Morgunblaðið - 19.12.1998, Qupperneq 6

6 LAUGARDAGUR 19. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
GOSIÐ í GRÍMSVÖTNUM
Samgönguráðherra
Tilkomu-
mikil
sjón
„ÞETTA var tilkomumikU sjón
og skemmtileg. Það virtist
vera einn aðalstrókur upp og
síðan aðrir smærri fyi-ir vestan
og austan,“ sagði Halldór
Blöndal samgönguráðherra í
viðtali við Morgunblaðið þegar
hann steig úr úr flugvél Flug-
málastjórnar eftir ferð yfir
gosstöðvamar í Grímsvötnum
um 13.20 í gær.
Halldór sagði öskuna hafa
dreifst til austurs og litað jökul-
inn svartan. Hann sagði goss-
trókinn hafa verið síbreytilegan
og efst í honum mátti öðru
hverju sjá eldingar. Vísinda-
menn á vegum Norrænu eld-
fjallastöðvarinnar fengu vél
Flugmálastjómar til að fara
strax á vettvang. Karl Grön-
vold, starfandi forstöðumaður
stofnunarinnar, sagði mikil-
vægt að komast á staðinn á
fyrstu klukkutímunum til að
gera sams konar mælingar á
vatnshæð Grímsvatna og lands-
laginu og gert var við síðasta
gos. Þær mælingar annaðist þá
og nú Freysteinn Sigmundsson
jarðfræðingur og fóru þær
einnig íram úr flugvél Flug-
málastjórnar. Flognir em sömu
ferlar og vatnshæðin mæld.
Ásamt samgönguráðherra
vom ráðherramir Halldór Ás-
grímsson og Finnur Ingólfsson
með í fór.
Trúlega náð hámarki
Halldór sagði að ekki virtist
hætta á flóðum sem stefnt gætu
mannvirkjum á Skeiðarársandi
í hættu og að vísindamenn teldu
að gosið væri kraftmest fyrst,
trúlega búið að ná hámarki sínu
og fljótlega gæti hægst um.
Samgönguráðherra sagði ráð-
herra hafa frétt af gosinu inn á
ríkisstjómarfund og þá hefði
verið ákveðið að nokkrir ráð-
heiranna fæm með vél Flug-
málastjómar.
Karl Grönvold sagði gosið
kraftmikið og bjóst við að það
gæti staðið í vikutíma eða svo.
Karl sagði gosið á svipuðum
slóðum og gosin árið 1934 og
1983. Hann sagði gosið nú
marktækt kraftmeira en gosið
1983 sem stóð í um vikutíma en
vegna þoku þá var ekki unnt að
fylgjast stöðugt með því.
Staldrað var við yfír gosstöðv-
unum f um 40 mínútur. Hæð
gosmakkarins var mæld og
reyndist vera 31 þúsund fet.
Gosmökkurinn sást víða
Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Þannig blasti gosmökkurinn við fólki víða um land í gærmorgun.
Myndin er tekin í nágrenni Selfoss.
GOSMÖKKURINN frá eldgosinu í
Grímsvötnum sást víða af landinu í
gær, enda vom veðurskilyrði hag-
stæð. Talið er að mökkurinn hafi
náð 10-11 kílómetra hæð í gær.
Mökkurinn sást vel úr hæstu blokk-
um í Reykjavík. Hann sást úr
Borgarfirði, sunnan af Faxaflóa og
um allt sunnanvert landið.
Flugmenn og farþegar í flugvél
íslandsflugs urðu fyrstir til að
fljúga upp að eldstöðvunum í Grím-
svötnum, en þar var vélin um kl.
9:30. Vélin var að koma frá Egils-
stöðum á leið til Reykjavíkur. Al-
bert Baldursson flugstjóri sagði að
hann hefði komið auga á gosmökk-
inn strax og vélin var komin á loft
frá Egilsstöðum.
„Þegar ég kom auga á gosmökk-
inn var hann ekki kominn í nema
um 10.000 fet, en hann steig hratt
upp og þegar við komum að honum
var hann kominn upp í 17-18.000
feta hæð. Það vora miklar spreng-
ingar í mekkinum og því mjög tign-
arlegt að sjá hann. Það var talsvert
mikil aska í mekkinum og strax var
kominn svartur litur á jökulinn."
sagði Albert.
Albert sá gosið í Gjálp fyrir rúm-
um tveimur áram. Hann sagðist
telja að um sambærileg gos væri að
ræða. Hann sagðist reyndar ekki
hafa séð upphafið að því gosi og
ekki geta dæmt um hvort það hefði
verið öflugra til að byrja með.
Albert sagði að farþegarnir
hefðu að vonum haft mikinn áhuga
á að fylgjast með gosinu. Allir
hefðu hópast öðru megin í vélina til
að sjá náttúrafyrirbærið sem best.
Sást vel frá Sultartanga
Starfsmenn Sultartangavirkjun-
ar sáu gosmökkinn þegar þeir voru
að koma upp úr jarðgöngunum
norðan við virkjunina um kl. 10:30.
