Morgunblaðið - 11.02.1999, Blaðsíða 52

52 FIMMTUDAGUR 11. FEBRÚAR 1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
Innilegustu þakkir til allra þeirra, sem sýndu
okkur vináttu og hlýhug viö andlát og útför
okkar heittelskaða föður, tengdaföður, afa og
langafa,
ÓLAFS ÞORSTEINS STEFÁNSSONAR,
sem var jarðsunginn laugardaginn 30. janúar
síðastliðinn.
Sérstakar þakkir sendum við Kór eldri borgara,
spila-, handavinnu- og sundfélögum á Egilsstöðum og öðrum þeim, er
hann naut samvista við á undangengnum mánuðum.
Guð blessi ykkur öll.
Gunnlaug Ólafsdóttir, Sigurður Sveinsson,
Þórunn Guðlaug Ólafsdóttir, Einar Rafn Haraldsson,
Gunnlaugur Oddsen Ólafsson,
Oktavía Halldóra Ólafsdóttir,
Margrét Pála Ólafsdóttir, Lilja S. Sigurðardóttir,
Stefán Sigurður Ólafsson, Hrafnhildur L. Ævarsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Þökkum auðsýnda samúð og hlýhug vegna
andláts og útfarar eiginmanns míns, föður
okkar, tengdaföður, afa og langafa,
ÓSKARS ÞÓRÐARSONAR,
Aflagranda 40,
Reykjavík.
Ingunn Eyjólfsdóttir,
Bryndís Óskarsdóttir,
Kristján Óskarsson,
Svandís Óskarsdóttir, Sigurður Jóhannsson,
Dýrunn A. Óskarsdóttir,
Gylfi Óskarsson, Guðlaug Árnmarsdóttir,
Þórður S. Óskarsson, Hanna Dóra Birgisdóttir,
Eyjólfur Óskarsson, Guðbjörg Jörgensen
og barnabörn.
+
Innilegar þakkir fyrir hlýhug og samúð vegna
andláts og útfarar eiginkonu minnar, móður
okkar, tengdamóður og ömmu,
SIGRÍÐAR KRISTJÖNU JÓNSDÓTTUR,
Brautarholti.
Páll Ólafsson,
Guðrún Pálsdóttir, Stefán H. Hilmarsson,
Ásta Pálsdóttir, Gunnar Páll Pálsson,
Þórdís Pálsdóttir, Ingibjörg Pálsdóttir,
Bjarni Pálsson, Ólöf Hildur Pálsdóttir
og barnabörn.
+
Hugheilar þakkir færum við öllum þeim, sem
sýndu okkur samúð og hlýhug við andlát og
útför ástkærrar dóttur minnar, systir okkar,
mágkonu og frænku,
GUÐBJARGAR SIGMUNDSDÓTTUR,
Skálatúni,
Mosfellsbæ.
Sérstakar þakkir til starfsfólks og vina hennar í
Skálatúni.
Brynhildur Guðmundsdóttir,
Guðmundur Stefán Sigmundsson, Elvíra Viktorsdóttir,
Kristján Sigfús Sigmundsson, Guðrún Herdís Guðlaugsdóttir,
Sigmundur Sigmundsson, Ólöf Ingimundardóttir
og bræðrabörn.
+
Þökkum af alhug auðsýnda samúð og aðstoð
við andlát og útför
STEINUNNAR KARLSDÓTTUR,
Vatnsholti 8,
Keflavík.
Einnig sendum við þakkir til allra, sem studdu
hana í veikindum hennar.
Þóra B. Hilmarsdóttir,
Hildur Hilmarsdóttir,
Hilmar D. Hilmarsson
og aðrir aðstandendur.
KRISTJÁN
JÓNSSON
+ Kristján Jóns-
son fæddist á
Akureyri 31. októ-
ber 1919. Hann lést
á Fjórðungssjúkra-
húsinu á Akureyri
3. febrúar síðastlið-
inn. Foreldrar hans
voru hjónin Jón
Björn Kristjánsson,
f. 16.11. 1890, d.
22.11. 1962, og
Lovísa Jónsdóttir, f.
7.6. 1892, d. 23.2.
1974. Systkini Kris-
tjáns eru: María, f.
1918; Mikael, f.
1922, d. 1984; Jón Árni, f. 1925,
d. 1999. Hálfsystir Kristjáns
samfeðra var Jónina, f. 1908, d.
1996. Hálfbróðir Kristjáns sam-
mæðra var Tryggvi Jónsson, f.
1914, d. 1987.
