Morgunblaðið - 03.06.1999, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 3. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Að minnsta
kosti tveir
fórust í
brotlendingu
Little Rock. Reuters, AFP.
AÐ MINNSTA kosti tveir fórust og
um 80 slösuðust þegar MD-80-þota
bandaríska flugfélagsins American
Airlines brotlenti á flugvellinum í
Little Rock í Arkansas í gærmorgun.
Farþegar undruðust að ekki
skyldu fleiri hafa látið lífið í því sem
þeir lýstu sem „brennandi víti“ á
flugbrautinni. „Pað sluppu flestir
lifandi, og ég held að það sé algert
kraftaverk,“ var haft eftir ónefnd-
um farþega.
Um 80 farþegar voru fluttir á
sjúkrahús, þar sem hlynnt var að
meiðslum þeirra, beinbrotum, reyk-
eitrun og brunasárum.
Út af brautarenda
Haft var eftir farþegum að komið
hefði verið inn til lendingar í miklu
þrumuveðri, flugvélin hefði ekki
stöðvast þrátt fyrir að finna hefði
mátt að hemlum hennar hafi verið
beitt. Rann vélin út af brautarenda,
næstum því út í Arkansas-á, sem
rennur hjá flugvellinum, en stöðv-
aðist og brotnaði í þrennt um leið og
eldur kom upp í henni.
Flugfreyjur hafi æpt til farþeg-
anna að beygja sig fram í sætunum,
farþegarýmið hafi fyllst af reyk og
eldtungur hlaupið um loftið. Ofsa-
hræddir farþegar hafi forðað sér út
um neyðarútganga og rifur á flug-
véiarbúknum.
„Stór eldhnöttur"
„Eg leit aftur fyrir mig og það kom
stór eldhnöttur í áttina til mín. Þetta
var hræðilegt. Pað er mikil mildi að
nokkur skyldi komast lífs af,“ sagði
kona er sat í sætaröð 17 í vélinni.
SLÖKKVILIÐSMENN rannsaka flak MD-80-þotunnar í Little Rock.
Talsmaður flugvallarins í Little
Rock, Phillip Lanius, sagði vélina
hafa rekist á aðflugsljós er hún fór
út af brautinni. Vélin lenti um
klukkan 23.50 á þriðjudagskvöld að
staðartíma (um klukkan 4.50 í gær-
morgun að íslenskum tíma) en hafði
þá tafist um tvær klukkustundir
vegna veðurs. Hún var að koma frá
Dallas í Texas. Um borð voru 139
farþegar og sex manna áhöfn.
Orsakir óljósar
„Pað er ekki fullljóst hvort veðrið
var að einhverju leyti orsök slyss-
ins,“ sagði Lanius. Veðurstofa
Bandaríkjanna sagði vind í Little
Rock hafa verið um 140 km á
klukkustund (39 m/s.), slagviðri og
miklar eldingar.
James Bumett, fyrrverandi yfir-
maður Samgönguöryggisráðs
Bandaríkjanna, kvaðst telja líklegt
að veðrið hefði átt þátt í því hvernig
fór. Þó yrðu orsakir slyssins ekki að
fullu kunnar fyrr en að lokinni nán-
ari rannsókn.
Evran enn í öldudal
Málefni hins sam-
eiginlega gjaldmið-
ils draga víða dilk
á eftir sér
Lundúnum, Berlín. The Daily Telegraph, AFP.
LEIÐTOGAR aðildarríkja Evrópu-
sambandsins (ESB) hafa ákveðið að
koma fram með formlega „traustsyf-
irlýsingu" um evruna, hinn sameigin-
lega gjaldmiðil ellefú ESB-ríkja, á
fundi sínum í Pýskalandi í dag og á
morgun. Á þriðjudag hélt evran áfram
að falla gagnvart bandaríkjadal og
bresku pundi og hefur gengi gjald-
miðilsins aldrei verið jafh lágt frá því
að honum var ýtt úr vör í janúar sl.
Wim Duisenberg, bankastjóri Seðla-
banka Evrópu, sagði í gær eftir
bankastjómaríúnd að enn væru mikl-
ir möguleikar hvað hækkun evrunnar
varðaði. Sagði hann að fall evrunnar
undanfama daga og vikur væri bein
afleiðing efnahagslegs misræmis milli
ákveðinnar stöðnunar í evrópskum
efnahag og góðrar stöðu hins banda-
ríska. Þær gengisbreytingar sem
fram hafa farið á peningamörkuðum
sýni fram á misjafna stöðu efnahags-
mála beggja vegna Atlantsála og að
með tímanum verði munurinn minni.
