Morgunblaðið - 28.01.1999, Qupperneq 11

MORGUNB LAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 1999 11
FRÉTTIR
Sjópróf vegna Yrkartinds í Hamborg
Skipstjóri bar
að hluta sök
á strandinu
SJÓPRÓFI vegna strands flutn-
ingaskipsins Víkartinds er lokið
í Hamborg og komst dómstóll,
sem fjallar um óhöpp í skipa-
flutningum, að þeirri niðurstöðu
að Michael Barz, skipstjóri
Víkartinds, bæri að hluta til sök
á atburðunum 5. mars 1997.
Talið er að tjón á skipinu nemi
33 milljónum marka (1,3 millj-
arðar ki'óna) og kostnaður við
björgun og hreinsun eftir slysið
nemi 17 milljónum marka (680
milljónum króna), að því er sagði
í þýska dagblaðinu Hamburger
Abendblatt í gær.
í blaðinu var fjallað um
sjóprófíð og segir þar að Barz
hafl vanmetið líkurnar á að
skipið myndi stranda þegar
slökkt var á vélum þpss klukkan
17.35 til viðgerðar. I sjóprófínu
var það talin ein ástæða strands-
ins. Þá hafi Jiirgen Gottschalk
vélstjóri ekki staðið faglega að
viðgerðinni og metið hitaaukn-
ingu í útblástri vélarinnar vit-
laust.
Taldi veðrið eðlilegt miðað
við stað og árstíma
Barz bar í sjóprófinu að
óveðrið, sem Víkartindur lenti í
á leiðinni til Reykjavíkur frá
Færeyjum þennan dag, hefði
verið fullkomlega eðlilegt miðað
við þessar slóðir og þennan ár-
stíma. Samkvæmt sldpsbókinni
gerði vélstjórinn viðvart um
vélavandræði klukkan 7.45.
Komið hefði leki í kælileiðslu.
Klukkan 8.54 datt aðalvélin út
og skipinu var beitt þvert á öld-
urnar. Hjálpardíselvélar duttu
einnig út og eftir það rak Víkart-
ind með 2,5 hnúta hraða að
ströndinni, sem var í 10 sjómílna
fjarlægð.
í sjópróflnu kom fram að
varðskipið Ægir hefði boðið
hjálp, en Barz hefði hafnað
henni. Stöðva hefði þurft aðal-
vélina á ný klukkan 11.30 sam-
kvæmt fyi-irmælum skip-
stjórans, sem sagði að komast
yrði hjá tjóni. Var skipið þá
fimm sjómílur frá landi og á 70
metra dýpi. Klukkan 12.35 var
fyrsta akkerinu kastað og öðru
akkeri klukkan 13.16 er skipið
var 2,5 sjómílur frá landi. Skipið
dró hins vegar akkerin á eftir
sér og nálgaðist ströndina. Akk-
erin héldu ekki fyir en tvær
sjómílur voru í land. I sjóprófinu
var ekki hægt að gera grein fyr-
ir því, sem gerðist eftir klukkan
14.56, samkvæmt frásögn
Hamburger Abendblatt, vegna
þess að það var hvorki skráð í
vélarrúmi né í brú. Þó kom fram
að akkerisvindur hefðu gefið sig
og sömuleiðis vindubremsur.
Um klukkan 17.35 hefði aðalvél-
in verið stöðvuð á ný til þess að
skipta um útblásturslok á
strokk. Um klukkan 18.50 varð
skipstjórinn þess var að skipið
rak að ströndinni og kallaði á
Ægi og bað um hjálp. í Ham-
borgarblaðinu er því lýst að
fyrsta tilraun til að koma línu yf-
ir í Víkartind hafi mistekist og í
annarri hafi varðskipsmaður Iát-
ið lífið og annar slasast mikið.
Klukkan 20.24 hafi skipið
strandað skammt frá Eyrar-
bakka.
