Morgunblaðið - 16.03.1999, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
HALLDÓRA JÓHANNA
ELÍSDÓTTIR
+ Halldóra Jó-
hanna Elísddttir
fæddist hinn 13.
nóvember 1904.
Hún lést á Hrafn-
istu í Hafnarfirði
liinn 6. niars síðast-
liðinn. Foreldrar
hennar voru Guð-
laug Eiríksdóttir, f.
á Svínafelli í Nesja-
hreppi 19. ágúst
1879, d. 3. ágúst
1962, og Elís Jóns-
son, f. í Firði á
Seyðisfirði 20. októ-
ber 1879, d. 11. nóv-
ember 1968. Hann var verslun-
arstjóri á Vopnafirði og Djúpa-
vogi, bóndi í Skildinganesi og
kaupmaður í Reykjavík. Hall-
dóra átti eina alsystur, Guð-
nýju, og fóstursystur, Díönu
Karlsdóttur Kröyer. Þær eru
báðar látnar.
Hinn 3. júní 1933 giftist Hall-
dóra Páli Skúlasyni, lengst rit-
stjóra Spegilsins, en hann fædd-
ist 19. september 1894 í Odda á
Rangárvöllum og lést 24. júlí
1973. Foreldrar lians voru Skúli
Skúlason, prófastur í Odda, og
kona hans Sigríður Helgadóttir.
Börn Halldóru og Páls urðu
sex og lifa íjögur þeirra: 1) Ari,
útvarpsv.meistari, f. 21.7. 1934,
d. 29.12. 1995. Hans kona var
Auður Haraldsdóttir, f. 28.4.
1935, d. 10.4. 1993.
Þeirra börn eru: a)
Haraldur, verksljóri í
Svíþjóð, f. 24.10.
1959, kvæntur
Jennýju Björk Sig-
mundsdóttur. Þeirra
börn eru Hlynur
Smári og Marín Auð-
ur. b) Halldóra, f. 1.3.
1963, tónlistarkenn-
ari. Auður átti dótt-
urina Mildríði Huldu
Kay, hennar maður
er Trausti Eiríksson.
2) Guðlaug, húsmóðir
og starfsmaður á
DAS, f. 12.12. 1935, d. 16.10.
1982. Hún var gift Grétari Hjart-
arsyni, stýrimanni og kennara, f.
3.8. 1934. Þeirra börn eru: a)
Páll, rekstrarstj., f. 22.7. 1956,
kona hans er Svanhildur Jóns-
dóttir, f. 22.7. 1957. Þau eiga tvo
syni, Sindra Má og Grétar Má. b)
Pétur, f. 21.12. 1958, tónlistar-
maður, kvæntur Margréti Gísla-
dóttur, f. 20.8. 1956. Þeirra dóttir
er Berglind. Margrét á soninn
Gísla Helgason. c) Hjörtur, f.
22.7. 1965, kvikmyndagerðar-
maður. Dóttir hans er Melkorka
Embla. d) Elín Sigríður, f. 17.3.
1974, verslunarmaður. Hennar
sonur er Jóhann JökuII. 3) Skúli,
f. 25.7. 1937, hrl., kvæntur
Kristrúnu Auði Olafsdóttur, f.
10.5. 1941, yfirmeinatækni og
Tengdamóðir mín, Halldóra Jón-
hanna Elísdótth', er látin í hárri elli.
Mig langar til þess að votta henni
virðingu mína og þakklæti fyrir all-
an þann tíma sem við áttum sam-
leið.
Allt frá því er ég kom fyrst á
heimili hennar á Smáragötunni
mætti mér það viðmót að mér
fannst ég strax vera ein af fjölskyld-
unni. Fyrsta viðkynningin var slík.
Mér var tekið með kostum og kynj-
um. Þannig var þetta heimili.
Þannig var tengdamóðir mín. Hjá
henni voru allir alltaf velkomnii'.
Þar var ævinlega hægt að bæta ein-
um eða fleiri diskum á matborðið ef
einhverjir birtust óvænt. Stundum
var hreint ótrúlegt hvað henni tókst
að galdra og breyta litlu hráefni í
fágætar krásir. Að slá upp veislu
með litlum fyrirvara var ekkert mál
í hennar huga.
