Morgunblaðið - 30.05.1998, Blaðsíða 42

* 42 LAUGARDAGUR 30. MAÍ 1998
SKOÐUN
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR

Oraunhæf ímynd
flugfreyjunnar
HÚN er flugfreyja,
heyrði ég eitt sinn sagt
með mikilli lotningu
um yndislega konu.
Það var næstum því
eins og hún væri yfir-
náttúrleg. Hún var
framandi, öðruvísi með
eftirsóknarverð for-
réttindi. En margt hef-
ur breyst síðan þá.
Flugið er ekki lengur
einhver munaður sem
fáir geta leyft sér. Flug-
freyjustarfið er at-
vinnugrein, sem komin
er til að vera. Miklar
framfarir hafa orðið í
flugsamgöngum og
starfsháttum flugmála á öllum svið-
um. Þar er atvinnugrein okkar ekki
undanþegin. Fagmennskan hefur
verið í fyrirrúmi. En getur verið að
við höfum lent á altari hégómans,
reyrðar eins og múmíur, vegna staðl-
aðrar ímyndar flugfreyjunnar? Að
hugmyndir um útlit, fegurð og aldur
hafi vegið að þeim þætti er snertir
fagmennsku í starfi, snyrtimennsku,
alúð, fæmi, þekkingu, reynslu og
góða vinnu. Allir sem vinna verk sitt
vel og leggja alúð í starf sitt þurfa að
vita að þeir geri vel. Að verkin séu
metin án þess að vegið sé að mann-
gildi á kostnað æskudýrkunar og hé-
góma. Flugfreyjustarfið er erfitt og
krefjandi starf. Oftast er unnið undir
miklu álagi, hraða og við ei'fiðar að-
stæður og þá á ég við t.d. stuttan
flugtíma þar sem reynt er að mæta
þörfum allra. Þá er samhæfing,
reynsla og fæmi nauðsynleg til að
verkið vinnist sem best.
Eg hef verið spurð að því hvort
ég sé ekki orðin fullgömul til þess
að vera flugfreyja. Ekki alls fyrir
löngu sendi flissandi ungmennahóp-
ur flugfreyju á sextugsaldri margar
ferðir eftir gosi og kallaði hana
ömmu gömlu. Auðvitað var þetta
saklaust glens, en hvað segir þetta
um ímynd okkar? Er verið að meta
okkur sem sláturfé? Bragð er að þá
barnið finnur. Er mögulegt að fólki
finnist að á fimmtugsaldri eigum við
að hætta og finna okkur aðra vinnu?
Að þekking okkar og reynsla sé lít-
ilsvirt? Snyrtilegur og alúðlegur
starfskraftur er alltaf aðlaðandi,
sama á hvaða aldri
hann er. Margir líkja
farþeganum við fóstur í
móðurkviði, sem vill
næringu og finna ör-
yggi og umhyggju.
Flugleiðir verja
óhemju fé í öryggis-
þjálfun starfsmanna.
Er þá þekking okkar
þar líka lítilsvirði á alt-
ari hégómans. T.d. er
elsta flugfreyjan hjá
United Airlines á átt-
ræðisaldri og nýtur
mikillar virðingar.
Flugleiðir er félag
sem varð til úr sam-
runa Loftleiða og Flug-
félags Islands og hefur með dugnaði
og elju unnið sig upp í að vera talið
með þeim bestu á alþjóðamæli-
kvarða. Ekki síst vegna þess að þar
er valinn starfsmaður í hverju rúmi
og ímynd félagsins út á við er því að
Hillary og Bill Clinton
komu hingað með Loft-
leiðum á skólaárum sín-
um, segir Hildur
Björnsdóttir, og þá
fóru þau í Glaumbæ.