Segja hæpið að varðskip
hefði getað hjálpað skipinu
Til þess var tekið í sjóprófinu
að á íslandi hefðu yfirvöld borið
skipstjóranum á brýn að hafa
hafnað aðstoð þegar hún var
boðin í tæka tíð. Yfirvöld í Ham-
borg töldu hæpið að varðskip
eða ferja hefðu getað hjálpað
flutningaskipinu. „Eftir að aðal-
vélin stöðvaðist lét skipstjórinn
undir höfuð leggjast að kalla til
Ægi,“ segir í niðurstöðu
sjóprófsins og bætti Jochen
Hinz, yfirdómari dómstólsins í
Hamborg, við að þann kost hefði
hann átt að taka til alvarlegrar
íhugunar. Barz er ekki talinn
skaðabótaskyldur, en ósennilegt
er að hann fái vinnu sem skip-
stjóri eftir þetta.
Morgunblaðið/Kristinn
EINAR K. Guðfinnsson alþingismaður stýrði ráðstefnunni um græn reikningsskil í gær og Halldór Blöndal
samgönguráðherra flutti setningarávarp. Á myndinni eru einnig þær Charlotte Pedersen og Susanne Villad-
sen en á milli þeirra situr túlkur þeirra.
Halldór Blöndal samgönguráðherra við upphaf ráðstefnu
um fyrirtæki og umhverfísvernd
Hugað sé að reiknings-
skilum við náttúruna
FRAM kom í setningarræðu Hall-
dórs Blöndal samgönguráðherra á
ráðstefnu um svokölluð græn reikn-
ingsskil á Hótel Loftleiðum í gær að
nú væri í undirbúningi að taka upp
græn reikningsskil í samgönguráðu-
neytinu og stofnunum þess. Sagði
Halldór þetta svar við kröfum tímans
og kvaðst þykja vænt um að sú hugs-
un væri að ryðja sér til rúms að
menn ættu í umsvifum sínum og at-
höfnum að hafa reikningsskil sín við
náttúruna í huga. Nauðsynlegt væri
að vekja menn af því andvaraleysi
sem gætt hefði í samskiptum við
náttúruna.
A ráðstefnunni kynntu þær
Charlotte Pedersen og Susanne
Villadsen, sem starfa hjá umhverfis-
deild alþjóðlega endurskoðunar- og
ráðgjafarfyrirtækisins Deloitte &
Touche í Kaupmannahöfn, hvað í
grænum reikningsskilum felst, en
hugtakið vísar m.a. til úttektar á því
hvernig farið er með aðföng til fram-
leiðslu eða framkvæmda í fyrirtækj-
um. Standa fyrirtæki skil á því með
eins konar skýrslugerð hversu vist-
væn starfsemi þeirra er í raun og
veru, en slíkt er æ mikilvægara nú á
dögum þegar margir viðskiptavinir,
einstaklingar sem stofnanir, gera
kröfur um að vara sé „umhverfis-
væn“ áður en þeir festa kaup á henni.
Lýstu íslenskir þátttakendur á ráð-
stefnunni þeirri skoðun sinni að Is-
lendingar þyrftu ekki síður en aðrar
þjóðir að huga að ímynd sinni í þess-
um málum, m.a. vegna sívaxandi
ferðamannaiðnaðai- á Islandi.
Fyrirlesararnir dönsku, þær Ped-
ersen og Villadsen, lýstu í kynningu
sinni hvernig nýir þættir væru nú
farnir að hafa áhrif á viðhorf manna
til umhverfísverndar. Sögðu þær að
vörunni sjálfri væri æ meiri gaumur
gefinn, þ.e. að í stað þess að menn
einblíndu á að draga úr mengun við
framleiðslu hráefnisins horfðu menn
meira á allt ferlið í heild. Þannig velti
bílaframleiðandi ekki lengur einungis
fyrir sér mengunarmálum er tengd-
ust framleiðslu bflsins heldur einnig
því sem gerðist eftir að viðskiptavin-
urinn tæki við vörunni. Eldsneyt-
iseyðsla bfls, og þar með koltvísýr-
ingsmengun hans, og endingartími
væru meðal þeirra atriða sem fram-
leiðandi þyrfti nú að huga að. Þannig
mætti segja að vönmni væri fylgt frá
vöggu til grafar.
