Morgunblaðið - 13.12.1998, Blaðsíða 58

58 SUNNUDAGUR 13. DESEMBER 1998
'5?----------------------------
FOLK I FRETTUM
MORGUNBLAÐIÐ
BALLETTINN Rómeó og Júlía sem sýndur var 1954.
MYNDBÖND
Töfrar
Suðurríkj-
anna
Miðnætti í garði góðs og ills
(Midnight in the Garden
of Good and Evil)
/
EG HEF alltaf haft mikinn
áhuga á dansi og sögu dans-
ins,“ segir Ragna Sara. „Ef
maður skoðar sögu heimsins þá er
dans fastur hluti af menningu allra
þjóða. Á Spáni eru dansaðir fla-
menco-dansar, í Rússlandi kósakka-
dans, í Færeyjum vikivaki og ég fór
að hugsa um hvort dansinn væri
ekki jafn sterkur í okkar menn-
ingu.“
Þegar Ragna Sara fór að skoða
málið frekar komst hún að því að
Sigríður Valgeirsdóttir hafði skrifað
bók um gömlu dansana, Gömlu
dansarnir í tvær aldir, en hún er
-^ka að rannsaka hvernig dansinn
hefur verið fyrr á öldum. „Ég byggi
umfjöllun mína í fyrri hluta mynd-
arinnar talsvert á rannsóknum
hennar á því hvemig víkingar döns-
uðu, og hver staða dansins á Islandi
var fyrr á öldum.“
- Var mikið dansuð á Islandi að
fornu?
„Það lítur út fyrir að það hafí ver-
ið dansað hér á Islandi alveg frá því
að byggð hófst. Við eigum því alveg
eins okkar þjóðdansa og aðrar þjóð-
ir. Dans kemur þó lítið fyrir í heim-
ildum fyrr en eftir kristnitöku. Á
einum stað er minnst á mann sem
kallaður var Dansa-Bergur og við
höfum einnig heimildir um að leikir,
íBans og kveðskapur fléttuðust
skemmtilega saman á þessu tíma-
bili. Á þessum tíma var lítið um
hljóðfæri en í staðinn var kveðið
undir dansinum.
Skemmtanir til forna voru kall-
aðar gleðir, en þær voru bann-
aðar af kirkjunni því þær
þóttu svo ósiðlegar. Heimildir
herma að nítján böm hafi komið
undir á einni Jörfagleðinni sem var
alræmd fyrir ósiðsemi. Kirkjunnar
menn voni ekki mjög hrifnir af
. dansinum og því óstýrilæti sem
‘ TOnum tengdist," segir Ragna Sara
og hlær „og á tímabili vom þeir
bannaðir samkvæmt konungsskip-
an. En fólk hélt samt alltaf áfram að
dansa.“
- Er þá aðaláherslan í myndinni
þróun dans hérlendis, frá fornu að
nútímanum?
± „Já, í rauninni. Myndin skiptist í
tvo hluta. í fyrri hlutanum tek ég
fyrir dans á Islandi frá upphafi og
fram yfir stríðsárin, en í seinni
þættinum fikra ég mig nær nútím-
anum og tek fyrir hinar ýmsu
dansstefnur sem verið hafa á þess-
ari öld. Þá erum við komin með
listdanshefð, tvistið, diskóið, breik-
ið, djassballettinn og margt fleira.
Ég skoða einnig hvernig tísku-
straumar í dansheiminum koma og
fara.“
Ragna Sara segir að hún taki
viðtöl við fólk sem getur
staðið fyrir ákveðið tímabil,
eða ákveðna dansstefnu í sögunni.
„Einn viðmælandinn skemmti sér
t.d. mikið á diskótímabilinu og segir
frá því og annar segir frá því hvern-
ig hann lærði dans í eldhúsinu
heima hjá sér, áður en dansskólar
tíðkuðust.“
- Er dansinn jafn stór hluti sög-
unnar og þú bjóst við?“
„Dansinn er stór hluti sögunnar,
en sögu hans hefur verið minna
sinnt en sögu annarra listgreina.