þakka að vel hefur verið gert. Fé-
lagið þarf ekki að auka þegar góða
ímynd sína með glansmynd af
starfsfólki sínu um borð. Loftleiðir
voru einu sinni kallaðir hippy air-
lines, sem bauð upp á ódýrar pakka-
ferðir vegna þess að hér þurfti að
millilenda. Þá komu Hillary og Bill
Clinton á skólaárum sínum hingað í
„stop-over“ og fóru í Glaumbæ. Nú
eru þau virðuleg forsetahjón
Bandaríkjanna og Flugleiðir orðið
virðulegt flugfélag á heimsmæli-
kvarða, sem ættu að selja millilend-
inguna hér sem forréttindi er býður
upp á óteljandi möguleika og ævin-
týraferð. Við eigum stórkostlegt
land og öll ferðamennska einkennist
nú af umhverfisvænni fagmennsku.
Við getum verið stolt af landi okkar
og þjóð og boðið ferðaþjónustu
hvort er á sumri eða vetri.
Hildur
Björnsdóttir
Mikið þætti mér vænt um ef
Flugleiðir gerðu fræðsluþátt fyrir
íslenskan almenning, um starf fé-
lagsins á mannlegu nótunum. Þar
kæmi m.a. fram sú gífurlega sam-
keppni sem nú á sér stað í milli-
landaflugi eftir að öllum hindrunum
var rutt úr vegi og samkeppni í flugi
var gefin frjáls. En landið okkar
býður ekki upp á að hér séu mörg
flugfélög starfandi. Við erum stolt
af vinnuveitanda okkar og viljum
vinna starf okkar eins vel og hægt
er enda er enginn í þessu starfi
nema af því að okkur þykir vænt
um farþegana okkar.
En víkjum nú að ósýnilegri kröfu
óraunhæfrar ímyndar flugfreyjunn-
ar. Eg bið flugþjóna velvirðingar á
að ég nota kvk. Flugfreyjan á að
vera: Sjálfstraustið uppmálað, á
alltaf að standa sig og gefa af sér,
hughraust, hógvær, að eilífu ung,
góð, blíð, sæt, hún á ekki að gera
mistök, alltaf í góðu skapi og skilja
öll vandamál eftir með ruslinu
heima eða í tómu íbúðinni sinni.
Fjölhæf með stúdentspróf og æðri
menntun að auki, vel máli farin, út-
lit og holdafar eins og fyi-irsæta, má
ekki vera viðkvæm, geta unnið eins
og forkur án þess að láta af brosinu.
Má ekki falla verk úr hendi, á að
vinna fyrir stóra kaupinu sínu, á
ekki að vera veik eða með höfuð-
verk, í pjattskóm með líkþornin sín
og siggið undir táberginu, bakverk-
inn og vöðvabólguna, (í nælonsokk-
um og síðbuxnalaus í frostinu). Má
ekki finna til, alltaf ják\'æð, taka
öllu og er ekki neikvæð, vel tennt og
fallega hærð, skilja allt, vita allt,
umbera allt og á að vera sjálfstæð,
en samt á að hugsa fyrir hana, hún
á að gera eins og henni er sagt, hún
er vel upp alin og þakklát fyrir þau
forréttindi að fá að vera flugfreyja
vegna þess að hálf kvenþjóðin á Is-
landi bíður í biðröð eftir starfinu
hennar. Engar smákröfur eða hvað?
Það þarf ekki skopteikningu til að
sjá hvað verður um þá konu sem
ætlar að uppfylla allar þesar kröfur.
Við starfslok gæti hún lagst fyrir
útslitin, úttauguð, útteygð og út-
brunnin. En auðvitað er þetta orð-
um aukið. En til þess ski'ifað að
bragð sé að.
Eg skora á hinn almenna borgara
í landinu: Styðjið okkur í þvi að fá
að eldast með reisn í atvinnugrein
okkar eins og aðrir hér á landi. Burt
með þá ímynd að við séum Ken og
Barbiedúkkur í einkenninsbúningi.
Við erum bara venjulegt fólk.
Höfundur er flugfreyja.