Þennan eiginleika hefur hún
drukkið með móðurmjólkinni en
móðir hennar Guðlaug Eiríksdóttir
var framúrskarandi myndarleg
kona og stjórnaði hún stóru og
mannmörgu heimili austur á
Djúpavogi, þar sem Halldóra ólst
upp. Elís Jónsson, faðir hennar,
var verslunarstjóri og það þótti til-
hlýðilegt á því heimili að hýsa og
fæða bændur og aðra sem komu í
plássið í verslunarerindum.
Tengdamóðir mín sagði mér marg-
sinnis frá þessum skemmtilegu ár-
um bernskunnar, þegar hún lét
hugann reika og rifjaði upp minn-
ingarnar frá Djúpavogi. Hin síðari
ár átti Djúpivogur oftsinnis hug
hennar allan.
Foreldrum Halldóru var umhug-
að um að mennta dætur sínar jafnt
til hugar sem handar, en árið 1920
lögðu tveir ungir menn upp frá
Reykjavík austur um land. Annar
þeirra var Halldór Laxness, sem
gerðist heimiliskennari hjá Þórhalli
Daníelssyni, kaupmanni og útgerð-
armanni á Höfn í Hornafirði. Hinn
var Jóhann Jónsson skáld, sem síð-
ar lést úr tæringu suður í Þýska-
landi. Hann gerðist heimiliskennari
hjá Elísi Jónssyni og kenndi dætr-
um hans.
Mikill vinskapur tókst með fjöl-
skyldu Elísar og Jóhanni og skrifaði
hann Guðlaugu mörg og löng bréf
eftir að hann sigldi suður til Þýska-
lands. í einu bréfa sinna til séra
Friðriks Friðrikssonar, vinar síns,
lýsir hann heimasætunum í Fram-
tíðinni sem óvenju vel gefnum
stúlkuhörnum og segir þær hafa
tekið miklum framförum hjá sér,
einkum í ensku. Síðan segir: „Yfir
höfuð finnst mér Dóra litla einhver
sú kvenlegasta og fmlegasta ung
stúlka sem ég hef kynnst. Hún er
blátt áfram klassisk skönhed, þar að
auki. Mér finnst hún að sumu leyti
dálítil miniature af Nikkelín [en hún
var konuefni Jóhanns]. Þetta bjarta
og tilbageholdende, fína og kven-
lega er þeirra höfuðstyrkur beggja,
fremur en allra annarra kvenna
sem ég hefí komist í kynni við.“
Þannig lýsti kennari þein'a systra
Halldóru árið 1921, er hún var 16
ára gömul.
Halldóra var ung að árum þegar
sjálfsagt þótti að hún tæki þátt í að
hjálpa stúlkunum í eldhúsinu, í stof-
unum, við að þjóna gestunum og
sendast út um allar jarðir. Viðkvæð-
ið var: „Biðjum Dóru um að gera
þetta, hún er svo fljót, hún er svo
viljug, hún vinnur svo vel.“ Hún
taldi aldrei nokkurn skapaðan hlut
eftir sér og gekk að öllum verkum
með glöðu geði og vildi helst vera
þar sem verkefnin voru, sem og
fjörið og margmennið. Þessir eigin-
leikar fylgdu henni alla tíð og voru
einkennandi fyrir hana til hins síð-
asta.
Halldóra var mjög myndarleg
kona ásýndum, hávaxin, frjálsleg í
framkomu, með þykkt og mikið hár
fram á síðustu ár. Hún var stolt
kona og mikil reisn yfír henni og
hún þoldi illa uppskafningshátt og
tepruskap. Þrátt fyrir fasmikla
framkomu á stundum var grunnt á
viðkvæmninni. Hún mátti ekki neitt
aumt sjá og oftlega vöknaði henni
um augu þegar hún frétti af ein-
hverjum sem bágstaddir voru.