Hinn 14. október 1944 kvænt-
ist Kristján Sigþrúði Helgadótt-
ur, f. 25.8. 1922, d. 24.3. 1985.
Foreldrar hennar voni hjónin
Helgi Tryggvason, f. 9.3. 1891,
d. 14.11. 1986, og Kristín Jó-
Eyjafjörður skartaði sínu feg-
ursta í vetrarbúningi sínum. Það
stimdi á Vaðlaheiði og Súlur í sól-
skininu. Sólargeislarnir teygðu sig
skærir inn um gluggana á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu. Draga varð að
hálfu fyrir gluggana. Tjaldið var
dregið að fullu fyrir hjá kærum
tengaföður mínum. Hann andaðist
þennan dag, miðvikudaginn 3. þ.m.
Kristján hafði fengið fjögur hjartaá-
föll á einum mánuði. Það síðasta
varð honum ofviða. Kallið var kom-
ið. Einbeittur, afar duglegur, ósér-
hlífinn og sjálfstæður maður og með
ákveðnar skoðanir var horfinn frá
okkur. Hann hafði alltaf staðið og
fallið með eigin ákvörðunum. Nú
varð hann að játa sig sigraðan.
Kannski var hann sáttur. Afkasta-
miklu ævistarfi var lokið. íslenskur
iðnaður hefur misst einn af sínum
frumherjum, þá einkum á sviði nið-
urlagningar og niðursuðu á íslensku
sjávarfangi.
Sagt er, að snemma beygist
krókurinn að því sem verða vill. Jón
Kristjánsson, faðir Kristjáns, rak
söltunarstöðvar bæði á Akureyri og
á Siglufirði, en áður hafði hann ver-
ið verkstjóri hjá Ottó Tuliniusi. A
Akureyri var hann með söltunarpl-
an á Oddeyrartanga en á Siglufirði
á Thorarensen-planinu. Um leið og
Kristján hafði aldur til fór hann að'
vinna hjá föður sínum og gekk í öll
þau störf sem þar féllu til. A þess-
um tíma var Jón í miklum viðskipt-
um við Svía. Hann seldi þeim síld.
Svíarnir dvöldu oft hér á landi með-
an á síldarsöltuninni stóð og höfðu
þá með sér dósamat að heiman.
Þetta vakti athygli og áhuga sona
Jóns. „Því ekki að fullvinna vöruna
hér heima,“ sögðu þeir bræður.
Þetta leiddi til þess, að Tryggvi,
hálfbróðir Kristjáns, fór til náms í
Svíþjóð og vann síðar víða á landinu
við niðurlagningu og niðursuðu.
Hann stofnaði síðar Niðursuðu-
verksmiðjuna Ora. Sautján ára
gamall fékk Kristján tækifæri til að
fara til Danmerkur og starfa hjá
Vinco verksmiðjunni. Þar kynntist
hann fyrst niðurlagningu. Hann var
námfús og duglegur enda gerður
fljótlega að verkstjóra. Ári síðar fór
hann til Cuxhaven og hóf störf hjá
Deutsche Seefischandels AG sem
nú er kallað Nordsee. Þjóðverjar
voru þá og eru enn með þeim
fremstu i heimi í lagmetisiðnaðin-
um. Það var því gullnáma fyrir ung-
an áhugasaman mann að geta
kynnt sér allt sem þar fór fram. St-
arfsemin fólst í frystingu á fiski,
síldarsöltun, niðursuðu og niður-
lagningu. Að auki var þar stórt
reykhús. Hjá Nordsee fékk Krist-
ján að vinna í öllum deildum og
kynna sér hlutina vel. Áhugasviðið
var þó aðallega niðurlagning og nið-
ursuða. Hann var einnig mjög
áhugasamur að kynnast öllum vél-
um og tækjum og fékk tækifæri til
hannsdóttir, f. 1.5.
1894, d. 15.10. 1959.
Börn Kristjáns og
Sigþrúðar eru: 1)
Kristín, f. 15.3.
1945, eiginmaður
Símon Magnússon,
f. 8.12. 1940. Þau
eiga þrjú börn. 2)
Anna María, f. 28.3.
1949. Eiginmaður
Ágúst Már Ármann,
f. 29.12. 1948. Þau
eiga tvö börn. 3)
Jón Kristján, f. 3.10.
1950, eiginkona
Heiðrún Jónsdóttir,
f. 5.3. 1952. Þau eiga Qögur
börn og þrjú barnabörn. 4)
Helga, f. 4.3. 1956, eiginmaður
Helgi Magnús Stefánsson, f.
