Morgunblaðið - 16.12.1998, Side 24

24 MIÐVIKUDAGUR 16. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Syrtir í
álinn hjá
Clinton
Með hverjum deginum aukast líkurnar
á því að fulltrúadeild Bandaríkjaþings
samþykki ákærurnar á hendur Banda-
ríkjaforseta og vísi þeim til meðferðar
í öldungadeildinni. I herbúðum Clintons
hafa menn miklar áhyggjur af þessu og
einnig því að forsetinn virðist hafa glatað
pólitísku næmi sínu.
Reuters
BILL Clinton Bandaríkjaforseti hefur þótt þreytulegur í Mið-Austurlandafor sinni enda bíða hans erfið mál
heima fyrir. Hér er hann ásamt eiginkonu sinni, Hillary, Yasser Arafat, forseta sjálfstjórnar Palestínumanna,
eiginkonu hans Suhu og Chelsea, dóttur sinni.
Æ MEIRI óróa gætir í herbúðum
Bills Clintons Bandaríkjaforseta eftir
því sem nær dregur atkvæðagreiðslu í
fulltrúadeild Bandaríkjaþings um
ákærur á hendur forsetanum til emb-
ættismissis. Hafa menn forsetans
áhyggjur af því að nokkrum
repúblikönum sem áður hafa lýst and-
stöðu sinni við málshöfðun á hendur
forsetanum hefur snúist hugur og
dregið hefur úr andstöðu annarra.
Skoðanakannanir sem birtar voru á
mánudagskvöld staðfesta að rneiri-
hluti Bandaríkjamanna er andvígur
því að greidd verði atkvæði um ákær-
ur á hendur forsetanum en hins vegar
er meirihluti þjóðarinnar þeirrar
skoðunar að samþykki fulltrúadeildin
að vísa málinu til öldungadeildarinnar
beri forsetanum að segja af sér. Ljóst
er að fylgismenn forsetans munu
herða róðurinn enn fram að atkvæða-
greiðslu í von um að þeim takist að
knýja fram málamiðlun sem væntan-
lega fælist í því að látið yrði nægja að
samþykkja vítur á forsetann. Þessa
vikuna hefur símkerfi þinghússins
verið rauðglóandi og efnt verður til
mótmælafunda fram á fimmtudag.
Svartsýnin eykst
Samkvæmt skoðanakönnun ABC-
sjónvarpsstöðvarinnar og The New
York Times er 61% Bandaríkja-
manna andvígt því að greidd verði
atkvæði um ákærumar á hendur for-
setanum en 38% fylgjandi því. Þá
telja 58% kjósenda að forsetanum
beri að segja af sér, komi til at-
kvæðagreiðslu.
Niðurstaða könnunar CBS-sjón-
varpsstöðvarinnar og The Was-
hington Post er svipuð, um 64% eru
andvíg atkvæðagreiðslunni. Þá telur
réttur helmingur kjósenda að sam-
komulag náist á síðustu stundu um
málamiðlun til að komast hjá því að
málið komi tii kasta öldungadeildar-
innai'.
Clinton varð sem fyrr að svara
spurningum um yfirvofandi atkvæða-
New York. Reuters.
RANNSÓKN á fjárframlögum
kínverskra stjómvalda í kosninga-
sjóði Demókrataflokksins banda-
ríska fyrir síðustu forsetakosning-
ar bendir til, að tilgangurinn hafi
verið að auka aðgang Kínverja að
bandarískri tækni. Kom það fram í
dagblaðinu New York Times í gær.
I upphafí rannsóknarinnar, sem
staðið hefur í tvö ár, var talið, að að
með framlögunum hefðu Kínverjar
viljað hafa áhrif á einstök kosninga-
úrslit, þar á meðal á endurkjör Bills
Clintons sem forseta. Nú bendir aft-
greiðslu fulltrúadeildarinnar á morg-
un, fimmtudag, í Mið-Austurlanda-
ferð sinni sem lauk í gær. Kvaðst
Clinton vera opinn fyrir „hvaða sann-
gjömu málamiðlun" sem væri til að
komast hjá atkvæðagreiðslu sem leitt
gæti til embættismissis. „Ég tel það
ekki þjóna hagsmunum Bandaríkj-
anna og bandarísku þjóðarinnar að
ganga í gegnum atkvæðagreiðslu og í
kjölfarið réttarhöld í öldungadeild-
inni,“ sagði forsetinn.
