Morgunblaðið - 11.02.1999, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FIMMTUDAGUR 11. FEBRÚAR 1999 49^
BALDUR
GUÐMUNDSSON
+ Baldur Guð-
mundsson fædd-
íst 4. mars árið
1925. Hann lést á
Landspítalanum 27.
janúar síðastliðinn.
Hann ólst upp í
Reykjavík. Foreldr-
ar hans voru Mar-
grét Sigurðardóttir,
húsfreyja, fædd 4.
nóvember 1897, dá-
in 1985, og Guð-
mundur Jóhanns-
son, skipstjóri,
fæddur 4. apríl
1886, dáinn 1974.
Systkini Baldurs: Jóhann Krist-
inn f. 1921; Gíslín f. 1926, d.
1995; Guðbjörg Ásthildur, f.
1928, og Sigurður Halldór, f.
1930.
Baldur kvæntist Ástu Sigurð-
ardóttur, rithöfundi, árið 1966
en hún lést árið 1971.
Baldur var jarðsettur frá
Leifskapellu í kyrrþey.
Baldur frændi var ekki allra.
Hann bjó niðrí bæ og var
fastakúnni í bókabúðunum við
Laugaveginn. Okkur var sagt að
hann hefði orðið veikur í höfðinu
sem unglingur og aldrei borið sitt
barr eftir það.
Baldur frændi kom stundum í
heimsókn og ræddi þá við mömmu
um alla heima og geima, stundum
ílentist hann og stundum ekki.
Hann dýrkaði konur og fallegasta
nafn sem hann vissi var nafnið As-
dís. Og nutum við sumar góðs af
því. Hann lét minna með strákana.
Hann vildi að við stelpurnar yrð-
um bestar, mestar og gáfaðastar.
Konur verða að vera helmingi bet-
ur menntaðar en karlmenn til að
eiga sömu möguleika. Þessu
hamraði hann á fyrir þrjátíu ár-
um. í gegnum tíðina fylgdist hann
með okkur, hvort sem við vorum á
landinu eður ei. Hann tönnlaðist á
því að hægt væri að ræna fólk öllu,
meira að segja vitinu, en menntun
væri það eina sem ekki væri hægt
að taka frá fólki. Sumar okkar
eignuðust lagasafnið, sumar okkar
flestar kvenréttindabækur út-
komnar og allar eignuðumst við
nýjasta Verudiskinn, Stelpurokk,
þegar hann kom út. I sumar okkar
hringdi hann út á land og spilaði
af bandi þakkarræðu Toni Morri-
son, þegar hún fékk nóbelinn um
árið. Það tók heilar þrjátíu mínút-
ur. Og aðra hvatti hann til að
sækja kvennaráðstefnuna í Kína.
Sem hún og gerði. Og hann naut
þess að skoða gögnin frá ráðstefn-
unni og fylgjast með því hvernig
konur þriðja heimsins börðust fyr-
ir réttlæti.
Ætli það sé ekki Baldri að
þakka hve miklar kvenrembur við
erum í dag?
Frænkurnar í Ásgarði.
Það er kannski í takt við tímann
nú þegar kvennahreyfingin á Is-
landi virðist vera um það bil að
fara undir yfirborðið á ný að hann
Baldur Guðmundsson skuli einnig
hverfa af sjónarsviðinu. Hann var
einhver mesti og staðfastasti
femínisti sem við höfum kynnst og
eyddi megninu af tíma sínum og
peningum í að útbreiða fagnaðar-
erindi kvenfrelsisbaráttunnar.
Hann kom til starfa í Rauðsokka-
hreyfingunni, gekk til liðs við
Kvennaframboðið þegar það var
stofnað og hélt tryggð við Kvenna-
listann og tímaritið Veru allt fram
til síðustu stundar.
Bókasaín Kvennalistans og
Veru er svo að segja allt gjöf frá
Baldri en hann áleit meðvitund og
menntun besta vopnið gegn kúgun
og misrétti. Hann kom um hver
mánaðamót færandi hendi með
nýjar bækur, stundum fleiri en
eitt eintak af hverri.