Stöðugt gengisfall evrunnar undan-
famar vikur hefúr fært hugsanlega
aðild Bretlands að myntbandalagi
Evrópu árið 2001 eða 2002 efst á mál-
efnalistann fyrir Evrópuþingkosning-
amar sem haldnar verða í næstu viku.
í gær neyddist Tony Blair forsætis-
ráðherra til að verja evruna af mætti
er William Hague, leiðtogi Ihalds-
flokksins, hvatti hann til að hætta við
kostnaðarsamar undirbúningsaðgerð-
ir sem eru forsenda þess að Bretar
geti tekið upp evruna. Talið er að rík-
isstjóm Verkamannaflokksins hafi
leitast við að gera sem minnst úr mál-
efnum hins sameiginlega gjaldmiðils
uns Evrópuþingkosningamar verði
afstaðnar. Hague hefur bmgðist við
þessu og lýst því yfir að Blair og Gor-
don Brown fjármálaráðherra hegði
sér eins og strútar sem grafi höfuð
sitt í sandinn, þar eð þeir neiti að
horfast í augu við sannleikann um evr-
una.
Evran orðin að kosninga-
máli í Bretlandi
Talsmenn forsætisráðherrans hafa
bmgðist ókvæða við yfirlýsingum
íhaldsmanna og segja að það væri
„heimskuleg ráðstöfun" að hætta við
undirbúningsvinnu fyrir upptöku evr-
unnar. Bretland verði að vera í stöðu
til að geta valið og hafnað eftir næstu
þingkosningar. „Ríkisstjómin telur að
hagsmunir Bretlands geti verið
tryggðir með því að sameinast farsæl-
um gjaldmiðli. Ásetningur [ríkis-
stjómarinnar] er raunvemlegur - og
forsendumar em það einnig,“ sagði
talsmaður Blairs í gær.
Talið er víst að áhyggjur ráða-
manna Verkamannaflokksins beinist
nú að því að eyðimerkurganga evr-
unnar verði vatn á myllu íhaldsmanna
fyrir komandi Evrópuþingkosningar.
Kom þetta fram nú á dögunum er
Robin Cook utanríkisráðherra sakaði
íhaldsmenn um tilraunir tif að breyta
kosningunum 10. júm' nk. í þjóðarat-
kvæðagreiðslu um evruna.
Leiðtogar ESB-ríkja sem fúnda
munu í Köln á næstu dögum em nú
undir miklum þrýstingi og er ætlast
til að þeir leggi sitt af mörkum til að
treysta trú manna á evrunni. Ottmar
Schreiner, sem stendur nærri Ger-
hard Schröder kanslara, hefur sagt að
leiðtogar ESB-ríkja muni gefa út
sameiginlega yfirlýsingu um evruna á
fundi þeirra og fjármálaráðherra ríkj-
anna.
Jacques Santer, fráfarandi formað-
ur framkvæmdastjómar ESB, sem
áður hefur lýst því yfir að evran muni
verða verðugur keppinautur japanska
jensins og bandaríkjadals, sagði á
þriðjudag að hann væri ekki áhyggju-
fullur vegna ellefu prósenta gengis-
falls gjaldmiðilsins frá því í janúar.
„Evmsvæðið býr enn yfir miklum
möguleikum. Evran hefur sýnt sig og
sannað og mun halda því áfrarn,"
sagði Santer.
Málefni Ítalíu einstök
Talsverðs titrings gætti á fjármála-
mörkuðum vegna frétta um og mögu-
lega íhlutun Seðlabanka Evrópu
vegna stöðunnar. En á þriðjudag var
haft eftir háttsettum embættismanni
innan þýska seðlabankans að vextir í
hinum eliefu aðildarríkjum mynt-
bandalagsins yrðu að hækka ef koma
ætti í veg fyrir frekara fall evmnnar.
Hvort sem af íhlutun verður eða ekki
þá telja fjármálasérfræðingar sig sjá
greinileg merki þess að umræðan hafi
komið á vissum stöðugleika og þjóni
þeim tilgangi að efla trú markaðarins
á evrunni.