Talsmenn forsetans verða hins
vegar æ svartsýnni á að forsetanum
takist að komast hjá því að fara fyrir
dóm öldungadeildarinnar. A1 Gore
varaforseti var harðorður í garð
repúblikana er hann sakaði þá um að
„hunsa visku bandarísku þjóðarinn-
ar“ með því að krefjast atkvæða-
greiðslu um ásakanirnar á hendur
forsetanum. „Það er afar óheppilegt
að leiðtogar fulltrúadeildarinnar hafi
ákveðið að hafna málamiðlun og
þvinga fram atkvæðagreiðslu ein-
göngu um ákæru til embættismiss-
ins en gefa þingmönnum ekki tæki-
færi til að greiða atkvæði samkvæmt
samvisku sinni,“ sagði Gore.
Joe Lockhart, ritari forsetans, vai-
ekki síður harðorður, sagði lítinn hóp
repúblikana hafa gert það að áætlun-
arverki sínu að koma forsetanum úr
embætti, „líklega gegn vilja fulltrúa-
deildarinnar og vafalaust gegn vilja
bandarísks almennings". Þá varaði
Lockhart við afleiðingum málarekst-
ursins á hendur forsetanum á efna-
hagsmál er hann sagði að „hvaða
markaðsfræðinemi sem er getur
staðfest að óvissa kemur markaðn-
um illa“.
Hika við að blása til sóknar
Demókratar og nánustu sam-
starfsmenn forsetans hafa þó ekki
þorað að blása til sóknar gegn
repúblikönum, að því er virðist af
ótta við að slíkt gæti snúist gegn
þeim. Þess í stað hafa þeir reynt að
hvetja stuðningsmenn Clintons til
ur á móti flest til, að þeir hafi fyrst
og fremst viljað gera veg banda-
rísku milligöngumannanna, sem
komu fénu áleiðis, sem mestan í þvi
skyni, að þeir gætu síðar haft áhrif á
stefnu bandarískra stjómvalda hvað
varðaði viðskipti og aðgang Kín-
veija að bandarískri tækni.
Að dæmi stór-
fyrirtækjanna
I þessu efni fóru Kínverjar að
dæmi bandarískra stórfyrirtækja,
sem em vön að hlaða undir ákveðna
dáða og hvetja til að almenningur
sýni andstöðu sína við atkvæða-
greiðsluna í verki.
Mörg verkalýðsfélög hafa hvatt fé-
lagsmenn sína til að hringja í þing-
menn og þrýsta á um að hætt verði
við atkvæðagreiðsluna og þess í stað
látið nægja að samþykkja vítur á for-
setann. Hafa símalínur þingsins ver-
ið rauðglóandi og illmögulegt að ná
sambandi við það. Þá hafa félögin
verið hvött til að safnast saman fyrir
framan þinghúsið í Washington í
fyrramálið er til stendur að taka
ákærumar fyrir og séra Jesse
Jackson, einn helsti stuðningsmaður
Clintons, hefur boðað til bænavöku.
Æ fleirum snýst hugur
Útvarpsauglýsingaj- eru sendar út
til að fá repúblikana ofan af skoðun
sinni. Þar ræða karl og kona saman
um ákærurnar á hendur forsetanum
og hún segir: „Landið verður lamað
og veistu hverjir líða fyrir það?“
„Við,“ svarar hann.
Áhrifamiklir fjölmiðlar á borð við
The Washington Post ítrekuðu í gær
í leiðara kröfuna um að látið verði
nægja að víta forsetann. Vítur væru
ekki marklaus yfirlýsing, þær
myndu setja „óafmáanlegt mark“ á
forsetatíð Clintons. „Vítur draga úr
eyðileggingunni en lýsa jafnframt
nauðsynlegri fordæmingu. Leiðtogar
fulltrúadeildarinnar gera [...] mikinn
ógreiða í því að neita í blindni að
taka tillögu um vítur fyrir.“
Repúblikanar eru hins vegar
margir þeirrar skoðunar að vítur séu
„auðveld flóttaleið“ fyrir forsetann
og hafna því að taka slíkt fyrir.
