Morgunblaðið - 07.03.1998, Side 43
MORGUNBLAÐIÐ
marka árlegt framlag ríkisins, ef það
er á annað borð talið nauðsynlegt.
Gerðar verði skýrar kröfur um að
engar tekjur renni til rekstrarfyrir-
tækis fyrr en endurbótum á flug-
brautum er að fullu lokið. Samnings-
tími verði 30 ár og að honum loknum
færist eignarhald flugbrauta til ríkis-
ins.
Áhætta ríkisins
Hér hef ég rakið dæmi um hvernig
einkaframkvæmdir geta nýst hér-
lendis. í allri umræðunni verðum við
þó að hafa í huga að einkafram-
kvæmd getur reynst varhugaverð ef
ekki er vandað til undirbúnings í hví-
vetna og þáttur ríkisins er að ein-
hverju leyti óljós eða ábyrgð og
áhætta ríkisins umtalsverð. Einka-
framkvæmd verður að byggja á
tveimur meginþáttum. I fyrsta lagi
verður reglan að vera sú að öll verk-
efni séu hagkvæm og fyllstu varfæmi
gætt í meðferð þess fjár sem varið er
til verkefnisins til lengri og skemmri
tíma. í öðru lagi verður einkafyrir-
tækið að taka á sig stærstan hluta
áhættu vegna verkefnisins. Þetta
seinna atriði er talið lykillinn að vel
heppnaðri einkaframkvæmd.
Einkaframkvæmd getur reynst
varhugaverð ef ríkið tekur á sig veru-
legar ábyrgðir eða skuidbindingar
vegna tiltekinna verkefna eða hyggst
greiða há skuggagjöld. Svokölluð
skuggagjöld birtast t.d. í því að
einkaaðili leggur tiltekinn veg og
rekur hann en ríkið greiðir tiltekið
gjald fyrir hverja bifreið sem fer um
veginn.
I þessari aðferð felst viss hætta. í
fyrsta lagi tekur ríkið umtalsverða
áhættu enda þótt hún sé minni en við
hefðbundnar framkvæmdir ríkisins. í
öðru lagi getur falist pólitísk freist-
ing fyrir áhugamenn um vissar fram-
kvæmdir að nýta sér einkafram-
kvæmdaaðferðina þegar áhættan er
nánast engin vegna ábyrgða ríkisins.
Framkvæmdir sem setið hafa á hak-
Útfrá þessu mætti hugsa sér að
Reykjavíkurborg og ríkið gerðu með
sér samning og mynduðu félag um
Sundabrautarframkvæmdir. Borgin
greiddi á ári sem nemur fjórðungi
eða þriðjungi til Sundabrautar næstu
tíu ár og ríkið legði til afganginn.
Sameiginlega byðu þessir aðilar
framkvæmdina út með það að mark-
miði að einkaaðilar reisi og reki
mannvirkin en hönnun væri á herð-
um ríkis og borgar. Tilboðsgjafar
byðu í framkvæmdirnar með það fyr-
ir augum að félag ríkis og borgar
greiði sameiginlega fyrir flýtinguna
næstu tíu ár en síðan væri það í hendi
ríkisins hvort haldið yrði áfram sam-
vinnu við einkaaðila eða ríkið tæki
Sundabraut alfarið yfir að tíu árum
liðnum. Hlutur borgarinnar gæti
numið um 150-200 milljónum króna á
ári og hlutur ríkisins um 600-800
milljónum.
Sundabraut árið 2004
í stað 2014!
Hugmynd sú sem hér er kynnt
gengur fyrst og fremst út á að flýta
framkvæmd sem að öðrum kosti yrði
ekki á dagskrá fyrr en í fyrsta lagi
árið 2010! Þar með er ljóst að Sunda-
braut verður ekki tilbúin að óbreyttu
fyrr en í fyrsta lagi árið 2014 en hún
gæti að öðrum kosti verið til a.m.k.
árið 2004.
Ýmsir kostir eru því samfara að
koma á þeirri aðferð sem fælist í
einkafjármögnun Sundabrautar. Við
viljum því taka undir með Árna Sig-
fússyni sem átti frumkvæðið að því
að setja fram þá hugmynd að flýta
lagningu Sundabrautar með einka-
fjármögnun. Við bendum á ofan-
greinda samstarfsleið ríkis og borgar
í því sambandi.
Sundabraut er þjóðhagslega hag-
kvæmt samgöngumannvirki og brýn-
asta samgöngubót höfuðborgarsvæð-
isins á næstu árum. Að mörgu leyti
má því segja að framtíð Reykjavíkur
hvíli á lagningu Sundabrautar. Þess
vegna þýðir ekkert hálfkák í málinu.
Ahugafélag um Sundabraut mun á
næstunni kynna þessar hugmyndir
fyrir ríki og borg og hvetja til þess að
þessir aðilar setjist niður og leiti
leiða til að flýta allri framkvæmdinni.
Höfundar eru íáhugahópi um
Sundabraut. Pótur Friðriksson er
rekstrarfræðingur og Þórír Kjart-
ansson er verkfræðingur.
LAUGARDAGUR 7. MARZ 1998 43 <
SKOÐUN
anum vegna fjárskorts komast allt í
einu á dagskrá þar sem einkafram-
kvæmd hefur áhrif á reikningsskil
ríkisins með öðrum hætti en venju-
legar opinberar framkvæmdir. Slíkt
kann að leiða til þein-ar hugsunar
sem við þekkjum svo vel: Fram-
kvæmum nú og greiðum síðar.
Þannig mætti byrja með misarðbær-
ar framkvæmdir án þess að það hefði
veruleg áhrif á stöðu ríkissjóðs til
skamms tíma. Þetta verðum við að
hafa hugfast í allri umræðunni um
einkaframkvæmdir sem byggja fyrst
og fremst á greiðslum frá ríkinu eða
skuggagjöldum.
Lokaorð
Eg er sannfærður um að einka-
framkvæmdir munu aukast hérlendis
á næstu árum og að með þeim verði
hægt að hraða uppbyggingu mann-
virkja sem örva hagvöxt og bæta lífs-
kjör. I þessu sambandi má geta
Sundabrautar, sem verið hefur í um-
ræðunni að undanfórnu. Vaxandi
skilningur er á því að færa þurfi vald-
mörkin til milli ríkis- og einkarekst-
urs. Með öðrum orðum: Að breyta
verkaskiptingunni í þjóðfélaginu. Á
mörgum sviðum þar sem opinber
rekstur er ríkjandi, getum við nýtt
okkur kosti einkaframtaks og mark-
aðslögmálsins. Það skilar sér í betri
lífskjörum, þegar leikreglurnar eru í
lagi.
Höfundur er fjármálaráðherra.
Á
Endurbygging Laugavegar
Frá Barónsstíg að Frakkastíg
Gatan er opin allri gangandi umferð meðan á framkvæmdum stendur.
Verslanir og þjónustustofnanir starfa sem áður.
Ný bflastæði er að finna á eftirtöldum lóðum:
ILaugavegur 77 (vestari hluti),
aðkoma frá Ilverfisgötu gegnt versluninnilO-
Miðastæðin eru
góður kostur. Þú borgar fyrir
þann tíma sem þú ætlar að
nota; korter, hálftíma,
klukkustund eða lengri tíma.
• Minnt er á bflahúsin við Vitatorg,
með innkeyrslum frá Skúlagötu og Vitastíg,
og Traðarkot við Hverfisgötu,
gegnt Þjóðleikhúsinu.
Bílastæðasjóður
,ur 66-68,
aðkóína frá Vitastíg ofan Laugavegar.
I