Morgunblaðið - 03.06.1999, Blaðsíða 26

26 FIMMTUDAGUR 3. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Banna sölu á belgískum
eggjum og kjúklingum
Reuters
Tröllablóm í blóma
GARÐYRKJUFRÆÐINGUR í
grasagarði í Frankfurt snertir
tröllablóm í fullum blóma. Trölla-
blóm, „amorphophallus titanum"
á latínu, er upprunnið á Súmötru
og kólfur þess getur orðið allt að
2,5 m hár. Plantan blómstrar að-
eins í þrjá daga og gefur þá frá
sér ramma lykt eins og af úldnu
kjöti.
Brussel. AFP, AP.
E VRÓPU SAMB ANDIÐ (ESB)
fyrirskipaði í gær heildsölum og
verslunum að hætta sölu á
kjúklingum, eggjum og matvælum
sem innihalda hráefni frá belgísk-
um hænsnabúum eftir að í ljós kom
að hluti dýrafóðurs þeirra innihélt
hættulegt eiturefni. Framkvæmda-
stjórn ESB fyrirskipaði að matvæl-
in yrðu tekin úr sölu og eyðilögð.
Tveir stjórnendur belgísks fyrir-
tækis, sem framleiddi hænsnafóðr-
ið, voru handteknir vegna málsins,
sem hefur einnig orðið til þess að
tveir belgískir ráðherrar hafa sagt
af sér.
Kaupsýslumennimir tveir,
Lucien Verkest og sonur hans Jan,
reka dýrafóðursfyrirtækið Verkest
í Deinze í norðurhluta Belgíu. Þeir
eru sakaðir um að hafa átt við fit-
una sem fer í hænsnafóðrið, en lík-
legt þykir að það hafi valdið því að
eiturefnið komst í fæðukeðjuna, að
sögn fréttastofunnar AP. Þeir voru
einnig sakaðir um skjalafals vegna
sölunnar á fóðrinu. Verkest hefur
verið í viðskiptum við matvælafyr-
irtæki í Belgíu, Frakklandi, Þýska-
landi og Hollandi.
Létu hjá líða að vara
neytendur við
Heilbrigðisráðuneyti Belgíu
ákvað á föstudag að taka alla
belgíska kjúklinga og egg úr sölu
eftir að í ljós kom að hluti þeirra
innihélt eiturefnið díoxín, sem talið
er geta valdið krabbameini.
Eiturefni fundust
í matvælum
Belgísk yfirvöld ákváðu síðan í
fyrradag að láta sölubannið einnig
ná til annarra matvæla, sem inni-
halda egg eða kjúklinga, svo sem
majones, kæfur, pasta og kökur,
þar til niðurstöður frekari rann-
sókna liggja fyrir.
I skýrslu heilbrigðisráðuneytis-
ins, sem send var Jean-Lue
Dehaene, forsætisráðherra Belgíu,
á mánudag, kom fram að grunur
léki á að eiturefnið hefði borist í
fóðurkúlur frá Verkest.
Málið varð til þess að Marcel
Colla, heilbrigðisráðherra Belgíu,
og Karel Pinxten landbúnaðarráð;
herra sögðu af sér á þriðjudag. í
ljós kom að þeir höfðu vitað af
vandamálinu í mánuð án þess að
vara neytendur við og banna
eggja- og kjúklingasöluna strax.
Belgum hótað
málshöfðun
Franz Fischler, sem fer með
landbúnaðarmál í framkvæmda-
stjórn ESB, sagði að tilskipun ESB
næði til afurða sem voru settar á
markað frá 15. janúar til 1. júní og
era raktar til hænsnabúa sem not-
uðu dýrafóðrið. Hún nær til allra
matvæla þar sem egg eru að
minnsta kosti 2% af hráefnunum.
Framkvæmdastjómin hafnaði
því hins vegar setja algjört bann
við sölu eggja og kjúklinga frá
Belgíu eins og Þjóðverjar höfðu
krafist. Belgar flytja um helming
kjúklinga- og eggjaframleiðslu
sinnar til annarra landa.
Fischler sagði að Frakkar hefðu
verið varaðir við vandamálinu 3.
maí og Hollendingar rúmri viku
síðar en framkvæmdastjórn ESB
hefði ekki verið skýrt frá málinu
fyrr en 27. maí. Hann lýsti fram-
göngu belgíska heilbrigðisráðu-
neytisins í málinu sem „trassa-
skap“.
