Morgunblaðið - 07.04.1999, Síða 36

36 MIÐVIKUDAGUR 7. APRÍL 1999
MORGUNB LAÐIÐ
LISTIR
: -«-*** —'wT'f
ftl 1 • f*.
EINSÖNGVURUM og stjórnanda fagnað í lok tónleikanna.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
„Kór Langholtskirkju undir sljórn Jóns Stefánssonar, einsöngvarar og hljómsveit áttu stóran dag í Lang-
holtskirkju sl. skírdag,“ segir meðal annars í dómnum.
Stór dagur í
Langholtskirkj u
TÓIYLIST
Langholtskirkja
KÓRTÓNLEIKAR
Kór Langholt skirkju, Ólöf Kolbrún
Harðardóttir, Rannveig Fríða Braga-
dóttir, Stephen Brown og Ólafur
Kjartan Sigurðsson, kammesveit með
Júhonu Elínu Kjartansdóttur sem
konsertmeistara, undir stjórn Jóns
Stefánssonar, fluttu H-moll messuna
eftir J.S. Bach. Fimmtudagurinn 1.
apríl 1999.
í FLESTUM skrifum um H-moll
messuna er aðallega fjallað um feg-
urð verksins og trúarinntak. Pað er
svo með skilgreiningu á listrænu
innihaldi verka, að fólk fínnur það
sem það vill fínna. J.S. Bach var í
upphafi rómantíkurinnar sakaður
um að vera gömul púðurfyllt hár-
kolla og Brahms var sagður kaldur
rökfræðingur í tónlist. Vera má að
næstu kynslóðir muni gefa minna
fyrir hástemmda aðdáun okkar á
verkum þessara manna og finni allt
annað en við í verkum þeirra. Þetta,
hvað menn finna í tónlist, má greina
í mismunandi uppfærslum, því það
eru flytjendurnir sem skapa lifandi
gerð tónlistarinnar og gefa henni
tilfinningalegt innihald.
Víst er H-moll messan stórbrotið
verk og margslungið að gerð. Það
hefst á fjögurra takta hægum inn-
gangi og síðan hefst fimm radda
fúga, yfir textann Kyrie eleison, þar
sem stefið er fyrst kynnt af hljóm-
sveitinni og er kórinn kemur inn,
hefst hin eiginlega framsaga fúg-
unnar. Bæði framsagan og gegn-
færslan er bundin við fjórar tónteg-
undir h-, fís-, cís- og e-moll, sem
gerir verkið nokkuð staðbundið,
þrátt fyrir mikla raddfjölbreytni.
Þessi kafli var vel fluttur og hraðan-
um stillt í hóf og innkoma stefjanna
kom greinilega fram, bæði hjá kórn-
um og hljómsveitinni.
Christe eleison kafiinn er í fomi,
sem oft er kennt við kóralforspil,
þar sem hljómsveitin vefur raddleik
sínum um sönginn, sem í þessu til-
felli er ritaður fyrir tvær sópran-
raddir. Ólöf Kolbrún og Rannveg
Fríða sungu þennan kafla mjög fal-
lega. Eitt mætti gera athugasemd
við og gildir í raun um alla ein-
söngskaflana en það er að láta alla
strengina í 1. og 2. fiðlu og öll selló-
in og kontrabassann leika jafnt
hvort sem stendur skrifað í radd-
skrána píanó, við undirleik söngsins
eða forte, þar sem hljómsveitin leik-
ur ein. Slík merking hjá Bach gat
merkt mismunandi registeringu og
einnig það sama og soli og tutti.
Þetta gerði söngkonunum og öðrum
söngvurum nokkuð erfitt fyrir að
syngja sig í gegn. Alla breve fúgan,
seinni Kyrie-þátturinn, var mjög vel
fluttur, með þeim virðuleika, þá er
trúuð manneskja biður sér misk-
unnar um leið og hún gengur inn í
helgidóminn.
Dýrðarsöngurinn er í raun hljóm-
sveitarkonsert og þar vantaði nokk-
uð á þá hrynskerpu, sérstaklega í
kórnum, sem nauðsynleg er í svona
þykkum tónvefnaði og líklega var
hraðinn of mikill fyrir kórinn. Þegar
kemur að textanum, Et in terra,
breytir Bach um stef, sem er að
stofni til leikur með hljómboða og
biðtóna er gefur verkinu sérkenni-
legan og óræðan blæ. Flutningur
kórsins var í heild fallega mótaður.