En svo virðist sem stuðningsmenn
forsetans megi sín lítils gagnvart
andstæðingum hans sem hefur vaxið
ásmegin. Æ fleiri repúblikanar sem
virtust á báðum áttum um hvort þeir
ætluðu að greiða atkvæði með eða á
móti ákærunum á hendur Clinton,
hafa gert upp hug sinn og hyggjast
samþykkja þær. Þá hafa nokki-ir
menn, sem síðan reka erindi þeirra
gagnvart þinginu. Fjárframlög er-
lendra ríkja tU bandarískra stjóm-
málaflokka eru hins vegar bönnuð.
Einn þeirra manna, sem rann-
sóknin hefur tekið til, er Johnny
Chung en sl. mánudag var hann
dæmdur í Los Angeles í fimm ára
skilorðsbundið fangelsi fyiir að
hafa haft milligöngu um kínverska
féð. Játaði hann sig sekan um að
hafa lagt í sjóði demókrata rúm-
lega 25 millj. ísl. kr. frá kínversk-
um fyrirtækjum.
repúblikanar, sem ætluðu að greiða
atkvæði gegn ákærunni, lýst efa-
semdum um að þeir geti staðið við þá
fyrirætlun.
Dæmi um þetta er Christopher
Shays en hann var einn fyrsti
repúblikaninn til að lýsa andstöðu
við fyrirætlanir dómsmálanefndar-
innar um málsókn á hendur Clinton.
„Ef greiða ætti atkvæði í dag myndi
ég greiða atkvæði gegn [tillögunni],"
sagði Shays. „En ég er ekki eins viss
og ég var fyrir viku. Dregið hefur úr
vissu minni vegna þess að forsetan-
um hefur ekki lánast að takast á við
vandamál sín. Hann grefur sér æ
dýpri gröf. Ég tel að hann verði að
segjast hafa farið með ósannindi.
Hann sagði ósatt og eins og allir
Bandaríkjamenn verður hann að lúta
lögunum."
Þessi orð Shays ollu miklu upp-
námi í Hvíta húsinu og gekk maður
undir manns hönd að útvega honum
viðtal við forsetann í von um að
tryggja stuðning Shays.
Hvað gerir öldungadeildin?
I fulltrúadeild þingsins eiga 228
repúblikanar sæti, 206 demókratar og
einn óháður sem yfirleitt hefui' greitt
atkvæði með demókrötum. Gert er
ráð fyrir að allir demókratarnii' að
þremur til fimm frátöldum muni
greiða atkvæði gegn því að sam-
þykktar verði ákærur á hendur for-
setanum. Því þarfnast Clinton stuðn-
ings 14-16 repúblikana til að sleppa
við réttarhöld í öldungadeildinni.
Það er vandséð að forsetanum tak-
ist að tryggja sér þann stuðning því
aðeins þrír þingmenn repúblikana
hafa lýst sig andvíga atkvæðagreiðsl-
unni. Þá lýstu fimm repúblikanar
sem áður höfðu sagst óákveðnir, því
yfir í gær að þeir væru fylgjandi því
að ákærurnar á hendur forsetanum
yrðu samþykktar. Eitthvað mun enn-
fremur vera um að þingmenn geri
upp á mfili ákæranna fjögurra, hygg-
ist samþykkja sumai- en fella aðrar.
Repúblikanarnir fimm sem lýstu
sig fylgjandi atkvæðagreiðslunni
voru taldir hliðhollir demókrötum og
var yfirlýsing þeirra demókrötum því
mikið áfall. Þeir fullyrða þó enn að
mögulegt sé að fella ákærurnar og er
búist við að mikill kraftur færist í til-
raunir þeirra til að tryggja það í dag
og á morgun. Hafa demókratar t.d.
krafist þess að umræður um ákær-
urnar fjórar standi í tvo daga en
repúblikanar vilja að þær verði tak-
markaðar við 6-8 klukkustundir.