Lýstu Pedersen og Villadsen því í
fáum orðum hvernig fyrirtæki gæti
staðið að úttekt þessara mála hjá sér
með það m.a. í huga að kynna vöru
sína með nýjum hætti, og þá um leið
skapa sér jákvæðari ímynd. Beinir
viðskiptahagsmunir væru hér í raun í
húfi auk þess sem æ algengara væri
að lagalegar kröfur væru gerðar um
slík græn reikningsskil.
Ekki síður sögðu þær mikilvægt að
menn mörkuðu sér allsherjar stefnu í
umhverfismálum um leið og gerð
væri úttekt á fyrirtækjum. Umhverf-
ið og verndun þess væri einfaldlega
orðinn hluti af rekstrarumhverfi fyr-
irtækja í dag og að því þyrfti að
huga. Sögðu þær að til að slík stefn-
umörkum reyndist árangursrík yrðu
menn að setja skýr markmið og vita
jafnframt hvernig þeir ætluðu sér að
ná þeim.
Samgöngumál svartur
blettur hér á landi
Á ráðstefnunni, sem skipulögð var
af samgönguráðuneytinu, var sérstak-
lega litið til þessara mála með tilliti til
umhverfisstjómunar í flutningum og
samgöngum, en samgöngumál eru
nokkuð svartur blettur hér á landi
hvað umhverfisvernd vai’ðai- þótt Is-
land sé að öðru leyti talið standa sig
bærilega í náttúravemd. Kom einmitt
fram í máli þeirra Þóris Ibsens hjá
auðlinda- og umhverfisskrifstofu ut-
anríkisráðuneytisins og Jóns Birgis
Jónssonar, ráðuneytisstjóra í sam-
gönguráðuneytinu, að _ 31% allrar
koltvísýringslosunar á Islandi mætti
rekja til samgangna innanlands. Mun
þessi tala vera nokkru lægri hlutfalls-
lega í Evrópulöndunum.
Sagði Jón Birgir að á tímabilinu
1990-1998 hefði orðið 8-10% aukning
á útstreymi koltvísýiings á Islandi og
hefur ráðuneytið nú markað sér
stefnu um hvernig draga á úr þessu í
samgöngumálum, en þar þurfa Is-
lendingar að reyna að vera í takt við
þær kröfur sem t.d. eru gerðar í
Kyoto-bókuninni um loftslagsbreyt-
ingar.
Ný reglugerð um tóbaksvarnir á vinnustöðum væntanleg frá heilbrigðisráðherra
Betri varnir gegn
skaða af óbeinum
reykingum
„MEÐ nýju reglugerðinni er verið að tryggja
betur en áður að þeir sem ekki reykja verði
ekki fyrir óþægindum og skaða sem hlotist get-
ur af óbeinum reykingum og að komið verði í
veg fyrir það með öllum ráðum að reykur berist
til fólks,“ segir Helgi Guðbergsson læknir, sem
situr í Tóbaksvai’nanefnd, er hann er spurður
um nýja reglugerð um tóbaksvarnir á vinnu-
stöðum sem kemur út einhvern næstu daga.
Segja má að aðalbreytingin á reglugerðinni
felist í því að almennt er nú bannað að reykja á
vinnustöðum. Er þar meðal annars átt við al-
menn vinnurými, kaffi- og matstofur, fundaher-
bergi, forstofur og ganga, búnings- og snyifí-
herbergi. Fáeinar undantekningar eru þó veitt-
ar en þær eru færri en áður og reglurnar orðn-
ar skýrari. Segir Helgi hafa verið orðið nauð-
synlegt að skerpa á nokkrum atriðum varðandi
vinnustaði. „Ýmis atriði sem valdið hafa ágrein-
ingi og erfiðleikum á vinnustöðum, svo sem i
mötuneyti, kaffistofum, fundaherbergjum og
slíkum vistarverum. Nú eru tekin af öll tvímæli
um þessi atriði,“ segir Helgi.
í eldri reglugerð var heimilt að reykja í vinn-
urými þar sem starfsmenn eru tveir eða fleiri ef
samkomulag var um það milli starfsmanna og
skyldi þannig frá málum gengið að reykingar
yllu ekki óþægindum fyrfl- þá sem ekki reyktu.
