Morgunblaðið - 03.05.1998, Síða 58

58 SUNNUDAGUR 3. MAÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FÓLK í FRÉTTUM
ROBERT BENTON
TEXASBÚINN Ro-
bert Benton kom
seint inní kvikmynda-
heiminn, en gerði það
á eftirminnilegan
hátt. Fyrsta handrit
hans, Bonnie og
Clyde (‘67), varð
grundvöllur sígildrar
kvikmyndar og veitti
höfimdinum og sam-
starfsmanni hans, Da-
vid Newman, eftirsótt
verðlaun Samtaka
handritahöfunda
(Screen Writers
Guild), og fyrstu
Óskarsverðlaunatil-
nefninguna. Þá var
Benton 35 ára, sem telst nokkuð
hár byrjendaaldur í Hollywood.
Lítið fréttist af höfundi næstu ár-
in en 1972 birtist hann aftur, og
með miklum látum. Átti ásamt fé-
laga sínum, Newman, handrit
tveggja vinsælla stdrmynda;
Superman (ásamt Mario Puzo) og
What’s Ujp Doc (ásamt Buck
Henry). I þriðja lagi var frumsýnd
Bad Company, fyrsta mynd hans
sem leikstjóri. Var jafnframt
skrifaður fyrir handritinu með
Newman. Hún vakti mikla athygli
og fékk frábæra dóma en aðsókn-
in lét á sér standa. Benton stóð á
fertugu og blómaskeið hans rétt
að heQast. 1977 kom önnur úr-
valsmynd til sögunnar, The Late
Show, óvenjuleg einkaspæjara-
mynd þar sem aðalsöguhetjan
(Art Caraey) var orðin heilsulaus
og aldurhnigin. Benton var einnig
höfundur handritsins.
1979 var svo ár meistaraverks-
ins, Kramer gegn Kramer, sem
varð mest sótta myndin það árið
og sú happasælasta þegar kom að
verðlaunapallinum.
Benton flýtir sér
hægt, Still ofthe
Night (‘82) átti að
fylgja eftir vinsældum
Kramer..., en olli
vonbrigðum, enda
átakalítil stæling á
handbragði meistara
Hitchcocks. Places in
the Hcart (‘84) vegn-
aði miklu betur. Bent-
on, sem stóð einn að
handritinu, rifjar upp
æskuár sín í dreifbýli
Texas á tímum krepp-
unnar miklu. Dregur
upp ljóslifandi mynd
af búmannsraunum
Sally Field, sem gerir
sitt besta til að halda fjölskyld-
unni saman á erfiðum tímum. Hún
fékk Óskarinn, og Benton fyrir
liandritið. Nú var Benton orðinn
átrúnaðargoð kvikmyndafram-
leiðenda, ein bjartasta von
Hollywoodborgar, þar sem honum
stóðu allar dyr opnar.
I stuttu máli, þá hefúr þessi
snjalli kvikmyndahöfundur ekk-
ert gert síðan sem jafnast á við
þetta gróskumikla tímabil.
GamanmyndinNadine (‘87) var
ágæt skemmtun, þar sem Kim
Basinger sýndi í fyrsta skipti
hvers hún er megnung, og Jeff
Bridges var magnaður að vanda.
Menn biðu Billy Bathgates (‘91)
með eftirvæntingu, þessi kvik-
myndagerð góðrar glæpa- og
uppvaxtarsögu E.L. Doctorows
átti að koma ferli Bentons á rétt-
an kjöl að nýju. Svo fór þó ekki,
myndin stóð ekki undir vænting-
um hjá almenningi þótt hún væri
að mörgu leiti forvitnileg og vel
gerð og leikin af miklu mannvali.
Síðan hefur Benton aðeins gert
tvær myndir, sem hann hefur
ART Carney, Lily Tomlin og
Bill Macy í myndinni the Late
Show frá árinu 1977.
nánast byggt í kringum persónu-
töfra Paul Newmans. Nobody’s
Fool (‘94) naut nokkurrar vel-
gengni, hlaðin ágætum uppákom-
um og fínum leikurum. Nýjasta
myndin hans, Twilight, (‘98), sótti
á sömu mið, en með sáralitlum ár-
angri.
Fátt bendir til þess að Benton,
þessi hægfara og vandvirki hand-
ritshöfundur og leikstjóri, eigi
eftir að gera myndir sem jafnast á
við hans bestu verk. Komin í svip-
aða stöðu og eftirlætispersónurn-
ar hans; einkaspæjarinn í The
Late Show og hinn grásprengdi
íhlaupamaður í Nobody’s Fool.
Robert Benton
KRAMER GEGN KRAMER
KRAMER VS KRAMER (1979)
irkirk
SNILLDARVEL skrifuð og leik-
stýrð hádramatísk frásögn af manni
(Dustin Hoffman) sem verður allt í
einu að sjá einn um son sinn og
heimilishaldið, þegar konan (Meryl
Streep) fer að heiman, dauðþreytt á
sambandsleysinu í hjónabandinu.