Astæður uppsagna
hjúkrunarfræðinga
ÞETTA er spurning
sem eflaust margir
velta fyrir sér nú þegar
farið er að fjalla meira
um þessar uppsagnir í
fjölmiðlum. Sumum
finnst kannski hjúkr-
unarfræðingar ósann-
gjamir í launakröfum
sínum, þess vegna tel
ég mig þurfa að setja
fram fáeinar tölulegar
staðreyndir um stöðu
mála.
Eg er ein hinna fjöl-
mörgu hjúkrunarfræð-
inga sem hafa sagt
starfi mínu lausu frá og
með 1. júlí nk. Af
hverju? Fyrst og fremst vegna óá-
nægju með léleg laun fyrir langa og
erfiða vinnuviku. Hjúkrunarfræð-
ingur í fullri vaktavinnu (þrískiptar
vaktir) vinnur að meðaltali 42^5
^ . klst. á viku þegar full vinna telst yf-
irleitt 38-40 klst. hjá dagvinnufólki.
Þess utan þurfa hjúkrunarfræðing-
ar að snúa sólarhringnum við að
meðaltali tvisvar til þrisvar í mán-
uði (næturvaktir).
Hjúkrunarfræðingar er vel
menntuð stétt, 4 ár í háskóla.
Menntun felur í sér ábyrgð, ábyrgð
> sem við höfum svo sannarlega axlað
í áraraðir. Þessi menntun og þar
með ábyi-gð er alls ekki
metin að verðleikum
eins og sjá má á eftir-
farandi tölum:
Tímavinnukaup í
dagvinnu er u.þ.b. 600
kr. á klst. Álagið (33%)
á kvöldin er 236 kr. á
klst. eða samals 836 kr.
klst. Næturvinnu og
helgartaxtinn er svo
318 kr. á klst. (45%
álag) eða samatls 918
kr. á klst. Álag fæst
fyrir vinnu á öðrum
tíma en hefðbundnum
dagvinnutíma eða með
öðrum orðum þegar
fjölskyldan er í ft-íi.
1. maí sl. fékk undirrituð útborg-
aðar 83.490 kr. fyrir dagvinnuna.
Ég er í 90% stoðstöðu (sérverkefn-
isstöðu) á bráðadeild. Þessi laun eru
því fremur „há“ miðað við það sem
gengur og gerist í bransanum. Eftir
að hafa lagt út í umtalsverðan
kostnað (námslán) og vinnu (4 ár í
háskóla) til þess að verða mér úti
um þessi réttindi er það skýlaus
krafa mín að fá launaleiðréttingu í
takt við annað fagfólk. Það er vel
þekkt að fjölmargar stéttir innan
sjúkrahúsanna, hafa fengið „X“
margar óunnar yfirvinnustundir á
mánuði sem hreina launauppbót.
Við viljum sömu umbun
í launum, segir Cecilie
B. Björgvinsdóttir, og
annað háskólamenntað
fólk hjá ríki ogborg.
Þetta hafa almennir hjúkrunar-
fræðingar aldrei fengið.
Það keyrði svo um þverbak þegar
kjararannsóknarnefnd opinberra
starfsmanna upplýsti að tæknifræð-
ingar voru með að meðaltali 192.209
kr. fyrir dagvinnu sína hjá sama
vinnuveitanda, þ.e. ríki og borg, í
febrúar sl. Langlundargeði hjúkr-
unarfræðinga í launamálum er lok-
ið. Við viljum fá sömu umbun í laun-
um og annað háskólamenntað fólk
hjá ríki og borg. Að segja stöðu
sinni lausri gerir maður ekki að
gamni sínu heldur að vel athuguðu
máli þegar engar aðrir lausnir eru í
sjónmáli. Ég vona svo sannarlega
að stjórnendur spítalans sem og
stjórnvöld sjái sér fært að leiðrétta
launakjör hjúki-unarfræðinga hið
fyrsta svo hjúkrunarflóttinn mikli
eigi sér ekki stað.