í nýju reglugerðinni er þetta þrengt og getur
atvinnurekandi heimilað stai-fsmanni sínum
reykingai' sé hann einn í vinnurými sem tengist
öðru vinnurými einungis með lokanlegum dyr-
um og sinni ekki afgreiðslu eða þjónustu og
aðeins meðan hann er þar einn. Séu tveir eða
fleiri í sama vinnurými má heimila þeim reyk-
ingar ef allir eru reykingamenn og samþykkja
þá tilhögun. Getm- starfsmaðm- ávallt aftur-
kallað samþykki sitt og heimildin til reykinga
fellm- sjálfkrafa úr gildi hætti starfsmaður að
reykja. Þá verðm- ekki leyft að reykja í vinn-
m-ými ef ekki er hægt að koma í veg fyrir að
reykloft berist þaðan til annaraa svæða á vinnu-
stað, þar með talið með loftræstikerfi. Þessi at-
riði gilda einnig um bíla fyrirtækja og stofnana
og nú eru einnig komin inn ákvæði sem ná til
vinnuskúra.
Stuðningur og aðhald
Helgi Guðbergsson, sem er séríræðingur í at-
vinnusjúkdómum, telur að bann við reykingum
á vinnustað verndi annars vegar þá sem ekki
reykja og veiti hins vegai- reykingamönnum
stuðning og hvatningu til að draga úr reyking-
um. „Reykingar og óbeinar reykingar valda
álagi á heilsu starfsmanna, íþyngja efnahag
þeirra, rekstri fyrirtækja og þjóðfélaginu í heild
og hefm- mönnum orðið æ betur ljóst að tak-
mörkun reykinga á vinnustað bætir heilsu
starfsmanna. Bent hefur verið á að reykingar
stai'fsmanna geti jafnvel takmarkað hæfni
þeirra til að leysa ýmis verkefni."
Lög um tóbaksvarnir voru gefin út árið 1984
og breytingar gerðar árið 1996 og segir Helgi
nauðsynlegt að gefa nú út nýja reglugerð sem
byggi á lögunum eins og þau líta út nú. Telur
hann að með nýju lögunum og þessari nýju
reglugerð hafi verið stigið stórt skref í
tóbaksvörnum og minnir m.a. á ákvæði 10.
greinar laganna þai' sem forstöðumönnum allra
opinberaa stofnana skuli í samráði við starfsfólk
gert að gera áætlun um bann við reykingum
innan viðkomandi stofnunai- sem komi til fram-
kvæmda fyrir árslok 2000. Er þar átt við aðrar
opinberar stofnanir en þær sem reykingabann
gildh' um nú þegar, eins og skóla og heilbrigðis-
stofnanir.
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið gef-
ur reglugerðina út og fól ráðheraa
Tóbaksvarnanefnd að setja fram tillögur sem
hafa verið til umi’æðu undanfaraa mánuði. Eru
reglugerðai'drögin nú tilbúin og er gert ráð fyr-
ir að heilbrigðisráðheraa skrifi undir nýja reglu-
gerð næstu daga. Helgi segir að við samningu
reglugerðarinnar hafi verið haft samráð við
aðila vinnumarkaðaims. Hafi launþegasamtök
verið henni mjög fylgjandi og di'ögin verið
samþykkt af stjórn Vinnueftirlits ríkisins en þar
eiga atvinnui'ekendur einnig fulltrúa.
Kallað eftir skýrari reglum
„Það hefur verið kallað eftir skýrari reglum á
vinnumarkaðnum vegna ágreinings sem komið
hefur upp til dæmis vegna reykinga í matsal og
kaffistofu. Nú eru reglumar orðnar skýrari og í
lokin má nefna að á hverjum og einum vinnu-
stað er hægt að setja strangari reglur en reglu-
gerðin gerir ef mönnum sýnist svo.“
Reglurnar eiga að ganga í gildi í vor. Rétt er
að taka fram að þrátt fyrir að heimildir séu til
undanþágna frá reykingabanni víkja þær fyrir
öðrum reglum og lögum sem banna reykingar
vegna hreinlætis, t.d. við matvælaframleiðslu,
og öryggis í flugi. Þá gilda og sérstakar reglur
um reykingar í skipum.