Fischler sagði að framkvæmda-
stjórnin kynni að höfða mál á hend-
ur Belgum fyrir að skýra henni
ekld strax frá vandamálinu.
Sölubann
í fleiri löndum
Emma Bonino, sem fer með
neytendavernd í framkvæmda-
stjóm ESB, sagði að megnið af
menguðu matvælunum hefði þegar
verið selt og bætti við að ógjörn-
ingur væri að meta langtímaáhrif
eitranarinnar.
Nokkur ríki utan Evrópusam-
bandsins, Rússland, Búlgaría,
Tékkland og Sviss, bönnuðu einnig
innflutning á eggjum og kjúkling-
um frá Belgíu.
Þetta er alvarlegasta mál, er
varðar neytendavemd, sem komið
hefur upp innan Evrópusambands-
ins frá því sala á bresku nautakjöti
var bönnuð vegna kúariðumálsins.
Mesta lögregluleit í Sví-
þjóð frá Palmemorðinu
Einn lögreglumorðingjanna hefur
leikið í umdeildu leikriti í allan vetur
Morgunblaðið. Kaupmannahöfn.
SVIAR fylgjast ákaft með leit lög-
reglunnar að hinum 26 ára Tony
Olsson, sem er granaður um þátt-
töku í vopnuðu ráni um helgina,
þegar tveir lögreglumenn vora
skotnir til bana. Tony Olsson er
ekki óþekktur glæpamaður, heldur
hefur hann í allan vetur leikið í
leikriti, Sjö þrettán, eftir Lars
Norén, þekktasta leikritaskáld
Svía, leikriti, sem meðal annars
fjallar um Olsson. Olsson hefur
verið að afplána fangelsisdóm en
sneri ekki aftur úr helgarfríi ný-
lega. Leikritið var afar umdeilt og
nú hafa umræður um það blossað
upp aftur.
Sjö þrettán er ekld fyrsta leikrit
Norén, sem veldur áköfum deilum.
Leikrit hans á áttunda áratugnum
gengu fram af mörgum, meðal ann-
ars íslenskum leikhúsgestum, en
þar fjallaði hann á nærgöngulan
hátt um samskipti kynjanna og
samskipti innan fjölskyldunnar,
sem síðan hefur verið honum
stöðugt viðfangsefni.
I Sjö þrettán er viðfangsefnið
leikritahöfundur, Norén sjálfur,
sem heimsækir þrjá fanga í fang-
elsi og hlustar á frásögn þeirra af
lífi þeirra, afbrotum og nýnasískri
hugmyndafræði. Norén leikstýrði
leikritinu, sem sett var upp í fang-
elsum og víðar á vegum Rikstea-
tern, sem Norén veitir forstöðu.
Leikari fór með hlutverk höfundar-
ins í verkinu, en þrír fangar léku
sjálfa sig.
Það gekk fram af mörgum að
fangamir spjalla um hatur sitt á
gyðingum og ríkisstjóminni án
þess að nokkrar skoðanir kæmu
fram sem mótsvar. Afstaða höf-
undarins virðist vera að kæmi hann
úr sama umhverfí og fangamir
gæti hann hafa farið sömu leið.
Blaðamaður nokkur stefndi
hópnum fyrir að koma fram með
refisverðar skoðanir, en málið féll
niður. Nú er ákaft rætt um hvort
rétt sé að blanda veraleika og
skáldskap saman á þennan hátt.
Úr glæpum á svið og
aftur til baka
Á fimmtudagskvöldið var síðasta
sýningin á Sjö þrettán, þar sem
Olsson segir, samkvæmt Svenska
Dagbladek „Frá mínu sjónarhomi
era gerðir mínar aðeins ill nauðsyn
... í baráttunni gegn glæpastjórn-
inni, sem stýrir landinu. Þá er
þetta ekki afbrot í þeim skilningi
að ég er ekki að gera þetta í mína
þágu. Þetta er aðeins liður í sjálf-
um bardaganum."