Eg varð þeirrar gæfu aðnjótandi
að kynnast þessari glaðlyndu og
dugmiklu konu enn betur þegar við
urðum sambýlendur á Smáragötu
14 árið 1974 skömmu eftir að Páll
tengdafaðir minn dó. Aldrei sýndi
hún nokkra afskiptasemi en var
alltaf innan seilingar, boðin og búin,
þegar á þurfti að halda. Það vil ég
nú þakka henni fyrir. Sérstaklega
vil ég þakka ómetanlega aðstoð
hennar við gæslu og umönnun
barna okkar.
Við tengdamóðir mín áttum
margar mjög góðar stundir saman á
Smái'agötunni og ýmislegt var
brallað enda báðar dálitlir prakkar-
ar í okkur. Oft datt okkur í hug að
framkvæma hina ólíklegustu hluti,
sem fáir vita um en lifa og varðveit-
ast í minningunni.
4
ÞRIÐJUDAGUR 16. MARZ 1999 45
MINNINGAR
sagnfræðingi. Þeirra dóttir er
Ragnheiður, f. 7.7. 1966, MFA í
leiklist. Hennar maður er
Christopher James Deygan.
Sonur Kristrúnar er Ólafur
Grétar Haraldsson, f. 7.1. 1965.
Hann er kvæntur Steinunni Val-
dísi Óskarsdóttur. 4) Sigríður, f.
2.9. 1940, póststarfsmaður á
Nýja Sjálandi. Hennar maður er
Olav Bayer, járniðnaðarmaður,
f. 28.8. 1939. Þeirra börn eru
Thorkild, viðskiptafræðingur,
og Thora, myndlistarnemi. 5)
Eiríkur, f. 13.1. 1943, starfs-
maður hjá Landssímanum. 6)
Elín, f. 20.3. 1946, bankamaður,
gift Þorláki Þorlákssyni, f. 7.5.
1946, yfirkerfisfræðingi. Þeirra
börn eru: a) Halldóra Jóhanna,
f. 2.11. 1973, myndlistarnemi.
Hennar sonur er Þorri Elís. b)
Eiríkur Elís, f. 4.3. 1976, laga-
nemi, í sambúð með Eddu Björk
Andradóttur, laganema, f. 28.6.
1976. Þeirra dóttir er Andrea
Rut.
Halldóra var fædd á Vopna-
firði, en ólst að mestu upp á
Djúpavogi. Eftir að fjölskyldan
fluttist til Reykjavíkur vann hún
við afgreiðslustörf í VBK en
sinnti eftir giftingu húsmóður-
störfum. Hún starfaði í Félagi
austfirskra kvenna í Reykjavík
og tók þátt í starfi eldri borgara
í Hallgrímskirkju, meðan sjón
og heilsa leyfði. Halldóra átti
heima á Smáragötu 14 í nær 60
ár, en dvaldi síðustu þrjú árin á
Hrafnistu í Hafnarfirði.
Útför Halldóru fer fram frá
Fossvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
Halldóra tók þátt í félagsstarfi
aldraðra í Hallgrímskirkju í mörg
ái' eða þar til hún fluttist að Hrafn-
istu fyrir rúmum þremur árum.
Hún fór reglubundið í kirkjuna til
þess að „hjálpa gamla fólkinu“ eins
og hún tók oft til orða, hjálpaði við
kaffiveitingar og spilaði meðan hún
hafði sjón til.
Slík var orka hennar og kraftur,
að hún bað um að fá að hjálpa til við
dagleg störf þegar hún fluttist suð-
ur á Hrafnistu. Allt í einu hafði hún
ekkert sérstakt fyrir stafni, heimili
hennar horfið og hún kunni hrein-
lega ekki að sitja auðum höndum.
Sjónleysi hennar varð til þess að
hún gat hvorki lesið né sinnt handa-
vinnu sem hún hafði yndi af áður
fyrr, en þá komu hljóðbækur
Blindrabókasafnsins til sögunnar og
styttu henni stundirnar á ómetan-
legan hátt.
Að leiðarlokum, þegar langþráð
hvíldin er komin þakka ég elsku-
legri tengdamóður minni. Ég þakka
fyrir allt sem hún gerði fyrir okkur,
elskuna og umhyggjuna sem ávallt
var skammt undan.