Flestar las hann sjálf-
ur og festi sér í minni
bestu setningarnar og
vissi á hvaða síðu þær
væri að finna. Hann
hafði mjög glöggt
auga fyrir góðum bók-
um enda er safnið
stórmerkilegt. Baldur
reyndi líka að upp-
fræða fleiri en „sínar“
konur. Ef hann datt
niður á sérstaklega
góða bók pantaði
hann hana í mörgum
eintökum og leysti ekki nema
nokkur út sjálfur. Svo gætti hann
þess að þau sem hann ekki sótti
væru sem mest áberandi í hillum
verslunarinnar.
Baldur fylgdist vel með því sem
gerðist í heiminum, síðustu árin
horfði hann t.d. mikið á erlendar
sjónvarpsstöðvar og alltaf voru
mannréttindamálin í brennideplin-
um. Hann unni skáldskap og
kunni mikið af kveðskap kvenna
utan að enda hafði hann einstak-
lega gott minni. Hann kunni líka
sögur margra kvenna sem höfðu
háð harða baráttu fyrir menntun
og frelsi og vitnaði gjarnan til
þeirra. Sérstaklega voru honum
aðstæður blökkukvenna hugleikn-
ar. Allra mest dálæti hafði hann á
Toni Morrison en hana taldi hann
mestan snilling sem heimurinn
hefði eignast.
Baldur átti ekki auðvelda ævi
en honum þótti vænt um þann
kafla hennar sem hann deildi með
eiginkonu sinni, Ástu Sigurðar-
dóttur rithöfundi. Hann glímdi
sjálfur við þá íþrótt að setja sam-
an vísur og þær fjalla allar um
réttlæti og frelsi, ástríðu hans í líf-
inu.
Við starfskonur Kvennalistans í
gegnum tíðina eigum sjálfsagt
mjög ólíka reynslu en eitt eigum
við þó allar sameiginlegt - Baldur
heimsótti okkur allar, fræddi okk-
ur og ól okkur upp og hvatti okk-
ur áfram í baráttunni. Hann átti
okkur að og við hann. Nú eigum
við allar þá sameiginlegu ósk að
hvar sem hann dvelur nú, þar ríki
kvenfrelsi og réttlæti svo hann
geti hvílt sig eftir lífið. Við þökk-
um Baldri kærlega fyrir vinátt-
una.
Starfskonur Kvennalistans frá
ugphafi,
Ina Gissurardóttir, Guðrún
Jónsdóttir, Ingibjörg Hafstað,
Drífa Hrönn Kristjánsdóttir,
Þórunn Sveinbjarnardóttir,
Áslaug Thorlacius, Sigrún
Erla Egilsdóttir og Ingibjörg
Stefánsdóttir.
Það var nokkuð öruggt að um
það leyti sem tryggingabæturnar
voru greiddar út í byrjun hvers
mánaðar kom Baldur Guðmunds-
son á skrifstofu Veru eða Kvenna-
listans með bækur í poka sem
hann hafði verið að kaupa. „Þið
þurfið á þessu að halda í barátt-
unni,“ sagði hann og bætti við
bókum í safnið sem er að mestu
hans gjöf til þeirrar hreyfingar
sem hann batt svo miklar vonir
við. Flestar eru bækurnar á ensku
og fjalla um kvennafræði og ýmis-
legt sem tengist baráttumálum
kvenna og að sjálfsögðu skipar
smásagnasafn Ástu Sigurðardótt-
ur þar veglegan sess en Baldur og
Ásta voru gift síðustu árin sem
hún lifði. Hann gaf einnig mikið af
skáldsögum eftir bandarískar
blökkukonur en hann taldi Toni
Morrison besta núlifandi skáld
heims.