Þarf síðan að berjast við hana
frammi fyrir dómstólunum um yfir-
ráðaréttinn. Margfóld Óskarsverð-
launamynd sem tekm- óvenju skyn-
samlega á viðkvæmum tilfinninga-
málum. Streep og Hoffman bæði
stórkostleg í hlutverkum sínum og
vinna bæði samúð áhorfandans í
vandráðinni klemmu. Justin Henry
gefur þeim eldri ekkert eftir í hlut-
verki snáðans. Innileg og heiðarleg
mynd, algjörlega væmnislaus.
LOKAGLÍMAN
THE LATE SHOW (1977)
irkk'A
SÖGUHETJAN er óvenjuleg.
Harðsoðinn, sauðþrár einkaspæjari
í Los Angeles, á sjötugsaldri. Art
Camey fer undurvel með hlutverk
kempunnar; magaveikur, haltur og
þreyttur. Tekur að sér að fínna
kisulóru fyrir stórfurðulegan dóp-
sala (Lily Tomlin). Með þeim tekst
DUSTIN Hoffman og Maryl Streep í Óskarsverðlaunamyndinni
Kramer vs. Kramer sem Benton leikstýrði og skrifaði handritið að.
undarleg vinátta og síðar „aðstoð-
ar“ hún Carney við að hafa uppá
morðingja félaga hans. Camey er
óborganlegur og gerir myndina trú-
verðuga. Tomlin, sem fær að spinna
að vild, er enginn eftirbátur karls-
ins. Einstæð, gráglettin mynd, í
orðsins fyllstu merkingu. Handrit
og leikstjóm Bentons sterk og þétt,
ýmislegt fengið að láni frá Chandler
og Hammet, með góðum árangri.
BAD COMPANY (1972)
kirk'fo
GAMLA, góða vestrið fær ferska
meðhöndlun í þessum frumlega
vestra sem segir af tveimur bænda-
sonum (Jeff Bridges og Barry
Brown) mitt í átökum Þrælastríðs-
ins. Þeir reyna að bjarga sér sem
best þeir geta og em ekki vandir að
meðölum. Söguhetjurnar eru ein-
stakar og óvenjulegar og vel leikn-
ar. Myndin er drifin áfram af kynn-
gikrafti Bentons, sem heldur vel á
safaríku handriti og kvikmyndataka
Gordons Willis fangar andrúmsloft
löngu liðinna tíma á eftirminnilegan
hátt. Makalaus blanda paródíu,
drama og átakavestra sem gleymist
ekki glatt.
Sæbjörn Valdimarsson
Sígild myndbönd
Rómantískt brúð-
kaup hjá Erosi
ÁSTIN blómstrar hjá hjartaknúsaranum og popp-
stjörnunni Eros Ramazzotti og nýbakaðri eiginkonu
hans hinni svissnesku Michelle Hunziker. Þau giftu
sig á dögunum við hátíðlega athöfn skammt frá
Róm og mættu Ijögur hundruð vinir og ættingjar í
Bracciano kastalann þar sem athöfnin fór fram.
Eros gaf út safndisk á siðasta ári og söng eftir-
minnilega dúett á móti söngkonunni Tinu Turner.
Hann er meðal fárra listamanna sem ekki syngja á
ensku en hafa náð miklum vinsældum um alla Evr-
ópu. Vel má ímynda sér að hann hafi raulað nokkur
hugljúf lög á ítölsku fyrir hina fallegu brúði sína.
Reuters
ERLENDAR
Anna Halldórsdóttir
tónlistarmaður
skrifar um breiðskífu
Tori Amos, From the
Choirgirl Hotel.
Tónlistarlegt
breytingaskeið
HÚN er komin aftur konan með
rauða, mikla hárið, í þetta sinn í
fylgd með nokkrum kórstúlkum.
Hún heitir Tori Amos og stúlkurn-
ar með henni koma frá ofsafeng-
inni draumaveröld hennar og hald-
ast í hendur á nýjustu plötu henn-
ar „From the Choirgirl Hotel“.
Þetta er fjórða sólóplata Tori, en
hinar þrjár eru „Little Earth-
quakes“ (1991), „Under the Pink“
(1994) og „Boys for pele“ (1996).
Tori sló eftirminnilega í gegn með
fyrstu plötu sinni og vakti athygli
fyrir tónsmíðar sínar, snilldar pí-
anóleik, undurljúfan söng og
margslungna og tilfinninga-
þrungna textagerð. Eitt-
hvað varð til sem mætti
kalla einkennandi Tori
Amos píanósánd, hennar
önnur rödd, sem tengst
hefur textagerðinni órjúf-
anlegum böndum.