I lok leikritsins segir Olsson:
„Hvað á ég að gera? Ég trúi á
nasjónalsósíalismann ... hann ger-
ir mig skýran, framkallar það
besta í mér, mótar mig í trú og
sannfæringu." Eftir sýninguna fór
hann samkvæmt áætlun aftur í
fangelsið og síðan í áætlað frí á
föstudeginum, í þriðja skiptið í vet-
ur. Þann dag var ránið framið og
hann kom ekki aftur í fangelsið
fyrir hádegi á sunnudag, eins og
hann átti að gera.
Olsson hóf glæpaferilinn með fé-
lögum sínum á táningsaldri og síð-
an hann varð átján ára hefur hann
aðeins gengið laus nokkra mánuði.
Sex ára dóminn, sem hann afplán-
aði nú, hlaut hann fyrir að hafa
ætlað að gerast leigumorðingi fyr-
ir um sex hundrað þúsund islensk-
ar krónur, átti að drepa fimm
bama móður og það var eiginmað-
urinn, sem leigði hann. Hann átti
aðeins eftir að sitja inni í tæpt
hálft ár.
Það vakti nokkum óhug við rétt-
arhöldin að Olsson lýsti fyrirhuguðu
morði á kaldrifjaðan hátt. Þetta
hefði ekki verið neitt mál, bara að
sitja fyrir utan heimili hennar í bíl.
Að lokum myndi hún koma út og þá
væri bara að hleypa af.
Viðbúnaður við
hættulegum glæpamanni
Félagar Olsson í ráninu hafa
þegar verið teknir fastir, annai’
særður eftir að hafa verið skotinn
við handtökuna. Lögreglan hefur
ekki gefið upp hvemig lögreglu-
mennimir tveir voru myrtir, en
sænskir fjölmiðlar greindu í gær
frá óstaðfestum grun um að í raun
hefði verið um aftöku að ræða.
Lögreglumennimir hefðu verið
skotnir í höfuðið með eigin vopnum
af stuttu færi.
Víðtæk leit stendur yfir í Svíþjóð,
en granur leikur á að Olsson sé
kominn til útlanda, því það sagði
hann er hann hringdi í mömmu sína
í vikunni. Ungur starfsmaður leik-
skóla fékk áfall lífsins í vikunni, er
lest sem hann var farþegi i, var
stoppuð af lögregluliði, gráu fyrir
jámum og hann leiddur út, því talið
var að Olsson væri þarna á ferð.
Viðbúnaðurinn helgast af því að
álitið er að Olsson sé vopnaður og
hættulegur viðureignar. Lögreglan
hefur ákaft höfðað til hans um að
gefa sig fram og opnað sérstakt
símanúmer, sem hann getur hringt
í ef hann vill.
Sun biðst
enn af-
sökunar
á mynd-
birtingu
London. Morgunblaðið.
SIÐANEFND brezku blað-
anna hefur skikkað The Sun
til þess að biðjast afsökunar á
því að birta á dögunum gamla
ljósmynd af Sophie Rhys-
Jones, unnustu Játvarðs
prins, berbrjósta. Sun baðst
reyndar afsökunar á mynd-
birtingunni strax, en gerði
það aftur í gær í samræmi við
úrskurð siðanefndarinnar og
mun birta hann og afsökunar-
beiðni í dag. í tilkynningu frá
Buckinhamhöll var sagt, að
hjónaleysin litu svo á, að þar
með væri málinu lokið.
I úrskurði siðanefndar seg-
ir að ekki gangi að brjóta siða-
reglurnar einn daginn og biðj-
ast svo afsökunar þann næsta.
Myndbirting Sun hafí verið
gróft brot á siðareglunum og
valdið viðkomandi miklu hug-
arangri; hún hafi verið víta-
verð mistök, sem megi ekki
endurtaka sig.
I kjölfar myndbirtingar Sun
og leyniblaðamennsku News
of the World birtu blöð fréttir
af því, að skoðanakannanir
sýndu, að mikill meirihluti
fólks vildi ný og strangari lög
til verndar einkalífi fólks. Rík-
isstjómin var sögð andvíg
slíkri lagasetningu, en hlynnt
harðari aðgerðum gegn
æsifréttamennsku, m.a. að
siðanefndin geti sjálf hafið
rannsókn mála, þótt engin
formleg kæra liggi fyrir.
Engum sögum fer af því að
salan á þessum blöðum hafi
minnkað vegna þessara at-
burða.