Höfundur er bjúkrunarfræöingur á
B-6, Sjúkrabúsi Reykjavíkur.
Cecilie B.
Björgvinsdóttir
FRÁ KYOTO
TIL BONN
ANDRÚMSLOFT-
IÐ er á ýmsan hátt tak-
mörkuð auðlind og því
er nauðsynlegt að
semja um sanngjaman
aðgang einstakra ríkja
að þessari mildlvægu
auðlind. Mikilvægt
íyrsta skref í þessa átt
var stigið í Kyoto í Jap-
an í desember sl. Tals-
vert var fjallað um
Kyotosamkomulagið í
íslenskum fjölmiðlum,
ekki hvað síst vegna
hugsanlegra áhrifa
þessa á möguleika _til
frekari stóriðju á Is-
landi. I Kyoto var
samið um rétt einstakra ríkja til að
losa gróðurhúsalofttegundir út í and-
rúmsloftið og þessa dagana stendur
yfir mildlvægur fundur í Bonn í
Þýskalandi þar sem fjallað er um
ýmis mál er tengjast framkvæmd og
nánari útfærslu á Kyotobókuninni,
eins og samkomulagið heitir. í Bonn
verður m.a. fjallað um sérstöðu Is-
lands og leiðir til að skapa frekari
sveigjanleika til nýtingar endumýj-
anlegrar orku á Islandi. En hver er
aðdragandi Kyotosamkomulagsins
og hvað felst í því?
Aðdragandi
Rammasamningur S.þ. um lofts-
lagsbreytingar var samþykktur og
undirritaður á Ráðstefnu S.þ. um
umhverfi og þróun í Ríó de Janeiro í
júní 1992. Markmið samningsins er
að koma í veg fyrir hættulega upp-
söfnun á gróðurhúsalofttegundum,
s.s. koltvioxíði og metani, í and-
rúmsloftinu. Rannsóknir sýna að í
lofthjúpi jarðarinnar em 20-30%
meira af þessum lofttegundum en
við upphaf iðnbyltingarinnar. Aðild-
arríki Rammasamningsins, sem nú
eru um 170, skuldbundu sig að
grípa til almennra aðgerða til að
takmarka eða draga úr losun gróð-
urhúsalofttegundá.
En samningurinn hafði engin
ákvæði um losunarmörk fyrir ein-
stök ríki og það kom því fljótlega í
ljós að markmiðum hans yrði ekki
náð án frekari skuldbindinga. Spár
um losun gróðurhúsalofttegunda
bentu til að árið 2100 gæti magn
þeirra í lofthjúpnum orðið allt að
þrefalt meira en við upphaf iðnbylt-
ingar. Sérstök alþjóðleg vísinda-
nefnd sem rannsakaði áhrif þessar-
ar þróunar á loftslagskerfi, lífríki og
mannlegt samfélag, hefur komist að
þeirri niðurstöðu að verulegar líkur
séu á því að svo mikil uppsöfnun
gróðurhúsalofttegunda leiði til
hækkunar hitastigs á jörðinni á bil-
inu 1 til 3,5 gráður C og hækkunar
sjávarborðs á bilinu 15 til 95 senti-
metra. Slíkar hitastigsbreytingar
telur vísindanefndin að geti haft
mjög alvarlegar afleiðingar fyrir líf-
ríki jarðarinnar og lífsskilyrði
mannlegs samfélags.
I þessu ljósi samþykkti fyrsta
þing aðildaiTÍkja samningsins í
Berlín 1995 að hefja samningavið-
ræður um að styrkja ákvæði samn-
ingsins. Ákvað þingið að stofna sér-
staka samninganefnd sem skyldi
skila tillögum að samkomulagi á
þriðja aðildarríkjaþinginu í Kyoto í
Japan á árinu 1997.
