Morgunblaðið - 17.09.1998, Blaðsíða 6

6 FIMMTUDAGUR 17. SEPTEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ohugnanleg lífsreynsla tveggja Islendinga í nauðlendingu á flugvellinum í Calgary
„Horfðum á eld-
glæringar standa
út úr hreyflinum“
Tveir Islendingar sluppu með skrekkinn
þegar flugvél sem þeir voru í nauðlenti
í Kanada í mánudagskvöld eftir að
kviknað hafði í hreyfli.
„NOKKRU eftir að kviknaði í öðrum
heyflinum ávarpaði flugstjórinn far-
þega, sagðist vera í vandræðum með
annan hreyfilinn og að hann hefði í
öryggisskyni ákveðið að lenda. Á
meðan horfðum við sem sátum við
vænginn á eldglæringar standa út úr
hreyflinum,“ sagði Axel Omarsson í
viðtali við Morgunblaðið í gærkvöldi.
Hann var ásamt Sigurbimi Bárð-
arsyni að koma af hrossasýningu í
Calgary í Kanada þegar eldur kvikn-
aði í hreyfli þotu sem flytja átti þá og
280 aðra farþega til Amsterdam.
Petta gerðist skömmu eftir flugtak
vélarinnar síðastliðið mánudags-
kvöld. Ómar og Sigurbjörn komu
heim í gær.
Axel Ómarsson upplýsti Morgun-
blaðið um að þeir Sigurbjöm Bárð-
arson hefðu vegna verkfalla hjá
Northwest og Air Canada orðið að
breyta upphaflegri áætlun sinni frá
Kanada til íslands og fengið far með
vél frá hollenska leiguflugfélaginu
Martinair frá Calgary til Amster-
dam. Potan var af gerðinni Boeing
767. „Vélin var komin á loft og að
draga inn hjólin þegar þessi svaka-
legi hvellur kom, ljósin í farþega-
rýminu duttu út og við sáum eld og
reyk úr hreyflinum," segir Axel enda
sátu þeir Sigurbjöm við vænginn.
Hann sagði að strax hefði byrjað
skvaldur milli farþega og greinilegur
ótti gripið um sig. Þeir vora flestir
hollenskir, margir ellilífeyrisþegar
en einnig margar fjölskyldur með
böm.
Flugfreyjur lágu á bæn
„Fólkið var allt dauðskelkað og
þetta var svo stuttu eftir Swissair-
slysið að menn vora vissir um að
þetta væri allt búið. Fyrst reyndu
flugfreyjumar að róa
fólkið í hátalarakerfi
vélarinnar en þær
vissu ekkert hvað var
að gerast og vissu ekk-
ert hvað þær áttu að
segja. Pær sáust
nokkrar liggja á bæn
svo þeim var nú ljóst
að eitthvað alvarlegt
var á seyði.“
Skömmu síðar segir
Axel flugstjórann hafa
tilkynnt að hann væri í vandræðum
með vélina og hygðist nauðlenda.
„Síðan bíða menn skelkaðir, það er
allt í myrki, aðeins annar hreyfill
þotumnar gengur og það tekur einar
20 mínútur að snúa við. Pá era menn
orðnir veralega skelkaðir og búnir
að rifja upp að Swissair-vélin var
send á haf út til að losa eldsneyti þar
sem talið var að kviknað hefði í
henni,“ segir Axel. Flugvélin var á
miklum hraða í lendingunni og segir
hann flugmenn ekki hafa notað kný-
vendi og þvf hafí það tekið hana óra-
tíma að stöðvast. Hemlað var með
hjólunum og við það kviknaði í þeim
en öðra hverju reyndu þeir knývendi
og segir Axel vélina þá alltaf hafa
rykkst til hliðar.
Allt hristist og skalf
„Það hristist og skalf allt í vélinni,
töskuhólfin ofan við sætin opnuðust,
allt laust dót var á fleygiferð og fólk
var í sjokki. Síðan koma slökkvibílar
og sjúkrabílar og ráða strax við eld-
inn og farið er að dæla eldsneyti úr
vélinni. Þeir vildu enga áhættu taka
með fólldð og héldu okkur inni í
nokkuð á annan tíma. Enginn vissi
neitt og flugstjórinn talaði um að
spuming væri hvort hann gæti keyrt
ÞEIR Axel Ómarsson (t.v.) og Sigurbjörn
Bárðarson segja nauðlendinguna hafa verið
óhugnanlega lífsreynslu.
vélina upp að rananum, sem hann
vissi auðvitað að var ekki hægt, og
var greinilega í sjokki sjálfur. Hann
talaði við okkur á ensku, hollensku
og þýsku og var skipulagður í fram-
setningu sinni þegar hann ávarpaði
okkur fyrst en við heyrðum að hann
var strekktur og ákvað að tala við
okkur þegar hann var búinn að
tryggja að hann hefði stjóm á vél-
inni. Hann var það rólegur að hann
vissi alveg hvað hann var að gera.“
Þegar búið var að dæla eldsneyti
af vélinni var farþegum ekið inn í
flugstöðina og tók nokkra klukku-
tíma að koma öllum fyrir á hóteli um
nóttina. Axel segir að farþegar hafí
verið misjafnlega á sig komnir en
prestur var fenginn á staðinn til að
róa fólk.