13.3. 1954. Þau eiga þrjú börn.
Lengst af starfaði Kristján
við fyrirtæki sitt K. Jónsson og
co, eða frá 1947 til 1993.
Utför Kristjáns Jónssonar fer
fram frá Akureyrarkirkju í dag
og hefst athöfnin klukkan
13.30.
að vinna við þær. Dvölin í Þýska-
landi varð því lærdómsrík, en hann
varð að halda heim til íslands, þeg-
ar stríðið braust út. Kom hann
heim með Esju, í fyrstu ferð skips-
ins til landsins.
Miklir athafnamenn unna sér
ekki hvíldar. Kristján varð að taka
sér ýmislegt fyrir hendur með síld-
arsöltuninni, því að hún stóð ekki
yfir nema hluta úr ári. T.d. hóf
hann með æskuvini sínum, Hjalta
Eymann, framleiðslu á herðatrjám
með slá. Vandamálið í upphafi var
að útvega járn í krókinn. Það leysti
Hjalti með aðstoð kunningja síns í
Gefjun. Salan gekk að óskum. í
stríðsbyrjun jókst atvinna mikið,
ekki síst á höfuðborgarsvæðinu.
Það vantaði vörubíla. Kristjáni
tókst að ná sér í einn vörubíl í byrj-
un en var síðan kominn með þrjá
bíla ásamt félögum sínum. Mest
var unnið fyrir herinn í Reykjavík,
en einnig var ekið með vörur milli
Reykjavíkur og Akureyrar. Margt
gat gerst. T.d. sýndi Kristján mikið
snarræði einu sinni, þegar hann
með fullfermdan bílinn var að
komayfir Oxnadalsheiði að vetrar-
lagi. Á þeirri leið þurfti þá að fara
yfir nokkrar óbrúaðar ár. Þegar
hann fer niður Bakkaselsbrekkuna
í fljúgandi hálkunni reyndust
bremsurnar frostnar fastar. Voð-
inn var vís, en hann gat með snar-
ræði og hugkvæmni bjargað mál-
inu án þess að tjón hlytist af. Krist-
ján starfaði hjá K.E.Á. um tíma við
niðursuðu á smásíld. Einnig starf-
aði hann í Vestmannaeyjum hjá
S.Í.F við humarvinnslu ásamt
Tryggva, hálfbróður sínum, og
Þorvaldi í Síld og Fisk. Þegar Nið-
ursuðuverksmiðjan Síld á Akureyri
var stofnuð var Kristján ráðinn yf-
irverkstjóri. Þar var nær eingöngu
smásíld soðin niður.
Síðasta árið sem Jón, faðir Krist-
jáns, stóð fyrir sfldarsöltun var 1947
og þá á Siglufirði. Mikill áhugi var
þá hjá Kristjáni að koma á stofn
eigin fyrirtæki. Það gerði hann með
bræðrum sínum þeim Mikael og
Jóni Árna, ásamt æskufélaganum
Hjalta Eymann og Jóni fóður sín-
um. Afráðið var að flytja 1.000 tunn-
ur af kryddsfld frá Siglufirði til
Akureyrar og var 50 fermetra hús-
næði leigt niður á Tanga. 011 að-
staða var afar frumstæð. Kristján
sagði mér þá sögu, að hann hefði
farið með fóður sínum á fund þáver-
andi landsbankastjóra á Akureyri
og óskað eftir fyrirgreiðslu í þessu
skyni. Bankastjórinn var tregur til
og virtist ekki hafa trú á verkefn-
inu. Eftir fundinn ganga þeir feðgar
fram í afgreiðslusalinn, kallar þá
bankastjórinn í Jón, tekur hann af-
síðist og segir: „Jón minn, komdu á
morgun en komdu einn.“ Banka-
stjóranum hefur eflaust fundist
ungi maðurinn full frakkur og
ákveðinn. En fyrirgreiðslan fékkst.
Framleiðslan úr þessum 1.000 tunn-
um tókst vel og var hún seld til
Bandaríkjanna á góðu verði. Þetta
varð upphafið að stofnun K. Jóns-
sonar & Co.
Á Akureyri störfuðu svokölluð
nótabrúk hér á árum áður og voru
þá aðallega notaðar landnætur.
Síldin var veidd á grunnsævi. Síðan
var hún geymd í svonefndum lás-
um á Pollinum. Úr lásunum voru
síðan tekin úrköst, lítilli nót var
kastað inn í lásinn og sá skammtur
tekinn, sem hentaði hverju sinni.