Lautamus te, var sunginn af Rann-
veigu Fríðu en fiðlueinleikurinn var
í höndum Júlíönu E. Kjartansdótt-
ur. Form verksins er í áðumefndum
kóralforspils-stíl og þar hefði mátt
t.d. fækka í hljómsveitinni, t.d. í
bassaröddunum, bæði fyrir fiðluein-
leikinn og sönginn. Þrátt fyrir þetta
var flutningur einleiksraddanna
mjög fallega mótaður.
Gratias agimus tibi er kórþáttur
byggður á tematískum skörunum,
raddfieygunum sem t.d. Palestrína
var snillingur í að nota. Þessi þáttur
er nokkuð sérkennilegur og hljóm-
aði tignarlega í fiutningi Kórs
Langholtskirkju.
Raddferlið í tvísöngskaflanum
Domine Deus, fyrir sópran og ten-
or, er hreint ævintýri, sérstaklega
tónlínur einleiks flautunnar, sem
Bernhaður Wilkinson flutti sérlega
vel. Samspil flautunnar á móti söng-
línunum er efni í langa og lærða rit-
gerð í kontrapunkti en þessi sér-
stæði kafli, var mjög vel fluttur af
Ólöfu Kolbrúnu, gestasöngvaranum
Stephen Brown, Bemharði og
hljómsveit. Strax á eftir fylgir kór-
þátturinn Qui tollis, sem er stuttur
en sérlega fagur og var hann ákaf-
lega vel leikinn og sunginn.
Samleikur á óbó d’amore og alt
söngraddar í Qui sedes, var mjög
vel fluttur af Daða Kolbeinssyni og
Rannveigu Fríðu og í næstsíðasta
kaflanum í Gloria, Quoniam, sem er
sérkennilega drangalegur, ritaður
fyrir bassarödd, tvö fagott og corno
da caccia, var flutningurinn í heild
mjög góður, sérstaklega vai- leikur-
inn hjá Joseph Ognibene fallega
mótaður. Ólafur Kjartan söng kafl-
ann í heild af myndugleika, þrátt
fyrir smáslys í upphafstöktunum.
Lokakaflinn í Gloria, Cum sancto
Spiritu, er einn af stæixi kórþáttum
verksins, mikilfenglegur „tuttí“
þáttur, sem er sérlega erfiður í söng
og þar sýndi kórinn margt að sínu
besta, sérstaklega sópraninn, enda
er þarna að heyra Bach í sínu besta.
Fúgato-þátturinn var þó einum of
órólegur en þar er að finna magn-
aða samskipan radda, þar sem
virkilega reynir á hrynfestu söng-
fólks og hljóðfæraleikara. Niðurlag
kaflans, „Codinn" var glæsilega
sunginn.
Trúarjátningin hefst á alvarlegri
Gregor tónhendingu, sem úr verður
fimmradda fúga, með „obigato"
bassa. Fúgan sem fylgir á eftir við
textann Patrem omnipotentem er
einnig með „obligato" samleik bass-
ans og allrar hljómsveitarinnar,
þannig að fúgan sjálf í kómum
myndar eins konar kjama verksins í
flóknu samfélagi við hljómsveitina.
Stærð verksins byggist ekki aðeins á
sterkri túlkun, heldur er tónmál þess
ótrúlega margslungið. I Et in unum,
má heyra sérkennilegan samleik að
miklu leyti samstiga söngradda,
tveggja amor-óbóa og fiðlu radd-
anna. Þessi kafli var sérlega vel
fluttur af Ólöfu Kolbrúnu, Rann-
veigu Fríðu og óbóistunum, Daða
Kolbeinssyni og Peter Thompkins.