Við höfum séð sjónvarpsþætti um
sögu myndlistar og tónlistar á ís-
landi, en ekki um sögu dansins. Ég
er að reyna að bæta úr því og vona
að dansinn verði metinn að verð-
leikum sem hluti íslenskrar menn-
ingar. Það er sama hvar maður ber
niður í heiminum, á hvaða tíma sög-
unnar, alls staðar dansar fólk.“
- En af hverju hefur dansinum
ekki verið betur sinnt?“
„Það er kannski vegna þess að
dans verður ekki hámenning fyrr en
með tilkomu listdansins, og þegar
fólk er farið að þjálfa sig markvisst í
dansi. Áður var dans hluti af dag-
legu lífi fólks, og þá ekki síst alþýð-
unnar, og á fyrri helmingi aldarinn-
ar var það algengt að fólk fór í
sunnudagskaffi og fékk sér síðan
snúning á eftir. Ég sakna þess að
dans sé ekki stærri þáttur í daglegu
lífi manna en er.“
- En hvert er þitt uppáhaldstíma-
bil í danssögunni?
Það er mjög gaman að fylgjast
með dansinum á þessari öld,
og sjá hvernig tónlist, tíska
og dans tengjast saman. Ég er t.d.
FRÁ sýningu
Þjóðleik-
hússins á
Dimmalimm
fyrr á öldinni.
í gegnum söguna er á dagskrá sjónvarps-
ins í kvöld, en framleiðandi myndarinnar
er Nýja bíó. Dóra Ósk Halldórsdóttir
spurði Rögnu Söru Jónsdóttur, handrits-
höfund og umsjónarmann myndarinnar,
um dans á íslandi.
dlæpadrama
'k'kV-.2
Leikstjórn: Clint Eastwood. Aðalhlut-
verk: Kevin Spacy og John Cusack.
149 mín. Bandarísk. Warner-myndir,
növember 1998. Bönnuð innan 12
ára.
SUÐURRÍKI Bandaríkjanna
eru flestum Islendingum algjör-
lega framandi nema úr bandarísk-
um kvikniyndum og bókmenntum.
Yfir þeim hvílir
töfrum blandin
dulúð sem oftast
setur sterkan
svip á þessar
frásagnir. Þessi
kvikmynd er
gerð eftir skáld-
sögu og ber þess
augljós merki.
Sagan er viða-
mikil og löng, enda oft erfitt að
koma skáldsögum fyrir innan
þeirra tímamarka sem kvikmyndir
setja. Eins er hún flókin og marg-
slungin, þannig að erfitt er að
flokka myndina. Hún fjallar um
glæpamál, ástir, svartagaldur, líf
og dauða, gott og illt, sannleika og
lygi, en þó ekki síst um Suðurríkin
sjálf, enda ekki undarlegt að hún
taki á þriðja tíma í sýningu.
Það er margt ágætt um myndina
að segja. Leikurinn er íyrsta flokks
og það sama mætti segja um leik-
stjórnina og söguna sjálfa. Utlit og
andi myndarinnar eru í óvenju vel
heppnuðu samræmi við dulúðuga
frásögnina sem líður snurðulaust
yfir skjáinn. Talsvert vantar þó
upp á að myndin nái fullum krafti.
Helsti gallinn er eflaust sá að efnið
er of umfangsmikið og myndin fyr-
ir vikið of þunglamaleg. Að mörgu
leyti lýsandi dæmi um erfiðleika
þess að færa frásögn af formi
skáldsögu yfir í kvikmynd. Stund-
um skiptir ekki máli hversu vel það
gert, það gengur einfaldlega
ekki alveg upp.
Guðmundur Ásgeirsson
RAGNA Sara Jónsdóttir.
Morgunblaðið/RAX
DANSAÐ í heimahúsi. Árið er 1955.
KVENNA-
SKÓLABÖLLIN
voru fræg á sín-
um tíma og vel
sótt af dansglöðu
fólki. Myndin er
tekin árið 1953.
mjög hrifin af charlestc
inu og tískunni og tónlistinni sem
þá var. Djassballett-tímabilið er
líka skemmtilegt, en þá þótti virki-
lega flott að vera í dansi. Diskóið
var líka alveg meiriháttar því þá
varð það töff fyrír stráka að dansa.
Það er eiginlega svo erfitt að
„Síðan má ég náttúrlega ekki
gleyma gömlu dans- og söngva-
myndunum, Fred Astaire og Gin-
ger Rogers. Ég hef horft á þær
myndir frá barnsaldri og finnst
þær alveg æðislegar. Kannski
það sé bara uppáhaldstímabilið.“
Ný heimildamynd um dans á íslandi frumsýnd
_ Víkingarnir stigu líka dans
Fyrri hluti heimildarmyndarinnar Dansað