Afgangurinn var svo geymdur
áfram í lásnum. Nótabrúkið var að
leggjast af, því að erfitt var að ná
til síldarinnar þar sem hún gekk
ekki nægilega nærri landi. Kristján
stofnaði sitt eigið nótabrúk og
beitti algjörlega nýrri tækni við
veiðarnar. Hann útbjó lítinn bát
með dýptarmæli sem hann lét sigla
um fjörðinn og þegar lóðaði á síld
var báturinn hafður yfir miðri torf-
unni. Síðan kom stærri bátur með
herpinót til að fanga síldina, en litli
báturinn fór frá. Síðan fóru þeir
með síldina að landi og settu í lás-
ana. Á tímabili átti hann þrjá stóra
báta. Þessi tækni, sem Kristján
fann upp á, fréttist um landið og
komu menn víða að til að fylgjast
með og læra. Kristján var sá, sem
átti síðasta úthaldið við Eyjafjörð,
en smám saman lognaðist þetta út
af vegna aflaleysis. Nótabrúkið
nýttist vel hinu nýstofnaða fyrir-
tæki við niðurlagningu sem sardín-
ur, smjörsíld og stærri síld. Margt
annað var soðið niður svo sem hval-
ur, sulta og kjöt.
Árið 1949 opnaði Kristján mat-
vöruverslunina Kjöt og fisk við
Lundargötu og síðar aðra uppi á
Brekku. Þessar verslanir voru vin-
sælar, ekki síst vegna þeirrar fjöl-
breytni sem boðið var upp á í fisk-
meti. Seint á kvöldin eða
eldsnemma á morgnana var keyrt
út með firði til að ná i nýjan fisk til
að hafa á boðstólum á morgnana.
Einnig opnaði hann matsölustað
sem nefndur var Didda bar. Þar var
selt smurf brauð, kökur, kaffi, gos
oil. Kristján var alltaf kallaður
Diddi af gömlu félögunum og því
þekkja margir hann undir nafninu
Diddi á Niðursuðunni. Eftir að ég
kynntist Kristjáni og fór að fara
norður til Akureyrar heyrði ég æði
mörg gælunöfn eða viðurnefni á
fólki, meira en áður. Kristján varð
var við áhuga minn á þessu og byrj-
aði að safna þeim saman fyrir mig
og ski'áði niður og fann út hvers
vegna menn fengu hin ýmsu viður-
nefni. Þetta varð báðum okkur til
skemmtunar. Kristján var gæddur
einstaklega skemmtilegri frásagn-
argáfu. Hann sagði mér fjöldan all-
an af skemmtilegum sögum af at-
burðum úr lífi sínu. Oft gat hann
verið hrókur alls fagnaðar.
Ái'ið 1960 selur Kristján búðirnar
og Didda bar. Þá var ráðist í það að
stækka niðursuðuverksmiðjuna og
kaupa nýjar vélar til framleiðslunn-
ar. Eftir þetta átti verksmiðjan hug
hans allan. Með honum unnu þeir
Mikael, bróðir hans, sem sá um öll
fjármál og skrifstofuhald fyrirtæk-
isins og Hjalti Eymann sem var yf-
irverkstjóri. Allt of langt mál er að
rekja alla þá uppbyggingu sem átti
sér stað, en árið 1992, á 45 ára af-
mæli fyrirtækisins, var það í 8.000
fermetra húsnæði og með frysti-
geymslur upp á 6.200 rúmmetra og
mjög vel vélum búið. Hjá fyrirtæk-
inu var rekin rannsóknarstofa sem
hafði með höndum öflugt gæðaeftir-
lit og þróun nýn-a vörutegunda. Á
þessum tíma var rækjuframleiðslan
stærsti þáttur framleiðslunnar
ásamt mikilli framleiðslu á gaffal-
bitum, síldaiTéttum og kavíar
ásamt grænmeti og ýmsu fleiru á
innanlandsmarkað. Fyrirtækið var
með yfir 60% af öllum lagmetisút-
flutningi landsins. Hjá fyrirtækinu
störfuðu oftast um 120 manns og
allt að 200 þegar mest lét. Starfsemi
fyrirtækisins hafði í áranna rás ver-
ið mikilvægur hlekkur í keðju at-
vinnustarfsemi á Akureyi'i. Jón,
sonur Kristjáns, var þá yfirverk-
stjóri og hafði staðið við hlið föður
síns í mörg ár. Kristín, elsta dóttir
Kristjáns, og maður hennar, Simon,
störfuðu einnig við fyrirtækið ásamt