Það er nokkuð ljóst að
tónskáldið Tori Amos
hefur farið í gegnum
tónlistarlegt breytinga-
skeið á nýjustu plötu
sinni. Píanóið er þarna
enn, en ekki þó eins
ríkjandi og á hinum
plötunum. Það fléttast
saman við elektrónísk
hljóð, hrátt, rifið gít-
arsánd, sprengjugný
og læti. Það er einhvern veginn
meiri óróleiki og sprengikraftur á
þessari plötu, svolítill töffaragang-
ur, sem er góð tilbreyting frá pí-
anóútfærslunum. Það er meiri fjöl-
breytileiki í útsetningum en á hin-
um fyrri og fyrir vikið verða allar
andstæður allt að því áþreifanleg-
ar eins og í lögunum „Black Dove
(January)“ með draugagangi á pí-
anóinu og svolítið ógnvekjandi
kyrrð og svo lagið „She’s Your
Cocaine" sem er næstum hrein-
ræktaður, gargandi rokkslagari ef
ekki er talinn með einn óvæntur
millikafli. Þessar ólíku nálganir
virðast þó ekki koma að sök og
gera plötuna sundurleitari, það
eru alltaf einhverjir þræðir á milli
laganna sem tengja þau saman.
Tori Amos virðist vera mjög al-
vörugefin í sköpun sinni, en það
var þó ánægjulegt að komast að
því að hún hefur húmor; bangsa-
legur endirinn á laginu „Hotel“ er
því til vitnis, hann er fyndinn og al-
gjörlega á skjön við allt það sem á
undan hefur gengið. Þetta undir-
strikar enn frekar þessar and-
stæður í lögum Tori, fær mann
næstum því til að trúa því að lista-
maðurinn sé haldinn persónuleika-
truflunum.
Textar eða öllu heldur ljóð Tori
Amos hafa sjaldan fjallað um
áhyggjuleysi lífsins, engir
„sjúbbídúbbídú ég er svo glöð og í
góðu skapi“-textar. Söngvar henn-
ar fjalla oft um ljótleika og harð-
ýðgi þessa heims. Hún hefur sung-
ið um bitra reynslu sína að hafa
verið nauðgað, hún hefur sungið
um hlekki kristindómsins, morð,
„kinkí“ konur og menn, lífsóttann
og hinar táknrænu martraðir sem
erfitt er að skilja. Á nýju plötunni
heldur hún áfram á þessari braut
og fjalla ljóðin um konur, stúlkur,
samskipti kynjanna, innra stríð
konunnar í leit að sjálfri sér, þrá
hennar eftir þvi að standa hnar-
reist og keik í hverfulum heimi.
Sumar stúlkurnar sem hún syngur
um eru harðar og miskunnarlaus-
ar eins og stúlkurnar í laginu
„She’s Your Cocaine“ og „Cruel“
en aðrar eru hræddar og hafa
samviskubit af því þær eru ekki
nógu góðar eða fullkomnar „Play-
boy Mommy“ og „Spark“. Tori
Amos hefur minnst á það í
nokkrum nýlegum viðtölum að hún
hafi misst fóstur og það hafi haft
gríðarleg áhrif á sig við gerð þess-
arar plötu og í ljóðinu „Spark“ er
ekki laust við vonda samvisku og
biturleika; „... she’s convinced she
could hold back
a glacier but
she couldn’t keep Baby alive ...“
Það er kannski svolítið athyglis-
vert að spá í það að hin villta,
tryllta Tori er dóttir meþódista-
prests, en meþódistar eru trúar-
hópur mótmælenda og sérílagi
strangtrúaðir. Tori hafði engan
áhuga að leika góðu prestsdóttur-
ina, hún gerði uppreisn, ögraði
þessum heimi eins mikið og hún
gat með djarfri og allt að því „dir-
ty“ framkomu. Þessi lífsreynsla
hefur án efa haft sterk áhrif á
hennar líf og átt stóran þátt í því
að móta hana og gera hana að
þeirri listakonu sem hún er.
Einvala lið tónlistarmanna kem-
ur fram á plötunni, en aðalhljóm-
sveitin er skipuð þeim Steve Caton
á gítar, Matt Chamberlain á
trommur og Jon Evans á bassa og
vitaskuld sér Tori Amos um allan
píanóleik. Það er lítið hægt að
setja út á flutninginn nema þó
kannski í laginu „Playboy
Mommy“ þar sem Steve Caton
hefði betur sleppt leiðinda kántrí-
væli í seinni hluta lagsins og svolít-
ið hallærislegun rythmagítar í
„Jackie’s Strength", en slíkar at-
hugasemdir eru smáatriði.
„From the Choirgirl Hotel“ er
mjög vönduð plata og heilsteypt.
Hún er ekki byltingarkennd, Tori
er að mörgu leyti trú upprunanum,
en ferskleiki hennar felst í litrík-
um og kraftmiklum útsetningum
sem gera plötuna ólíka öllum hin-
um þremur. Kórstúlkumar sýna
okkur hinar mörgu ólíku hliðar
tónlistarkonunnar Tori Amos;
stundum era þær hún og stundum
ekki, stundum era þær spilltar og
stundum saklausar, stundum svo
grimmar og stundum svo blíðar,
en alltaf eitthvað svo ljúfsárar og
undursamlega fagrar.