„Þá sást mökkurinn lyfta sér yfir
Búðarhálsinn. Gosið hefur þá verið
tiltölulega nýbyrjað," sagði Birgir
Jónsson jarðverkfræðingur við
Sultartanga.
Birgir sagði að mökkurinn hefði
sést vel í allan gærdag meðan bjart
var. Talsvert mikið hefði verið um
að eldingar hefði lostið ofan í
gosmökkinn.
Gosið sást vel úr Borgarfn-ði að
sögn Ólafs Egilssonar, bónda á
Hundastapa á Mýrum. Hann sagði
að gosmökkinn hefði borið skýrt við
himin sunnan við Langjökul. Auð-
velt hefði verið að sjá mökkinn
hækka á lofti enda hefði verið sér-
staklega heiðskírt í gær. Þegar leið
á daginn hefði gosmökkurinn orðið
óskýrari.
Órói á jarðskjálftamælum
á Kvískeijum
Eldgosið kom Sigurði Björns-
syni, bónda í Kvískerjum, ekki svo
mikið á óvart. Jarðskjálftamælar
era staðsettir að Kvískerjum og
þeir létu órólega í fyrrinótt. „Það
rak hver jarðskjálftinn annan í
nótt. Það var auðséð að það var
eitthvað að gerast,“ sagði Sigurður.
Gosmökkurinn sést ekki frá
Kvískerjum, en Sigurður sagði að
það þyrfti ekki að fara langt frá
bænum til að sjá mökkinn. Hann
sagðist ekki hafa orðið var við neitt
öskufall, enda væri þess tæplega að
vænta miðað við vindátt. Askan
hefði dreifst meira til austurs.
I Freysnesi niður við Skeiðará
voru fjölmiðlamenn farnir að safn-
ast saman líkt og fyrir tveimur ár-
um þegar síðast gaus í Vatnajökli.
Magnús Kristinsson í Freysnesi
sagði, að sér væri ekki kunnugt um
neina breytingu á rennsli Skeiðai'-
ár. Hann sagði að gosmökkurinn
sæist ágætlega frá Freysnesi, en
ekki hefði orðið vart við neitt ösku-
fall.
Morgunblaðið/RAX
ÞAÐ var bjart yfir Vatnajökli í gærmorgun og gosmökkurinn var tilkomumikill þar sem hann braust upp á
yfirborðið og stóð um 10 þúsund metra upp í háloftin.
HOITAGARÐAR
OPIÐ I DA« KL.
10-22
BÓNUf FRÁ 12-22
GOSMÖKKURINN frá Gríms-
vötnum náði yfir 10 km hæð í
gær. Aska, gufa og íshröngl
þeyttust hátt í loft upp og öðru
hverju laust eldingum niður í
gosmökkinn. Hins vegar sást
ekki hraun koma frá eldstöðvun-
um.
Gosmökkurinn reis hærra og
sást víðar en mökkurinn sem
kom frá gosinu í Gjálp í október
1996. Það skýrist að einhveiju
leyti af veðui'skilyrðum en eins
því að fyrir tveimur árum þurfti
gosið að bijóta sér leið upp úr
þykkri íshellunni áður en það
náði upp á yfirborðið. Þetta gos
kemur upp rétt við Grímsíjall og
á því tiltölulega greiða leið upp.
Gosmökkurinn sést vel um
leið og tekið er á loft úr Reykja-
vík. Um hádegisbil í gær hafði
mökkurinn náð um 10 km hæð.
Hægur vindur og léttskýjað var
yfir gosstöðvunum og þess
Eldingum
laust nið-
ur í gos-
mökkinn
vegna stóð gosmökkurinn
nokkurn veginn beint upp í loft-
ið. Aska barst yfír Grímsfjall og
í suðaustur. Öðru hverju laust
eldingum niður í gosmökkinn,
sem jók enn á mikilfengleik
gossins.
Reglulegar öskusprengingar
Eldgosið er ofan í sjálfum
Grímsvötnum við vestri Svía-
hnjúk. Þar sem gosið kemur upp
við hamravegg Grímsfjalls þarf
það ekki að brjóta sér erfiða leið
í gegnum íshelluna eins og gerð-
ist í gosinu í Gjálp í október
1996. Þarna er því ekki að finna
þá hrikalegu jökulgjá sem mynd-
aðist í gosinu í Gjálp. Sjálft eld-
gosið minnir hins vegar um
margt á það gos. Þetta er fyrst
og fremst öskugos. Nokkuð
reglulega koma öskusprengingar
upp úr gossprungunni og þá
þeytist íshröngl með. Þar sem
eldgosið kemur upp úr jökulvatni
fylgir gosinu mikil gufa, sem
blandast öskunni. Engar eldtung-
ur eru hins vegar sjáanlegar.
Gosið kemur upp úr sprungu
sem er um einn kílómetri að
lengd. Gosið kemur upp á 2-3
stöðum og er mestur kraftur í
gosinu vestast. Ekki er sjáanleg
mikil breyting á fshellunni sem
þekur Grímsvötn. Ekki er hægt
að sjá að íshellan sé óvenjulega
mikið sprungin þrátt fyrir gos-
ið.