirnir. Eg er allavega
hættur að þekkja þá í sundur.
Þetta sýnist mér þar að auki
vera vottur um það, að hnignun
Seðlabankans undanfarin ár sé
ekki bundin við stjórnmálamenn-
ina í bankastjórninni, heldur virð-
ist skemmdin vera byrjuð að
breiðast út í embættismannahóp-
inn. Við þessu var að búast. Þessi
smithætta er ein af mörgum brýn-
um ástæðum þess, að seðlabankar
þurfa að vera óháðir stjórnmála-
mönnum, en jafnframt ábyrgir
gagnvart almenningi, ekki síður en
t.a.m. dómstólar, fjölmiðlar og há-
skólar.
Höfundur er prófessor.