Morgunblaðið - 17.04.1999, Page 1

86. TBL. 87. ÁRG.
LAUGARDAGUR 17. APRÍL 1999 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Búist við eitt hundrað þúsund flóttamönnum til viðbótar til Makedóníu
Þorri íbúa Kosovo hefur
verið flæmdur á brott
Þjóðernishreinsanir ná hámarki
Reuters
ALBANSKUR tollgæslumaður skráir nöfn flóttamanna frá Kosovo-
héraði í landamærastöðinni í Morína í Albaníu í gær. Um sjö þúsund
aðframkomnir flóttamenn streymdu inn í Albaníu í gærdag.
frá stjómvöldum í Belgrad sagði að
fundarmenn hefðu verið sammála
um að loftárásum þyrfti að linna áð-
ur en hægt værí að komast að póli-
tísku samkomulagi um lausn deil-
unnar í Kosovo.
■ Sjá umQöllun/32-33/46-47
Rússar komi að mál
um á Balkanskaga
Brussel, Kukes. Reuters.
STRAUMUR flóttafólks frá Kosovo
jókst aftur í gær. Að sögn Kris
Janowski, formælanda Flótta-
mannafjálpar Sameinuðu þjóðanna
(UNHCR), flúðu a.m.k. 12.000
manns frá Kosovo til nágrannaland-
anna Albaníu, Makedóníu og Svart-
fjallalands á einum sólarhring frá
fimmtudegi til föstudags. Um 7.000
manns flúðu yfir landamærin til Al-
baníu og aðrir 3.000 til Makedóníu
og þurftu að feta sig yfir jarð-
sprengjusvæði til þess að komast á
leiðarenda. Janowski sagði hinn
aukna straum benda til þess að
þjóðemishreinsanir væru nú stund-
aðar aftur af fullum krafti í hérað-
inu. Flóttamannahjálpin telur að
um 100.000 Kosovo-Albanar séu á
leiðinni til Makedóníu.
„Fyrir rúmum tveimur mánuðum
hefði það þótt óhugsandi meðal sið-
aðra þjóða að Serbum tækist að
reka á brott alla íbúa heils héraðs,
eins og nú virðist hafa gerst,“ sagði
Janowski í gær og bætti við að
brottrekstur fólks færi nú fram af
meiri hörku og hraða en áður.
Frakkar hyggjast varpa hjálp-
argögnum úr lofti til bágstaddra á
jörðu niðri í Kosovo í von um að
lyf og matur komist til skila til
þeirra Albana sem enn eru innan-
héraðs.
Stöðugar loftárásir
á Júgóslavíu
Herþotur NATO gerðu árásir á
u.þ.b. 25 skotmörk í nágrenni Prist-
ina, höfuðstaðar Kosovo, í gær-
kvöldi, að því er Tanjug-fréttastof-
an greindi frá. Meðal skotmarka var
flugvöllurinn í Slatina og bærinn
Lipljane í nágrenni hans. I íyrrinótt
vörpuðu herþotur NATO sprengj-
um á olíuhreinsunarstöð og efna-
verksmiðjur í Paneevo, úthverfi
Belgrad. Serbneskar hersveitir og
albanski herinn skiptust á skotum á
landamærum landanna tveggja í
nokkrar klukkustundir í gær.
Jamie Shea, formælandi Atlants-
hafsbandalagsins, vildi ekki tjá sig
KARLMAÐUR les flugrit sem
dreift var úr flugvélum NATO
yfír Belgrad í Júgóslavíu til þess
að skýra frá voðaverkum
serbneskra hersveita í Kosovo.
frekar um loftárás á bílalest flótta-
fólks á miðvikudag, sem varð rúm-
lega sjötíu flóttamönnum að bana,
en sagði að rannsókn stæði yfir á
tildrögum árásarinnar, sem hefur
verið harðlega gagnrýnd.
George Robertson, varnarmála-
ráðherra Bretlands, sagðist í gær
ekki vilja útiloka að NATO þyrfti að
grípa til landhemaðar gegn Serbum
til þess að hafa fullan sigur í stríð-
inu við stjórnvöld í Belgrad.
400 þorp rústir einar
James Rubin, formælandi utan-
ríkisráðuneytis Bandaríkjanna, seg-
ir ráðuneytið hafa undir höndum
sannanir um fjöldamorð og eyði-
leggingu rúmlega 400 þorpa, þ.s.
hersveitir Serba hafa farið um.
Sagt var frá því í þýsku dagblaði
að Ibrahim Rugova, pólitískur leið-
togi Kosovo-Albana, sem er í stofu-
fangelsi í Pristina, hefði verið færð-
ur til Belgrad í gær til fundar við
forseta Serbíu og aðstoðarforsætis-
ráðherra Júgóslavíu. I yfirlýsingu
Togaran-
um Gaul
var ekki
sökkt
EKKERT bendir til þess að
sovéski flotinn hafi sökkt tog-
aranum Gaul frá Hull, sem
fórst undan ströndum Norður-
Noregs árið 1974 með allri
áhöfninni, 36 mönnum. Niður-
stöður djúpsjávarrannsókna
sem gerðar voru við flak tog-
arans sl. sumar sýna að sum
lestarop hans voru opin og
merki um þrýstingsskemmdir
em á stefni hans, að því er
fram kom hjá BBC í gær.
