Morgunblaðið - 21.05.1999, Page 33

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 21. MAÍ 1999 33
LISTIR
Morgunblaðið/J6n Svavarsson
„HNITMIÐAÐ og litríkt verk og Ifkt og seinni dagskrárliðir kvöldsins lifandi plastískt mótað af rússneska
sljórnandanum," segir Ríkarður Ö. Pálsson meðal annars um Þrjár setningar eftir Karólínu Eiríksdóttur.
Duliið og drama
HIMIST
Háskólabfó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Karólína Eiríksdóttir: Þrjár setning-
ar. Wicniawski: Fiðlukonsert nr. 1
í Fís moll; Polonaise. Franck:
Sinfónfa í d moll. Rachel Barton,
fiðla; Sinfóníuhljómsveit Islands
undir stjórn Vassilys Sinaiskys.
Fimmtudaginn 20. maf kl. 20.
ÁTTUNDU tónleikar Sinfóníu-
hljómsveitar Islands í rauðu tón-
leikaröðinni fóru fram í Háskólabíói
í gær við fjölmenni. Fyrst á dag-
skrá var nýlegt hljómsveitarverk
eftir Karólínu Eiríksdóttur sem
hún nefnir Þrjár setningar. Það var
pantað af NOMUS og frumflutt í
Stokkhólmi 1993 undir stjórn Leifs
Segerstams. Eins og leiða mátti af
titlinum var verkið þrískipt. Hinn
stutti fyrsti þáttur einkenndist
mest af snörpum punktastíl. II.
þáttur (eða ,,setning“) var lengstur;
sveif framan líkt og þyngdarlaust á
fremur hátt liggjandi hljómum og
kallaði fram ailt að því prokofievsk-
an ævintýrablæ á köflum, en lauk
svo máli sínu með krómatískri
hnígandi, líkt og höfundur sæi að
sér á síðasta augnabliki að gerast
svona rómantískur og yfirgæfi
draumheim sinn í flæmingi. Hinn
h.u.b. 4 mínútna langi lokaþáttur
brá upp iðandi strengjaþys, er gæti
eins minnt á flúðir og fossa neðan
við lygna móðu miðþáttar, en inn á
milli skutust hljóðlátt tiplandi kafl-
ar í anda kraumandi tilraunaglasa á
galdraverkstæði í bland við takt-
fasta pjáturhljóma, og hneig verkið,
nokkuð skyndilega, til enda á djúp-
um lúðranótum. Hnitmiðað og lit-
ríkt verk og líkt og seinni dagskrár-
liðir kvöldsins lifandi plastískt mót-
að af rússneska stjórnandanum.
Hinn „pólski Paganini", fiðlu-
snillingurinn Henryk Wieniawski
(1835-80) nam við Parísartónlistar-
háskólann, settist síðar að í St. Pét-
ursborg og ferðaðist víða um Evr-
ópu sem einhver mesti virtúós síns
tíma. Hann samdi aðallega verk
fyrir fiðlu í ýmsum samsetningum,
þ. á m. tvo fiðlukonserta, og þykir
nr. L, þar sem hin bandaríska
Rachel Barton lék einleikshlutverk-
ið þetta kvöld - ef að líkum lætur í
fyrsta skipti á Islandi - með af-
brigðum erfiður fyrir sólistann,
sem og má sjá af hljómplötulistum,
því þar er hinn 7 árum yngri
Konsert nr. 2 margfalt algengari.
Verkið er, líkt og Polonaisan þar á
eftir, æskuverk, samið 1853, þegar
Wieniawski var aðeins 18 ára gam-
all, og þrátt fyrir ótæpilegar tækni-
kröfur áheyrileg tónsmíð, þótt risti
fremur grunnt. Rachel Barton
lokkaði margan safaríkan tón fram
úr Amati-fiðlunni sinni inn á milli
neistandi flugeldasýninga við góðan
stuðning frá hljómsveitinni, og sótti
enn í sig veðrið í „salon“-kenndu
Pólonaisunni og hvorki meira né
minna en þrem aukalögum, fyrst í
snilldarvel útfærðum tilbrigðum
um írska þjóðlagið The last rose of
summer - í ágætu samræmi við
slydduna úti fyrir. Eftir þá hressi-
legu bogaskotfimi tók hún gamla
standarðinn „Chicago, Chicago" og
blúskennt lag, er undirr. greindi
ekki heitið á, með sannkölluðum
sveiflutilþrifum við mikinn fögnuð
áheyranda.
