Morgunblaðið - 16.03.1999, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 16. MARZ 1999 31
LISTIR
TÍU STEINÞRYKK
KROSSGÖTUR ‘96, 35,5 x 46 cm.
MYJVPLIST
Mokka
STEINÞRYKK
EYJÓLFUR EINARSSON
Opið alla daga á tíma veitingastofunnar.
Til 6. apríl. Aðgangur ókeypis.
ÞAÐ gerist ekki oft að íslenzkir listamenn
leggi í þann kostnað að vinna á grafík-verk-
stæðum erlendis, þeim sem selja þjónustu
sína, en hitt hefur skeð að einstökum hefur
verið boðið að vinna á sérstökum verkstæð-
um og þá fyrir vinsemd og^eða kunnskap.
Nú er sú staða líka komin upp að rekstur
þeirra örfáu verkstæða sem halda sig við
upprunalegu tæknina, hina einu sígildu og
sönnu, er orðinn svo kostnaðarfrekur, að út-
seld þjónusta þeirra er flestum listamönnum
ofviða. Það gerist líka á þeim tímum sem
afturkippur hefur víða orðið á sölu grafík-
blaða, jafnvel hjá mjög þekktum listamönn-
um þannig að það eru mikið til listasamtök,
Kunstforeninger, sem verkstæðin lifa á.
Prenta fyrir þau veggspjöld í stóru upplagi í
sambandi við merkari sýningarframkvæmd-
ir og er þá hluti upplagsins sérprentaður,
númeraður og og áritaður af listamanninum
sem frumgrafík. Þessu uppiagi er skipt að
jöfnu milli listamannsins og listasamtakanna
og síðan eru þau seld á skikkanlegu verði á
sýningunum og standa allajafna undir
kostnaðinum, skila jafnvel hagnaði og hon-
um í einstaka tilviki drjúgum. Hins vegar
má listamaðurinn ekki setja sinn helming á
markað né í umferð fyrr en eftir vissan tíma
sem er samningsbundið. En alla þá áhættu
geta fáir listamenn tekið upp á eigin spýtur
og sízt af öllu hér á útskerinu, ekki sízt í
ljósi þess að sala grafíkmynda féll fyrir
nokkrum árum. Markaðurinn hefur alltaf
verið ótraustur, fólk ekki innvígt í þessa teg-
und myndlistar, alltént stórum minna en í
aðra sígilda miðla t.d. málverkið og högg-
myndina, og safnarar gi-afíkblaða eins og
þeir eru skilgreindir ytra ekki til. Ofan á
alltsaman hefur nýtæknin orðið til þess að
gera falsanir grafíkverka stórum auðveldari,
en það er gömul og ört vaxandi búgrein ekki
síður en fölsun málverka. Frumeintök graf-
íkblaða geta orðið mjög verðmæt með tíð og
tíma ekki síður en málverk, og skipta þá
gæði samanlagðs vinnsluferlisins miklu
máli, er hér þá helzt átt við í hve ríkum mæli
hendur listamannsins hafa komið nálægt
því, sjálf gæði prentunarinnar og pappírs-
ins, og loks en ekki sízt samanlagður ein-
takafjöldinn. Ætti að vera ljóst að fjöldi
þrykkja skiptir hér miklu máli, þannig er
allt annar handleggur að þrykkja 10-30 en
100-300, að auk í jöfnu hlutfalli erfiðara að
koma fölsunum við því færri sem eintökin
eru. Hins vegar kemur fyrir þegar um mjög
fá eintök er að ræða, að listamaðurinn gerir
annað upplag löngu seinna er hitt er uppurið
og er alls ekki óalgengt einkum hvað málm-
grafík og skurðtækni í tré og dúk snertir, en
það er þá allajafna merkt sem slíkt. En hvað
steinþrykkið áhrærir er myndin svo til alltaf
slípuð út að prentun lokinni og slíkt þá ekki
gerlegt.
Það er af sérstöku tilefni sem ég romsa
þessu öllu upp, því hér eru margir á báðum
áttum og vita ekki í hvern fótinn þeir eiga að
stíga, jafnvel grónir listamenn, en þetta eru
þó mjög almennar staðreyndir.
Málarinn Eyjólfur Einarsson hefur mik-
inn sóma af því hugrekki að ráðast í að
þrykkja þessi 10 blöð á verkstæði í Amster-
dam, jafnvel þótt hann hafi komizt að mjög
góðum kjörum og gert það í nokkrum at-
rennum.
Eins og hann segir sjálfur hefur hann ein-
göngu unnið með olíu á léreft á starfsferli
sínum, er því ekki þjálfaður grafíker. Kemur
nær alltaf fram í vinnubrögðum viðkomandi,
því öll grafík er í hæsta máta margslungin í
eðli sínu og útheimtir drjúga þjálfun og
mikla viðveru á verkstæðum. Sjálf tæknin
verður þá ekki til að opna sýn til nýrra átta
hvað myndefni snertir heldur verður um eins
konar endurtekningar og fjölföldun á fyrri
myndefnum að ræða. Er enginn áfellisdóm-
ur, því menn hafa einnig náð mjög langt á
því sviði er þeir komust í jarðsamband við
tæknina, og má hér nefna Míró, Chagall og
Braque, hins vegar varð ný tækni jafnan til
að losa um fersk öfl í sköpunargáfu Picassos,
svona líkt og er hann skipti um konur.
Eyjólfur hefur náð mjög þokkalegum ár-
angri litið á heildina, en telst þó ekki enn
sem komið er hafa náð fullu jarðsambandi
við tæknina. Maður saknar þess að hann
skuli ekki vinna meira í svart- hvítum blæ-
brigðum, með hinum mismunandi krítar-
styrkleika og svo litógrafísku túski, jafnvel
asfalti, en það er töfrandi heimur. Síðan má
færa sig upp á skaftið í lit og margur grafík-
listamaðurinn málar með vatnslit ofan í
svart-hvít þrykk, því eftir að viðkomandi hef-
ur fixerað vatnslitinn samlagast hann blæ-
brigðunum. Geri hann þetta sjálfur er mynd-
in orðin til muna verðmætari fyrir þá sök að
hendur hans hafa komið að fleiri þáttum ferl-
isins, kallast raritet, fágæti.
Eg hef allt gott að segja um þessa
frumraun Eyjólfs og einkum hugnuðust mér
myndir eins og Krossgötur (2), Fyrirboði (6)
og Verði ljós (9), en í þeim skynjaði ég mestu
grafísku eigindin og hnitmiðuðustu bygging-
una...
Bragi Asgeirsson
I LAUGARDALSHOLL
í KVÖLD KL. 20.00
Stórkostlegur
íþróttaviðburður
Nokkrir bestu stökkvarar heims, m.a. Vala
Þórey Edda, Szabo og de Wilt.
í hástökki Einar Karl og Chmara,
heimsmeistari í sjöþraut.
Þórdís Gísladóttir í hástökki kvenna.
Stekkur Einar
Karl hærra en
heimsmeistarinn
Chmara?
A HM fékk Vala
silfur en Szabo
brons - hvað
gerist nú?
Komið og hvetjið stúlkurnar og
strákana okkar!
Forsala í allan dag á
Esso-stöðvunum
ALVORU ORKA