I áratugi var kvennabarátta
heitasta áhugamál Baldurs Guð-
mundssonar og hann sýndi það í
verki m.a. með þessum hætti. Oft
var hann búinn að lesa bækurnar
sem hann færði okkur og ef hon-
RAGNHEIÐUR
INGIMUNDARDÓTTIR
+ Ragnheiður
Ingimundar-
dóttir fæddist á
Hvoli, Saurbæ í
Dalasýslu 20. aprfl
1933. Hún lést á
hcimili sínu 31. jan-
úar síðastliðinn.
Árið 1959 giftist
hún eftirlifandi
eiginmanni sínum,
Einari Jónssyni
trésmið, f. 29. janú-
ar 1922. Þau eign-
uðust tvö börn. Þau
eru: 1) Ómar, f.
29.11. 1955 og á
hann tvö börn, Viktor, f. 17.6
1983, og Tinnu, f.
28.2. 1986. 2) Svava
Jónheiður, f. 21.10.
1958 og á hún eina
dóttur, Helgu
Dögg, f. 8.11. 1996,
sem þau Ragnheið-
ur og Einar ólu
upp.
Ragnheiður og
Einar fluttu til
Borgarness árið
1972 og hafa búið
þar síðan.
Utför Ragnheiðar
fór fram frá Borg-
arneskirkju föstu-
daginn 5. febrúar.
um fannst þær virkilegá góðar átti
hann það til að kaupa fleiri en eitt
eintak af hverri til þess að sem
flestar kvennabaráttukonur gætu
notið þess sama og hann hafði
gert við lesturinn. Baldur var
fljúgandi læs á enska tungu, hafði
lært málið vel er hann dvaldist á
Bretlandseyjum þegar faðir hans
var þar skipstjóri. Það góða vald
sem hann hafði á málinu varð til
þess að hann var gerður að her-
túlki hér á landi á stríðsárunum,
aðeins unglingur að aldri.
Baldur talaði oft um það álag
sem fylgdi þessu starfi og svo virt-
ist sem hann hefði þurft að túlka
fyrir herliðið jafnt daga sem næt-
ur. Á þessum árum sagðist hann
hafa orðið fyrir áfalli sem varð til
þess að hann gerðist mjög frá-
hverfur peningum. í hvert skipti
sem við lýstum áhyggjum okkar af
því að hann væri að fara með of
mikið af sínum litlu tryggingabót-
um í bókakost fyrir kvennahreyf-
inguna sagði hann að peningar
skiptu sig engu, þeir væru einskis
nýtt drasl sem hann hirti ekki um.
Þegar Baldur var kominn á
sjúkrahús í desember heimsóttum
við hann og færðum honum blóm í
þakklætisskyni fyrir tryggð hans í
gegnum árin. Hann var á leið í
uppskurð daginn eftir og var al-
tekinn gleði yfir nýrri bók sem
honum hafði verið færð. Bókin
fjallaði um ævistarf íslenskrar
konu og ekki minnkaði það áhuga
hans á henni að bróðurdóttir hans
hafði séð um útlitshönnun hennar.
Baldur hafði lesið bókina aftur og
aftur og gladdist yfir henni eins og
lítið barn. Það er falleg minning
sem við eigum af honum sitjandi á
rúmstokknum með sitt hógværa
bros og ástríðufulla áhuga á öllu
sem viðkom framgangi kvenna í
heiminum. Á náttborðinu var önn-
ur bók sem hann hafði marglesið.
Það var bókin Kvennaklósettið
eftir Marilyn French á ensku en
hún varð nokkurs konar biblía
kvennabaráttukvenna á áttunda
áratugnum. Að skilnaði bað hann
okkur að taka bókina því meiri
þöif væri fyrir hana hjá okkur en
þarna á sjúkrahúsinu. Bókin er
hér á Veru og bíður nýrra lesenda
ásamt öllum hinum bókunum sem
munu halda minningu Baldurs
Guðmundssonar á lofti á meðal
okkar í framtíðinni.
F.h. Veru,
Elísabet Þorgeirsdóttir,
Vala S. Valdimarsdóttir.