Næsti kafli, Et in carnatus est, er
sérkennileg samsetning, þar sem
einfalt og hljómrænt tónmál kórsins
er umvafið tónaleik meistarans með
krómatíska granntóna í fiðlurödd-
unum, Þessi granntónaleikur hefur
trúlega truflað kórinn, því þarna
gat í eina skiptið að heyra smáó-
vissu í tónstöðu radddanna undir
lok kaflans. Einn fegursti kafli
verksins er Cmcifixus-kórinn, er
var mjög fallega fluttur. Form hans
er „passacalia", fjögurra takta
bassastef, endurtekið tólf sinnum
en í þrettánda sinn er skipt yfir í
sammarka tóntegund, líklega til að
nálgast tónstöðuna í næsta kafla. I
þessum kafla má heyra margt er
minnir á aðra fræga passacalíu, eft-
ir Purcell, bæði hvað varðar bassa-
stefið, snjalla hljómskipan og til-
finningaþrangna sorgina, þótt um-
hverfi verkanna sé annars ólíkt. Á
eftir þessum áhrifamikla kafla kem-
ur glæsilegur upprisukór, langur og
erfiður þáttur er var í heild af-
burðavel fluttur. Kórinn söng af
glæsibrag þessa þrjá samfelldu kór-
kafla og er það ekki allra kóra að
gera slíkt, svo vel sé.
Einn fallegasti samspilsþáttur
söngs og hljóðfæra í þessu verki er
bassaarían Et in spiritum, sem var
sérlega vel flutt af Ólafi Kjartan við
frábæran samleik óbóistanna og
lýkur Credo-þættinum á samsett-
um kafla, er hefst á þétt skipaðri
fúgu, þar sem stefin era þegar í
upphafi sköruð eða fleyguð saman
og unnið með þau eins og gert vart
í gamalli kirkjutónlist. Á eftir þess-
ari sérkennilegu „fúgu“ kemur
glæsilegur „tutti“ kórþáttur við
textann Et expecto, og þar „dró
kórinn ekki af sér, frekar en fyrri
daginn". Og áfram átti kórinn
næstu tvo kafla, Sanctus og Osanna
og er ekki fráleitt að halda því fram
að líklega séu þessir kaflar með
lengstu samfelldu kórþáttum tón-
bókmenntanna og sannarlega aðdá-
unarvert, hversu Kór Langholts-
kirkju skilaði þessu erfiða verki
með miklum glæsibrag.
Tenorarían, Benedictus qui venit,
er ekta barokk-aría, og skal sam-
kvæmt raddskrá verksins sungin á
móti fiðlueinleik og basso continuo.
Hér var brugðið á það ráð að gefa
flautunni þetta hlutverk, sem Bern-
harður Wilkinson lék afburða vel.
Gestasöngvarinn Stephen Brown
söng mjög vel og af látleysi þessa
fallegu barokk-aríu en kórinn end-
urtók síðan Osanna-þáttinn.
Það er sérkennileg friðsæld yfir
niðurlagi messunnar Agnus Dei,
sem hefst á fallegi’i alt-aríu er
Rannveig Fríða söng mjög vel.
Þarna leikur Bach sér með temtísk-
an samleik söngraddar og
fiðluraddar með hreint göldróttum
hætti. Verkinu lýkur svo á temtískt
unnum þætti í gömlum kirkjustíl og
yfir hljómrisinu í lokin ríldr heið-
ríkja, þess sem fagnar í trú sinni og
fer með friði.
Kór Langholtskirkju undir stjórn
Jóns Stefánssonar, einsöngvarar og
hljómsveit áttu stóran dag í Lang-
holtskirkju sl. skírdag.
Jón Ásgeirsson
Páskabarokk
TONLIST
S a I u r i n ii
KAMMERTÓNLEIKAR
Alina Dubik, Zbigniew Dubik, Andrzej Kleina,
Þórunn Ósk Marinósdóttir, Nora Kornblueh,
Hrefna Eggertsdóttir, Guðrún S. Birgisdóttir
og Martial Nardeau fluttu verk eftir Joseph Ha-
ydn. Laugardagurinn 3. apríl, 1999.
TÓNLEIKAR undir nafninu Páskabarokk
hafa áður verið haldnir og nú í ár voru ein-
göngu flutt tónverk eftir meistara Joseph Ha-
ydn. Til flutnings vora aðallega valin verk, þar
sem flautan er notuð og hófust tónleikamir á
einu af hinum svo nefndu Lundúna-tríóum, fyr-
ir tvær flautur og selló, er upprunalega vora
fjögur en nokkur óvissa er um uppruna þriggja
verkanna, nr. 2 til 4, en á sum þeirra er títill
verkanna ritaður með hendi Haydns en ekki
getið höfundar. Lundúna-útgáfan frá 1799 þyk-
ir ekki fyllilega ábyggileg og hafa sagnfræðing-
ar verið í vandræðum með að ákveða kaflaskip-
an og að númera þessi þessi verk. Hvað um
það, þá var verkið mjög fallega flutt og hljóm-
aði þessi saklausa en leikandi tónlist vel í ágæt-
um leik Martial Nardeau, Guðrúnar S. Birgis-
dóttur og Noru Komblueh.