En ljóst er að margir horfa þegar
til öldungadeildarinnar, ganga út
frá því sem vísu að fulltrúadeildin
samþykki ákærurnar og vísi þeim
til meðferðar í öldungadeildinni.
Bob Dole, fyrrverandi leiðtogi
repúblikana í deildinni, skrifar opið
bréf í The New York Times þar
sem hann leggur til að öldunga-
deildin samþykki harðorðar vítur á
forsetann sem hann verði að undir-
rita, hvort sem hún rétti í ákæruat-
riðunum á hendur Clinton eður ei.
Hvetur Dole til þess að málsmeð-
ferðinni verði lokið fyrir 2. janúar
nk.
Þá lýsti demókratinn Robert F.
Torricelli því yfir að öldungadefidin
væri í „lagalegum Ijósaskiptum" tæki
hún mál Clintons fyrir. Aðeins eitt
fyira dæmi væri um slíkt, þegar rétt-
að var í máli Andrews Johnsons for-
seta íyi-ir 130 árum, og lagði
Torricelli til að öldungadeildin myndi
vísa málinu frá, bærist það inn á
hennar borð.
„Hefur misst næmið“
í öllu því uppnámi sem einkennt
hefur málai’eksturinn á hendur for-
setanum hefur það vakið athygli
blaðamanna hve lítil viðbrögð hann
hefur sýnt. Hann þykir þreytulegur
og áhugalaus, reiðist varla lengur en
það sem verst er, að svo virðist sem
hann hafi glatað einum helsta kosti
sínum, sem sé einstakt næmi fyrir
því hvað fari vel í almenning og geta
til að snúa við út úr erfiðleikum,
sama hve svart útlitið hafi verið.
í NYT er vitnað í demókrata og
einarðan fylgismann forsetans sem
segir Clinton hafa „misst næmið, að
minnsta kosti í bili“. Hann hafi glat-
að tilfinningunni fyrir góðri tíma-
setningu og hvað gangi í fólk. I blað-
inu segir að í síðustu viku hafi forset-
inn skyndilega orðið þungbúinn,
þreytulegur og fjarlægur. Orð hans
og ræður skorti allan eldmóð, nýleg
ræða þai’ sem hann hvatti til þess að
dómsmálanefndin legði ákæruatriðin
ekki fyrir fulltrúadeildina hafi minnt
meira á þunglyndislegt andvai’p en
hvatningai-orð forseta sem væri að
búast til orustu.
„Ef til vill er hann einfaldlega
hissa á þeirri staðfestu repúblikana
að halda málinu til streitu. Allan sinn
pólitíska feril hefur hann reitt sig á
skoðanakannanir til að vísa sér veg-
inn. Nú sýna þær að meirihluti þjóð-
arinnar vill ekki að honum verði
komið úr embætti en repúblikanar
láta sig það engu varða,“ segir í blað-
inu.
Þá er minnt á sjónvarpsávörp for-
setans á mikilvægum augnablikum,
t.d. eftir yfirheyrslu Kenneths St-
arrs, sérskipaðs saksóknara, í ágúst
sl. þar sem hann hafi virst reiður og í
árásarhug í stað þess að biðjast auð-
mjúklega afsökunar. Ávarp sem
hann hélt viku síðar hafi bætt stöð-
una en svör hans við 81 spurningu
dómsmálanefndarinnar hafi reitt
marga til reiði að nýju, vegna tregðu
hans við að viðurkenna meinsæri; að
hann hafi logið.
„Sumfr næi-ri innsta hring forset-
ans segja að Clinton geti ekki viður-
kennt að hafa logið þai’ sem þai' með
gefi hann færi á lögsókn á hendur sér
fyrir meinsæri eftir að hann lætur af
embætti. En er það hin raunverulega
ástæða? Ef svo er, hefur Hvíta húsið
litla trú á hópi saksóknara sem
demókratai’ kölluðu tfi, til að vitna
fyrir dómsmálanefndinni um að eng-
inn saksóknari með fullu viti myndi
sækja meinsærismál byggt á Lewin-
sky- eða Paulu Jones málinu.“
Fjárframlög Kínverja í kosningasjóði demókrata
Vildu tryggja sér aðgang
að bandarískri tækni