Talið er að nokkur brot hafi
riðið yfir togarann, sjór flætt
inn um lestarop og lúgur, og
togarinn sokkið á svipstundu.
John Preseott, aðstoðarfor-
sætisráðherra Bretlands, til-
kynnti í gær að niðurstöður
bresku sjóslysanefndarinnar
gæfu tilefni til þess að komast
til botns í því hvers vegna eng-
in leit hefði verið gerð að Gaul
en neyðarkall barst ekki frá
skipinu áður en það sökk. Yfir-
lýsingu Prescotts var fagnað
af ættingjum mannanna sem
fórust með Gaul.
Örlög togarans hafa valdið
íbúum Hull heilabrotum í ald-
arfjórðung. Niðurstöður fyrstu
rannsóknarinnar sem fram fór
á tildrögum slyssins leiddu í
ljós að togaranum hefði hvolft í
vondu veðri, en ættingja áhafn-
arinnar granaði að aðrar
ástæður lægju að baki skip-
skaðanum. Ymsar tilgátur voru
hafðar uppi. Ein var sú að Sov-
étmenn hefðu sökkt togaran-
um vegna þess að um borð í
honum hefðu verið stundaðar
njósnir og önnur að Gaul hefði
orðið fyrir tundúrskeyti her-
skips á leynilegri æfingu á veg-
um Atlantshafsbandalagsins.
Milo Djukanovic, forseti Svartfjallalands, áhyggjufullur
Átökin illviðráðanleg
Podgorica. Reuters.
MILO Djukanovic, forseti Svart-
ijallalands, sagði í gær að átök Atl-
antshafsbandalagsins (NATO) og
Júgóslavíusljórnar væru orðin ill-
viðráðanleg og að þau gætu vel
breiðst út til annarra landa á
Balkanskaga. Djukanovic, sem hef-
ur leitast við að gæta hlutleysis í af-
stöðu sinni, reyndi að slá á áhyggj-
ur þeirra sem óttast að Júgóslavíu-
her ræni völdum í Svartfjallalandi
en sagði yfirmönnum hersins engu
að síður að hætta að skipta sér af
innanríkismálum Svartfjallalands.
Á fréttamannafundi í Podgorica,
höfuðborg Svart-
fjallalands, sak-
aði Djukanovic
bæði vesturveld-
hi og Slobodan
Milosevie, forseta
Júgóslavíu, sam-
bandsríkis Serbíu
og Svartfjalla-
lands, um herfi-
leg mistök í mál-
um Kosovo. Hann ítrekaði jafn-
framt óskir sínar um að stríðinu
yrði hætt nú þegar enda væri hætta
á því að átökin breiddust út. Sagði
hami að ef borgarastríð brytist út í
heimalandi sínu yrði það „meiri og
verri harmleikur en sést hefði áður
í þessum heimshluta".
Samskipti Djukanovics við sam-
bandsstjórnina í Belgrad hafa verið
allt annað en vinsamleg upp á
síðkastið og sagði Djukanovic í gær
að stjórn Milosevics hefði „gróflega
brotið" stjórnarskrá sambandsrík-
isins. NATO hefur reynt að hlífa
Svartfjallalandi við hörðum árásum
í því skyni að veikja ekki stöðu
Djukanovics enn frekar gagnvart
stjórninni í Belgrad.
GREGORY Schulte, æðsti ráðgjafi
Þjóðaröryggisráðs Bandaríkjanna
í málefnum Kosovo, sagðist í við-
tali við Morgunblaðið í gær vera
þess fullviss að átökin á
Balkanskaga hefðu ekki víðtæk
áhrif á samskipti Rússlands og
Bandaríkjanna. Taldi hann jafn-
framt þátttöku Rússa í lausn á
átökunum vera mikilvæga.
„Það er von okkar að Rússar
muni, með uppbyggilegum hætti,
aðstoða okkur við að finna lausn á
stöðunni. Madeleine Albright, ut-
anríkisráðherra, er í stöðugu sam-
bandi við ígor Ivanov, utanríkis-
ráðherra Rússlands, og Viktor
Tsjernómýrdín, sérlegan sendi-
mann Rússa í deilunni. Sama er að
segja um Clinton forseta sem hefur
oftsinnis rætt við Borís Jeltsín,
Rússlandsforseta, auk annarra,“
sagði Schulte.
„Hingað til, hafa Rússar verið að
tala máli stjórnvalda í Belgrad.
Þeir báðu okkur um að samþykkja
gervitillögur Milosevics, sem var
alveg útilokað, en ég held að Rúss-
ar hafi mikilvægu hlutverki að
gegna við að koma stjórnvöldum í
Belgrad í skilning um að þau verða
að fallast á skilyrði NATO, ef þau
vilja Júgóslavíu ekki það hlutskipti
að verða „útlagaríki“ næsta ára-
tugar,“ sagði Schulte enn fremur.
„Við höfum að sjálfsögðu áhyggjur
af samskiptum okkar við Rússa og
eram að reyna að minnka þau
skaðlegu áhrif sem af átökunum
hafa skapast. Við eram þess full-
vissir, eftir yfirlýsingar rássneskra
ráðamanna - á opinberum vett-
vangi sem og í einkaviðtölum - að
átökin á Balkanskaga hafa ekki
víðtæk áhrif á samskipti Rússa og
Vesturlanda “
■ Verðum að skapa/46