Óhugnanlegt
„Þetta var óhugnanlegt og maður
var auðvitað skíthræddur. í hvert
skipti sem maður flýgur koma flug-
slys í hugann og hvað þá þegar mað-
ur sér út um gluggann að það er
kviknað í hreyfli! Jæja, hvar endar
þetta? hugsaði ég,“ sagði Axel. Hann
sagði þá Sigurbjörn síðan hafa hald-
ið ferð sinni áfram næsta dag. „Þeir
komu með aðra vél, sömu gerðar, frá
FARÞEGAR í flugi Martinair í biðröð á flugvellinum í Calgary í
Kanada ferðbúnir til Amsterdam áður en lagt var upp í annað sinn
undir kvöldmat á þriðjudagskvöld.
sama flugfélagi en núna vantaði tölu-
vert af farþegum og þannig ákváðu
til dæmis margir Þjóðverjar að taka
vél til Frankfurt. En þetta var eina
leiðin til landsins og ekkert annað að
gera.“Þeir Axel og Sigurbjöm lentu í
Amsterdam um klukkan 10 í gær-
morgun og tóku Flugleiðaþotu heim
laust eftir hádegi. En var ekkert
erfítt að fara aftur í vélina frá Cal-
gary? „Eftir streituna verður maður
dofínn og hættir að hugsa um þetta.
Og það era hverfandi líkur á að
lenda í þessu aftur. Hugsunin snýst
um það,“ sagði Axel og kvaðst óhik-
að halda áfram að sækja hesta-
mannamót erlendis enda starfa hann
og Sigurbjöm við hrossaútflutning
og að kynningu íslenska hestsins er-
lendis. „Það er gaman að þessu -
svona eftir á,“ sagði Axel að lokum.
„Það verður bara að horfast í augu
við þetta. „Það kemur ekkert fyrir
mig,“ er hugsunin yfirleitt en svo
lendir maður sjálfur allt í einu í
svona atburðarás og horfír upp á
þessa skelfingu gi'ípa um sig,“ sagði
Sigurbjöm Bárðarson.
Hann segir ekki hafa verið tíma til
að hugsa um neitt annað en að halda
ferðinni áfram daginn eftir, með
ákveðinn beyg í sér samt. „Svo setj-
umst við inn í vél, fáum sömu sætin
aftur og í flugtakinu era allir stein-
þegjandi og bíða eftir hvort vélin
hefur sig nú upp eða ekki og við
horfðum stíft út um gluggann. En
svo gekk það auðvitað og þá var
klappað. I Amsterdam skiptum við
um vél og í flugtakinu kom aftur
svipuð tilfínning upp þegar vélin var
að hefja sig til flugs en einhvern veg-
inn leið mér þó betur af því að þetta
var íslensk vél og íslensk áhöfn, það
er bara ósjálfrátt."
Sigurbjöm sagði fólki hafa verið
veitta áfallahjálp í flugstöðinni í Cal-
gary og daginn eftir var öllum far-
þegum hóað saman, ávörp flutt og
reynt að stappa í þá stálinu. Einnig
vai' öllum afhent afsökunarbréf frá
flugfélaginu.
„Þá var ekki síður klappað þegar
hollenska vélin lenti í Ámsterdam,
það fór fagnaðarstuna um vélina og
lófatakið glumdi lengi, það var eins
og verið væri að fagna Pavarotti og
fólki fannst það vera heimt úr helju.
Og þetta er vissulega miklu meiri
lífsreynsla en maður áttar sig á því
þetta hefur staðið tæpt, eldur í
hreyfli og 40 tonn af eldsneyti um
borð, og spuming um hvert neista-
flugið bærist.“
Yfírmaður sljórnmáladeildar Atlantshafsbandalagsins staddur á íslandi
DR. KLAUS- Peter Klaiber, yfír-
maður stjórnmáladeildar Atlants-
hafsbandalagsins, segist undrast
það atriði nýbirtrar málefnaskrár
samfylkingar vinstri manna að vilja
draga úr nærveru bandaríska hers-
ins hér á landi og segir að hann
hefði fremur skilið það ef hreyfíng
með þessi stefnumál hefði verið
stofnuð íyrst eftir fall Berlínar-
múrsins.