Ég kveð mikilhæfa, sterka og
góða vinkonu. Blessuð sé minning
hennar.
Kristrún Auður Ólafsdóttir.
Stundirnar þegar maður finnur
mest fyrir fjarlægðinni í annairi
heimsálfu eru þegar atburðir eiga
sér stað í fjölskyldunni svo sem
fæðingar, afmæli og andlát. Mín
elskuleg tengdamóðir hefur sjálf-
sagt verið tilbúin til að mæta skap-
ara sínum. Allt hennar líf snerist
um velferð fjölskyldunnar, eigin-
mann, börn og barnaböm. Ósér-
hlífnari konu hef ég ekki þekkt.
Lífið á Smáró var ekki alltaf dans
á rósurn. Páll, maður Dóru, gaf út
gamanblaðið Spegilinn í fjölda ára
og einnig stundaði hann kennslu,
prófarkalestur á Morgunblaðinu og
þýðingar. Tekjur voru stundum
stopular og það þurfti þónokkuð til
að sjá fyrir átta manna fjölskyldu
en Dóra var hagsýn og góð húsmóð-
ir sem sá um að endar næðu saman.
Það var árið 1955 að ég fór að
venja komur mínar á Smáragötuna
enda orðinn ástfanginn af elstu
dóttur þeirra hjóna, Guðlaugu,
alltaf kölluð Laulau. Dóra tók mér
opnum örmum og var alltaf gott að
koma á Smáró. Ég vil þakka Dóra
fyrir einstakan velvilja í minn garð.
Ekki verður henni nógsamlega
þakkað fyrir aðstoðina við heimilis-
hald og uppeldi barna okkar
Laulauar. Hún var alltaf tilbúin til
að hjálpa ef á þurfti að halda eins og
dæturnar Sigga og Elín.
Oft var spaugað með það þegar
börn okkar Laulauar voru að tala
um ömmu sína að hún væri elsti
poppari á Islandi. Þannig var mál
með vexti að hún gerði sér ferð með
systur sinni til Hafnarfjarðar
tvisvar í viku og poppaði maís fyrir
Bæjarbíó, þá komin hátt á áttræðis-
aldur.
Ég mun seint gleyma þeim mán-
uðum sem ég bjó hjá Dóra á Smára-
götunni eftir lát Laulauar í október
1982, þá með Ellu Siggu 8 ára og
Hjört 17 ára. Hún hélt fyrir okkur
heimili og hjálpaði okkur að ná átt-
um að nýju.
Elskulega tengdamamma, megir
þú hvíla í friði og hafðu þökk fyrir
allt og allt.
Grétar Hjartarson,
Walvis Bay, Namibíu.
Mig langar í fáum orðum að
minnast elskulegrar ömmu minnar,
Dóru. Níutíu og fjögur ár era hár
aldur og víst er að margt hefur á
daga ömmu drifið á langri ævi. Ég
ætla hins vegar að halda mig við
nokkur minningabrot úr samskipt-
urn mínum við ömmu Dóru.
Ég minnist hennar ömmu minn-
ar með stolti, stolti yfir því að hafa
átt hana að vini um áratuga skeið.
GUÐBJÖRG JÚLÍANA
JÓNSDÓTTIR
+ Guðbjörg Júlí-
ana Jónsdóttir
fæddist á bænum
Trostansfirði við
Arnarfjörð 22. des-
ember 1901. Hún
andaðist á Hrafn-
istu í Reykjavík 27.
febrúar síðastliðinn
og fór útför hennar
fram frá Askirkju
11. mars.
Elsku langamma
Guðbjörg.
Mér finnst leiðinlegt að þú sért
farin. Ég man þegar þú varst síðast
hjá okkur í sveitinni og við krakk-
arnir náðum í stafina fyrir þig. Okk-
ur systkinunum fannst sokkarnir og
vettlingarnir sem þú gerðir oft íyrir
okkur svo góðir og við notum þá
mikið. Það var líka svo gaman að
koma til þín á Hrafnistu, þú hugsað-
ir alltaf um að eiga eitthvað gott
fyiir okkur. Þú varst alltaf syo góð.