Kvennahreyfingin fyrr og nú
hefur átt sína menn. Baldur Guð-
mundsson var einn þeirra. Eg
man eftir honum fyrst uppi í
Sokkholti, húsnæði Rauðsokka-
hreyfingarinnar. Þar var hann tíð-
ur gestur. Ekki bara gestur, því
hann kom alltaf færandi hendi.
Hann fylgdist vel með kvennapóli-
tík sem og annarri pólitík og kom
iðulega með bækur sem hann taldi
okkur hollt að lesa til þess að geta
fylgst með í hinum stóra heimi.
Álltaf var gaman að spjalla við
Baldur. Hann hafði verið giftur
Ástu Sigurðardóttur rithöfundi og
prýddu bækur hennar jafnframt
litla bókasafnið í Sokkholti. Síðar
fór ég erlendis til dvalar í nokkur
ár. Þegar heim var komið á nýjan
leik hafði Kvennalistinn sitt hús-
næði og viti menn. Tíður gestur
þar var auðvitað Baldur. Og enn
kom hann færandi hendi. Það
bókasafn sem Kvennalistinn á nú
er að stórum hluta Baldri að
þakka. Hann var óþreytandi við að
leita og lesa og hann vildi enn á ný
að kvennahreyfíngin hin nýja
kynnti sér stefnur og strauma sem
allra best. Á síðustu tímum sást
Baldur ekki svo oft, enda orðinn
veikur. En við fylgdumst með líð-
an hans eftir föngum. Eg vil hér
með þakka honum fyrir fræðsluna,
hans góðu návist og samfylgdina í
gegnum árin. Við á Kvennalistan-
um söknum vinar í stað, og óskum
honum góðrar heimferðar.
Guðrún Ögmundsdóttir.
„Eitt sinn verða allir menn að
deyja.“ Þessi ljóðlína kom upp í
hugann er við fréttum að hún
Ragna hans Einars væri látin. Mað-
urinn með ljáinn hefur höggvið
skarð í okkar góða félagsskap, Golf-
klúbb Borgamess. Þau hjónin voru
meðal stofnenda hans og hafa alla
tíð síðan verið virkir og góðir félag-
ar. Rögnu kynntumst við flest í
gegnum starfið í golfklúbbnum.
Hún spilaði ekki golf en eyddi
mörgum stundum í golfskálanum og
fyrr á árum sá hún ásamt stöllu
sinni henni Siggu til þess að félag-
amir fengju hressingu; kaffi, heitar
pönnukökur og annað góðgæti, er
þeir voru búnir að spila. Þetta lagð-
ist að mestu af er ráðnir voru sér-
stakir rekstraraðilar að skálanum.
Þó er ekki ýkja langt síðan við fé-
lagarnir fengum kaffi, nýbakaðar
pönnukökur og fleira gott hjá þeim
stöllum; á haustdögum 1997. Ragna
átti við heilsuleysi að stríða síðast-
liðin ár. Engu að síður kom hún'
gjaman upp á völl með Einari.
Hann spilaði golf en hún sat þá inni
í skála, ýmist að prjóna, leggja kap-
al eða jafnvel að spila við krakkana
sem þar biðu á meðan foreldrarnir
voru úti á velli. Við félagamir eigum
eftir að sakna hennar úr skáianum.
Kallið er komið,
komin er stundin,
vinaskilnaðarfiðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Margs er að minnast,
mai'gt er að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin strið.
Far þú í ffiði,
friður guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt
GekkstþúmeðGuði.
Guð þér nú fylgi.
Hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Verum þakklát fyrir að hún fékk
sína hinstu hvíld eins og hún helst
óskaði. Með þessum fátæklegu orð-
um langar okkur að þakka Rögnu
fyrir samstarfið. Blessuð sé minn-
ing hennar.
Elsku Einar, hugurinn er hjá þér.
Megi algóður guð styrkja þig og
fjölskyldu þína.
Félagar í Golfklúbbi
Borgarness.
Þitt fótatak hljóðnað og harpa lífsins brostin.