Dr. Klaiber er staddur hér á landi
vegna fundar stefnumótunarhóps
Atlantshafsbandalagsins sem hald-
inn er á Egilsstöðum í dag og á
morgun. í gær fundaði hann með
embættismönnum í utanríkisráðu-
neytinu, formanni utanríkismála-
nefndar Alþingis og formanni sendi-
nefndar Islands hjá þingmannasam-
tökum Atlantshafsbandiriagsins.
„Það er eðlilegt að þessar hug-
myndir séu ræddar, en ég skil ekki
af hverju þeim er haldið á lofti
núna,“ sagði dr. Klaiber um stefnu
samíylkingar vinstri manna gagn-
vart Atlantshafsbandalaginu og
herstöðinni. „Eg hefði skilið það ef
nýr flokkur með þessa stefnu hefði
verið stofnaður skömmu eftir fall
Berlínarmúrsins og lok kalda stríðs-
ins. Við höfum áttað okkur á því að
sú mikla ógn sem áður var er ekki
til staðar lengur, en okkar bíða
engu að síður mikil verkefni.
Ástandið í Bosníu og Kosovo eru
dæmi um þau og sama er að segja
um innanlandsþróunina í Rússlandi
nú. Ég held að af öllum þessum
ástæðum ættum við að fagna því að
Bandaríkin vilja bindast Evrópu
sterkum böndum."
Ríki utan NATO ræða aðild
í stefnuskrá samfylkingar vinstri
manna kemur fram að markmiðið
skuli vera að Island geti staðið utan
hernaðarbandalaga. Klaiber bendir
á að í flestum þeim ríkjum Evrópu
sem standa utan bandalagsins, til
dæmis Svíþjóð, Finnlandi og Aust-
urríki, sé mikil umræða í gangi um
hvort þau eigi að gerast meðlimir.
„Nú er öryggi ís-
lands tryggt með aðild
að Atlantshafsbanda-
laginu og með þeirri
tryggingu sem fylgir 5.
grein sáttmála banda-
lagsins [um að aðildar-
ríkin skuli verja hvert
annað], og sérstöku
sambandi við Banda-
ríkin. Það er ekki
hægt að halda því
fram að ekki sé nein
ógn til staðar leng-
ur. Ég á erfitt með
að sjá fyrir mér að
besta leið Islands í
framtíðinni sé að vera utan
bandalagsins og taka
ekki þátt í sameigin-
legri öryggisskuld-
bindingu. En _ég er
auðvitað ekki íslend-
ingur.“
„Það er íslendinga
áð ákveða hvaða leið
þeir vilja fara í fram-
tíðinni. En hvað Atl-
antshafsbandalagið
varðar teljum við að
traust samstarf við
Bandaríkin sé mikil-
vægur þáttur í því
viðhalda öryggi meg-
inlands Evrópu. Evr-
ópa er öruggari með nærveru
Bandaríkjamanna en án þeirra.“
Klaiber segir að nærvera Banda-
í-íkjamanna í Evrópu sé merki um
trúverðugleika skuldbindinga þeirra
gagnvart Ewópu, og í þeim aðildai'-
ríkjum þar sem bandarískt herlið sé
til staðar sé mikill vilji til þess að
ekki sé dregið úr styrk herliðsins.
„Það hafa verið uppi umræðui' í
Bandaríkjunum um að draga úr
hernaðaramsvifum í Evrópu. Nú er
herstyrkur þeirra þar kominn niður í
100 þúsund manns, og það er sá
fjöldi sem ríkisstjóm Bandaríkjanna
hefur skuldbundið sig til að viðhalda.
Bandaríska herstöðin á íslandi er
mjög mildlvæg hernaðarlega fyrir
bandalagið og við erum mjög þakk-
lát íslandi íyrir að hafa endurtekið
endumýjað samþykki sitt fyrir veru
hersins hér. Ég vona að þessari
skuldbindingu verði viðhaldið, því
hún er hluti af öi'yggisstefnu íslands
innan Atlantshafsbandalagsins."
„Það e.r ekkert sérstakt sem ógnar
öryggi íslands sem stendur, reyndai'
gildir það sama um til dæmis Hol-
land, Frakkland, ítah'u og önnur
Evrópulönd. En ég held að ef við vilj-
um stefna að því að heimsálfan verði
laus við hryðjuverk og átök þjóðar-
brota verðum við að leggja saman
krafta okkar og vinna saman, ekki
hvert ríki út af fyrir sig.“
Undrast stefnu
vinstri flokkanna
í örygg’isniálum