Fjórir þættir úr kvartettinum, sem Haydn
ritaði upp úr kórverkinu Die Sieben letzten
Worte unseres Erlösers am Kreuze, Hob, XX2,
var næst á efnisskránni en það vora V. VI.,
VII. og jarðskjálfta-kaflinn II terremoto, sem
strengjakvartett fiutti en hann skipuðu Zbigni-
ew Dubik, Andrzej KJeina, Þórunn Marinós-
dótth- og Nora Kornblueh. Verk þetta er upp-
haflega samið til að vera milliþættir í guðsþjón-
ustu, þar sem fjalla skyldi um Sjö orð Krists á
krossinum og greinir Haydn frá því í bréfi, að
það hafi ekki verið sér auðvelt viðfangsefni „að
semja sjö hæga þætti, er allir áttu að vera 10
mínútna langir, án þess að þreyta áheyrend-
ur“. Þetta verk vakti nokkra athygli og væri
vel þess vert að flytja það bæði í upprunalegri
gerð fyrir kór og hljómsveit og einnig alla sjö
kvartettþættina, ásamt jarðskjálftaþættinum.
Verkið vai- í heild mjög vel flutt og t.d. tölu-
verður fyrirgangur í jarðskjálftalýsingu meist-
arans, sem var leikin af öryggi. Fyrri hluta
tónleikanna lauk með fyrsta „Lundúna-tríó-
inu“, sem er í þremur þáttum og falleg tónlist,
er var mjög vel flutt. Eftir hlé var þriðja tríóið
flutt og var sami fínleiki og leikandi flutningur
á því og fyrri tríóunum.
Alina Dubik flutti söngva úr Original Canzo-
nettas, sem eru í allt tólf að tölu, er Haydn
samdi 1794, í seinni heimsókn sinni til Lund-
úna. Alina söng Mermaid | s song (nr. 1 ) og A
Pastoral Song (nr 3). Bæði lögin eru við kvæði
eftir Anne Hunter. Ur seinni hlutanum söng
Alina She never told Her Love ( nr 10), við
texta Shakespeare og Sailor | s Song (nr 7) við
gamalt sæfarastef, sams konar og sjómenn
sungu við vinnu sína á dekki. Lögin eru
skemmtileg, ekta Haydn, og voru sérlega vel
flutt, bæði hvað varðar túíkun og tónmótun. Al-
ina Dubik er frábær söngkona en hlut í góðum
flutningi hennar átti Hrefna Eggertsdóttir,
með sérlega hljómfallegum samleik sínum á pí-
anóið.
Tónleikunum lauk með Surprise-sinfóníunni í
umritun Salomons þess sem fékk Haydn til
Englands. Salomon, fæddur í Bonn, var fiðlu-
leikari og tónskáld, er settist að í London. Um-
ritun þessi minnir á þau ár hér á landi er ekki
voru til sum af hljómsveitarhljóðfærum, eins og
t.d. óbó og fagott og ekki til menn er gátu leikið
á þau eða jafnvel ýmis önnur hljóðfæri. Þá var á
hljómsveitartónleikum notast við harmoníum og
jafnvel píanó til að leika raddir þeirra hljóðfæra
er vantaði. í umritun Salomons var píanóið látið
um raddir blásturshljóðfæranna og hljómaði
það svo sem ekki illa, nema þegar píanóið tvö-
faldaði sellóröddina, sennilega fyrir fagottið.
Það sem afsakar svona umritun, er góður flutn-
ingur, eins og að þessu sinni, því strengir-nir og
flautan voru aldeilis góð. í umritun sem þessa
vantar blæbrigði blásturshljóðfæranna og rit-
háttur verksins, sem er „orkestral", er ólíkur
því sem gerist í kammertónlist, þar sem tón-
vefnaðurinn er nær ávallt fínlegri og marg-
brotnari en þegar ritað er fyrir hljómsveit.
Hvað svo sem þessu líður var það góð skemmt-
an að hlýða á afburðaleik fiðlaranna, svo að
heildaráhrifin vora þrátt fyrir allt, mjög góð.
Jón Ásgeirsson

|i.
'$í

P
I