Kyotoþingið
Þingið í Kyoto var haldið dagana
1. til 10. desember sl. Það var ljóst á
fyrsta degi þingsins þegar samn-
inganefndin sem starfáð hafði í lið-
lega tvö ár skilaði niðurstöðum, að
ágreiningsefnin voru enn mörg og
erfið. Forsenda samkomulags var
að allir sýndu vaxandi sveigjanleika
í afstöðu sinni.
Á Kyotoþinginu kom
fram vaxandi pólitískm
vilji til að að ná mála-
miðlun. Allsherjar-
nefnd þingsins, sem
átti marga langa og
stranga fundi undir
stjórn Argentínu-
mannsins Raul Estr-
ada, tókst hægt og bít-
andi að draga úr tor-
tryggni og fækka
ágreiningsefnum.
Þinginu átti form-
lega að ljúka 10. des-
ember. Á miðnætti að-
faranótt 11. desember
virtist samkomulag
vera í sjónmáli, en
nokkur viðkvæm mál höfðu þó enn
ekki verið til lykta leidd. Boðuðum
fundartíma var lokið. Þegjandi sam-
komulag varð um að stöðva klukk-
urnar á fundarstað. Þingfulltrúar
andmæltu ekki heldur þegar túlk-
arnir, sem voru yfirkeyrðir eftir
maraþonfundi, drógu sig í hlé um
sexleytið að morgni 11. desember.
Sé litið á heildarlosun
ríkja sem skráð eru í
viðauka B, segir
Tryggvi Felixson er
talið að Kyotobókunin
leiði til þess að losun
dragist saman um lið-
lega 5%.
Þeir sem áttu vanda til að tala arab-
ísku, ensku, frönsku, spænsku.
rússnesku og kínversku urðu þar
með að gera sér ensku að góðu.
Með þennan góða vilja að vega-
nesti voru gerðar frekari tilraunir
til að jafna síðustu ágr-einingsefnin.
Undir kl. 10 að morgni 11. desem-
ber komst formaður allsherjar-
nefndarinnar að þeirri niðurstöðu
að samkomulag væri í höfn. Enginn
andmælti niðurstöðu hans og flestir
fögnuðu. Fulltrúar íslenskra stjórn-
valda lýstu því þó yfir að þau
myndu ekki geta bundið sig við þau
losunarmörk sem skráð eru fyrir Is-
land í samkomulagið.
Þrátt fyrir veruleg átök og
hrossakaup allt fram á síðustu
stundu virðist Kyotosamkomulagið
tiltölulega heilsteypt og efni standa
til að það geti orðið grundvöllur
raunverulegs samdráttar í losun
gróðurhúsalofttegunda í iðnríkjun-
um.
Losunarskuldbindingar
Sú niðurstaða samningaviðræðn-
anna sem mest var beðið eftir er
skráð í viðauka B við Kyoto-sam-
komulagið þar sem koma fram tölur
um losunarskuldbindingar ein-
stakra ríkja. Fyrir allflest ríki er
viðmiðunin losun gróðm-húsaloft-
tegunda á árinu 1990.
Fyr-stu losunarskuldbindingar
miðast við tímabilið frá 2008 til
2012.1 viðauka B stendur talan 110
fyrir ísland. Það þýðir að árleg los-
un gróðurhúsalofttegunda á íslandi
má vera 10% hærri að jafnaði á ár-
unum 2010 til 2012 en árið 1990.
Þar sem losun gróðurhúsaloftteg-
unda á Islandi var rúmlega 2,8
milljónir tonna á árinu 1990 ef mið-
að er við koltvísýringsígildi, er Is-
landi með Kyotobókuninni heimilt
að losa um 15 milljónir tonna gróð-
urhúsalofttegunda á árunum 2008
til 2012, eða sem samsvarar um 3
milljónum tonna á ári að jafnaði. Is-
land er þó ekki skuldbundið aí
þessum ákvæðum fyrr en samning-
Tryggvi
Felixson