Þá er talið að hugsanlegt sé að leið-
togar ESB-ríkja muni gefa út sameig-
inlega yfirlýsingu um þróun evrunnar
á fundi sínum í Köln. Þýska stjómin
hefur ekki viljað staðfesta að af yfir-
lýsingunni verði en Hans Eichel fjár-
málaráðherra sagði hins vegar að
stjómin hefði skýra stefnu í málefnum
evrunnar sem hún vilji að rædd verði
á Kölnarfundinum. Sagði Eichel að
þrýst verði á að ríkisstjómir ríkja eins
og Ítalíu, sem hefur lýst því yfir að
ekki verði unnt að standa við skuld-
bindingar hennar um hallalítil fjárlög,
standi við fyrri skuldbindingar svo
traust manna á evranni vaxi.
Stjómarandstæðingar í Þýskalandi
hafa sakað Schröder kanslara um lin-
kind og sagt að hann hafi leyft Ítalíu-
stjóm að hækka prósentustig fjár-
lagahallans úr 2% í 2,4% af vergri
þjóðarframleiðslu, þvert á Stöðug-
leikasamkomulag ESB. Stöðugleika-
samkomulagið kvað á um þriggja pró-
senta fjárlagahalla en Italir höfðu
sjálfir sett sér það markmið að halda
fjárlagahallanum innan 2% af vergri
þjóðarframleiðslu. Schröder hefur
hins vegar staðfastlega lýst því yfir að
málefni Ítalíu væra einstök og að ekki
væri hætta á að ákvörðun ESB græfi
undan trausti á evranni. Þá hafa þýsk-
ir fjármálamenn að undanfömu varað
við því fordæmi sem undanþága
ítölsku ríkisstjómarinnar kunni að
gefa. Manfred Weber, fulltrúi í sam-
eiginlegri nefnd þýskra banka, sagði í
gær að ákvörðun ESB í málefnum
Itah'u sendi röng skilaboð ef menn
vildu sjá evrana sem stöðugan gjald-
miðil til framtíðar.
í leiðara þýska dagblaðsins Die
Welt á þriðjudag stóð: „Evran hefur
fallið líkt og rotin sítróna af ítölsku tré
[...] Undanþágan Itölum til handa er
hættuleg skilaboð, svik við Stöðug-
leikasamninginn - aðeins fimm mán-
uðum eftir að gjaldmiðillinn var tek-
inn í notkun.“
PKK
styður
tilboð
••
Ocalans
Imrali, Mudanya. AFP.
í OPINBERRI yfirlýsingu skæru-
liðahreyfingar kúrdíska verka-
mannaflokksins (PKK) sem birt
var í gær kom fram að liðsmenn
hennar styðja yfirlýsingar skæru-
liðaforingjans Abdullah Öcalans
um vilja til að binda enda á blóðuga
aðskilnaðarbaráttu hennar við
tyrknesk stjórnvöld. í yfirlýsing-
unni sagði að það væri von PKK að
fundin yrði leið til að stöðva vopn-
uð átök sem ekki þjónuðu neinum
tilgangi.
„Við hvetjum flokk okkar, þjóð
og vini til að gera allt sem í þeirra
valdi stendur svo barátta leiðtoga
okkar fyrir lýðræðislegri lausn geti
borið ávöxt,“ sagði í yfirlýsingunni.
Hins vegar stóð ekkert um hvort
eða hvenær liðsmenn PKK myndu
leggja niður vopn. Þá voru stjórn-
völd í Ankara vöruð við því í yfir-
lýsingunni að túlka ekki samnings-
vilja Öcalans sem linkind hans.
„Slíkt er alvarleg mistök. Ef þörf
krefur höfum við bæði vilja og getu
til að halda baráttu okkar áfram
með sama hætti og undanfarin
fimmtán ár.“
Öcalan sagði fyrir herréttinum á
Imrali-eyju í gær að „stjórnlaus
öfl“ innan PKK bæru ábyrgð á
dauða almennra borgara sem fallið
hafa í baráttu hreyfíngarinnar við
tyrkneska herinn undanfarin ár.
Neitaði hann allri persónulegri
ábyrgð á slíkum dauðsföllum. „Það
ríktu átök innan hreyfingarinnar
hvað árásir á almenna borgara
varðaði, frá árinu 1987 til 1996,“
sagði Öcalan. Reyndi Öcalan, að
því er virtist, að hreinsa sjálfan sig
af ásökunum þess efnis að hann
bæri ábyrgð á fjölmörgum óhæfu-
verkum sem unnin hafa verið í
nafni PKK.
Eru yfirlýsingar Öcalans í gær í
miklu ósamræmi við yfirlýsingar
hans frá fyrsta degi réttarhaldanna
þar sem hann sagðist hafa „fullt
vald“ yfír liðsmönnum PKK.