Belgíski organistinn við Klóthild-
arkirkju í Parísarborg, César
Franck (1822-90; hann gerðist
franskur ríkisborgari 1871) átti
hvorki láni að fagna í frægð né ást-
um, en sinnti því litlu, enda samdi
hann líkt og Bach tónlistinni og
Guði til dýrðar. Því dáðari var hann
af nemendum sínum eins og
Duparc, D’Indy og Chausson, sem
síðar urðu margir hverjir áhrifa-
miklir kennarar. Hann var orðlagð-
ur snarstefjari og nótnalesari, og á
að hafa getað transpónerað hvað
sem fyrir hann var lagt prima vista.
Venju fremur jókst honum sköpun-
arkraftur þegar aldur færðist yfir.
Hann mun einnig hafa orðið fyrir
áhrifum frá Wagner á seinni árum,
og það heyrist við og við í d-moll
sinfóníunni frá 1888, einu sinfóníu
Francks, sem hljómsveitin flutti
eftir hlé. Líkt og ýmis önnur verk
Franeks fékk hún herfilega útreið
af gagnrýnendum samtíðar; t.d.
kallaði Gounod hana „langdregna
staðfestingu á kunnáttuleysi“, og
endurvakning stefja fyrri þátta í
lokaþætti, sem síðar átti eftir að
verða útbreidd aðferð, þótti sumum
þá aðeins merki um hugmynda-
skort. Til sanns vegar má svosem
færa, að mörgum þykir enn í dag
verkið í lengra kanti miðað við ríkj-
andi þétta áferð og vel útilátið
brass, og fátt er auðveldara en að
stjórna því þannig, að nútímahlust-
anda hætti til að taka undir með
Gounod. Vassily Sinaisky tókst hins
vegar að gera verkið spennandi
áheyrnar með sérlega sveigjanlegri
mótun í styrk og tempói, og hljóm-
sveitin lék sem einn maður í
óvenjusamtaka túlkun á öllu tilfinn-
ingarófinu frá epískri dulúð og ang-
urværð upp í hómeríska gleði og
dynjandi drama. Hér stýrði maður í
brúnni sem kunni sitt fag.
Ríkarður Ö. Pálsson
Amerískir færanlegir nuddpottar
Rafmagnshitun
Acrylpottar i rauðviðargrind. Tilbúnir til afhendingar
u og notkunar. Bara stinga í samband við rafmaqn.
Sýningarsalur opinn alla daga
Stærð ca 2x2 m, 1.100 I, kr. 450
VESTAN ehf.,
Auðbrekku 23, 200 Kópavogi,
sími 554 6171, farsími 898 4154.
Portline Lisbon
Beinar siglingar
Innflutningur - Útflutningur
Mv. Florinda siglir milli íslands, Noregs, Spánar og
Portúgals á þriggja vikna fresti:
Aveiro 25/5 16/6
Þorlákshöfn 2/6 23/6
Aalesund 7/6 28/6
Vigo 14/6 4/6
Frystivara - Kælivara - Stykkjavara - Pallar - Gámar
Gunnar Guðjónsson sf.,
skipamiðlun, simi 562 9200, fax 562 3116.
| KRINGLUNNI OG SKEMMUVEGI. | | BÆJARHRAUNI 16 - 555 4420
ASSA
Master-
lvklakerfí
Húsasmiðjan smíðar ASSA
höfuðlyklakerfi (Masterlyklakerfi)
fyrir fyrirtæki, húsfélög,
stofnanir ofl.
HÚSASMIÐJAN
Sími 525 3000