Ég sakna þín og mun
minnast þín mikið.
Jóhanna Lind
Brynjólfsdóttir.
Elsku góða amma mín
eilífð gistu bjarta.
Alltaf leiddi ástúð þín
ylaðmínuhjarta.
Hollt var þig að heyra og sjá,
horfa á lag og festu.
Pínum hlýju höndum frá
hlaut ég gæðin bestu.
Elsku góða amma mín
aldrei þér ég gleymi.
Fyrir líf með sólarsýn
sigur vannstu í heitni.
Ljúf þú barst á lífsins slóð
lyndisperlur sannar.
Alltaf heil og hlý og góð,
hjartans kveðja, Fannar.
(Rúnar Kristjánsson.)
Fannar Viggósson.
Aldrei nokkurn tíma tók hún amma
á móti mér öðru vísi en með bros á
vör, hvort heldur komið var í
sunnudagssteik á Smáró í bernsku ’•*
eða í kaffibolla og stutt spjall
ókristilega snemma morguns í
seinni tíð.
Hún amma var alla tíð mikil
bamagæla og trá þeirri sannfær-
ingu sinni að börnum væri það holl-
ast að vera frjáls og hreyfa sig. Ég
minnist þess ekki að nokkurn tíma
hafi hún bannað mér eða öðrum
bamabörnum sínum nokkurn skap-
aðan hlut. Allar götur frá því að ég
ungur að árum klifraði í trjánum á
Smáró eða notaði arminn á stofusóf-
anum sem hest í ímynduðum bófa-
hasar. Engu skipti þótt foreldrar, *
frændur eða frænkur reyndu að
hemja sveininn, alltaf var viðkvæðið
það sama: „Hann má það.“ Þá var
ekki síður gott að koma með
langömmustrákana í heimsókn á
Smáró. Alltaf var þá eitthvað góð-
gæti til í krús.
Hún amma var mikill víkingur til
verka auk þess sem henni var í blóð
borin nægjusemi og nýtni. Auk þess
að ala upp sex börn og halda árum
saman mannmargt heimili af annál-
uðum myndarskap lagði hún gjörva
hönd á margt.
Þá var hún amma örugglega elsti
atvinnupoppari á Islandi og þó víð-
ar væri leitað, því hátt á áttræðis-
aldri starfaði hún um nokkurra ára "*
skeið við poppkornsgerð fyrir
Laugarásbíó ásamt Díönu systur
sinni.
Gamli kontórinn hans afa Páls í
kjallaranum á Smáró hefur oft kom-
ið í góðar þarfir og ekki heiglum
hent að telja svo öruggt sé alla þá
afkomendur ömmu og afa sem notið
hafa góðs af honum um lengri eða
skemmri tíma hin síðari ár. Ótrú-
lega mörg okkar hafa haft þar við-
komu, gjarnan tímabundið á meðan
staðið var í húsbyggingum eða um j -
lengri tíma.
Eg kveð ömmu Dóru með sökn-
uði og stolti. Með söknuði okkar
Svönu og strákanna og þakklæti
fyrir allt sem amma Dóra var okk-
ur. Með stolti yfir því að amma
Dóra skuli hafa verið amma mín.
Páll Grétarsson.
FRAMLEIÐUM
Skilti á krossa
r Síðumúla 21 - Selmúlamegin
GERÐINt 11 533 6040 • Fax: 533 6041
Email: stimplar@isholf.is
Slómabtáðm
Ga^ðskom
v/ Possvogskii*l<jM9a»*ð
K Sími; 554 0500 J
Skreytingar við Alvöru skreytinga-
öll takifieri ammammrn verkstaði
Wi S.0M
, HIIÞU ,
587 9300
Rauðikvammur
v/Suðurlandsveg, llORvtk.
Kransar
Kistuskreytingar
Brúðarvendir
Blómastofa
Fríðfínns
Suöurlandsbraut 10,
108 Reykjavík, sími 553 1099.
Opið öll kvöld
til kl. 22 - einnig um helgar.
Skreytingar fyrir öll tilefni.
Gjafavörur. ■*•