Heiminn þú kvaddh-, svo snögglega af
dauðanum lostin.
Á daganna göngu, hógvær oft studdir hina.
Til heimkynna ljóssins fylgir þér söknuður,
vina.
Við áttum létt spjall að kvöldi. En
að morgni hafði hún kvatt þetta líf.
Án aðdraganda. Hún hafði oft haft
orð á því við mig að svona vildi hún
fara þegar þar að kæmi. Nú hefur
henni orðið að ósk sinni. En alltof
fljótt, finnst okkur hinum. Hún
hafði oft á orði að hún vildi ekki
verða gömul og farlama. Það verður
að vera okkur vinum og ættingjum
huggun að hún losnar við það elli-
stríð, er sumum verður erfitt.
Ragnheiður var hlédræg og hóg-
vær, kannski um of því með henni
bjuggu margir hæfileikar sem ekki
nutu sín til fulls, því í hógværð sinni
taldi hún sér trú um að hún ætti þá
ekki til. Hún var hinn hljóðláti þegn
sem lét lítið íyrir sér fara. I hópi
góðra vina var hún glöð og
geislandi, hafði hressilega kímni-
gáfu. Gat verið hrókur alls fajgnaðar
þegar út í það var komið. A yng^i
árum fékkst hún við leiklist, hún
hafði yndi af því að dansa í þá daga
og taka lagið á góðum stundum.
Ragnheiður var rausnarhúsmóð-
ir. Tók vel á móti öllum sem að
garði bar og naut þess að fagna
gestum með góðum beina og hlýju
viðmóti. Hún hafði það í fari sínu að
fólki leið vel og fannst það heima
hjá sér í návist hennar. Slíkt er
ómetanleg gjöf. Þeir sem áttu á
brattann að sækja í þessu jarðlífi
gátu treyst á stuðning og hjarta-
hlýju þessarar smávöxnu konu. Hún'*
hafði hjartað á réttum stað. Þessa
munu margir minnast nú, með
þakklæti. Þær skuldir verða
kannski ekki greiddar nema með
góðum bænum, sem ég veit að
verða margar og munu fylgja henni
áleiðis til bjartari heims. En hún
trúði staðfastiega á annað og betra
líf en það sem við hrærumst í hér.
Slíkir eiga góða heimvon að leiðar-
lokum.
Með þökk fyrir langa vináttu og
tryggð kveð ég Ragnheiði. Vertu
guði falin. Samúðarkveðja til Einars
bróður og fjölskyldunnar allrar.
Þórey Jónsdóttir, frá
Þorvaldsstöðum.
Frágangur
afmælis-
og minningar-
greina
MIKIL áhersla er lögð á, að
handrit séu vel frá gengin, vél-
rituð eða tölvusett. Sé handrit
tölvusett er æskilegt, að disk-
lingur fylgi útprentuninni. Það
eykur öryggi í textameðferð og
kemur í veg fyrir tvíverknað. Þá
er enn fremur unnt að senda» 6 -
greinarnar í símbréfi (569 1115)
og í tölvupósti (minning@mbl.-
is) — vinsamlegast sendið grein-
ina inni í bréfinu, ekki sem við-
hengi.
Auðveldust er móttaka svokall-
aðra ASCII skráa sem í daglegu
tali eru nefndar DOS-texta-
skrár. Þá eru ritvinnslukeifin
Word og WordPerfect einnig
nokkuð auðveld úivinnslu.
Um hvem látinn einstakling
birtist ein uppistöðugrein af
hæfilegri lengd, en aðrai- grein-
ar um sama einstakling tak- •
markast við eina örk, A-4, miðað
við meðallínubil og hæfilega
línulengd, - eða 2.200 slög (um
25 dálksentimetra í blaðinu). Til-
vitnanir í sálma eða ljóð tak-
markast við eitt til þrjú erindi.
Greinarhöfundar eru heðnir að
hafa skírnarnöfn sín en ekki
stuttnefni undir giæinunum. i y *