Morgunblaðið - 16.06.1999, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
MIÐVIKUDAGUR 16. JÚNÍ 1999 31
Endurreisnarstarf í kjölfar átakanna á Balkanskaga
Uppbyggingin að mestu
kostuð af Evrópuríkjum
_ Reuters
JUGOSLAVNESKI fáninn blaktir í rústum byggingar í
miðborg Pristina, héraðshöfuðstað Kosovo, í gær.
Washington, Lundúnuni, New York. Reuters, AP.
NÚ þegar loftárásun-
um á Júgóslavíu hef-
ur verið hætt og
KFOR-friðargæslu-
liðar á vegum Atl-
antshafsbandalagsins
(NATO) halda þús-
undum saman til
Kosovo er unnið að
því að leggja drög að
áætlunum um upp-
byggingarstarf í hér-
aðinu og á
Balkanskaganum öll-
um.
Bill Clinton, forseti
Bandaríkjanna, hélt
af stað til Evrópu í
gærkvöld þar sem
hann mun m.a. ræða
við ráðamenn um
áætlanir sem miða að
því að koma á „stöð-
ugu ástandi á
Balkanskaga."
Madeleine Al-
bright, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna,
sagði á mánudag að
eftir reynslu „Banda-
ríkjanna og evr-
ópskra bandamanna
þeirra“ af Kosovo og
Bosníu væri brýnt að
áætlanir sem miðist
að uppbyggingu nái
yfir stærra svæði en
einstaka lönd.
Sagði hún forset-
ann ætla að ræða
þessi mál við leiðtoga
í Evrópu en lagði á það áherslu að
það yrði í höndum Evrópuríkjanna
að greiða bróðurpartinn af þeim
kostnaði sem uppbyggingarstarfið
krefðist. Hefðu Bandaríkin kostað
mestan hluta loftárásanna sem
stóðu yfir í 78 daga.
Borgaraleg uppbygging ná-
tengd hernaðarlegri stjórn
Kofi Annan, framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna (SÞ), tilkynnti
áætlanir um uppbyggingarstarf í
Kosovo í byrjun vikunnar. Sam-
kvæmt þeim mun Evrópusamband-
ið (ESB) hafa yfirumsjón með upp-
byggingarstarfinu.
Brasilíumaðurinn Sergio Vieira
de Mello hefur tímabundið verið
skipaður sérlegur erindreki SÞ til
að hafa umsjón með borgaralegri
uppbyggingu, sem miðast að því að
hverfa frá „tímum eyðileggingar og
stríðs til öruggrar framtiðar þar
sem þjóðemisdeilur ógna ekki
friði“.
Sagði Annan það brýnt að borg-
araleg stjórn yrði í nánu samstarfi
við hemaðarlega um-
sjá í héraðinu til að
tryggja flóttafólki ör-
ugga heimkomu.
Hafa Vieira de Mello
og Michael Jackson,
herforingi og yfir-
maður KFOR, ákveð-
ið að hittast daglega
til að bera saman
bækur sínar.
Meginábyrgð á
endurreisn efnahags-
legra og félagslegra
stofnana í héraðinu
verður í höndum
ESB. Öryggis- og
samvinnustofnun
Evrópu (ÖSE) verður
falið að sjá um að
þjálfa dómara og aðra
stjómendur, koma á
lögregluskóla, þróa
starfsemi stjórnmála-
flokka og fjölmiðla,
skipuleggja kosning-
ar og sjá til að mann-
réttindum sé fram-
fyigt.
Umsjón með end-
urkomu flóttamanna
hefur Flóttamanna-
hjálp SÞ (UNHCR)
og undir hatt SÞ fell-
ur borgaraleg stjóm,
sem nær yfir dóms-
vald, lögreglustjóm,
mennta- og sam-
göngumál, heilbrigð-
ismál o.fl.
Ógerningur er að
segja til um hversu mikið uppbygg-
ingin á Balkanskaga eftir átök síð-
ustu ára kemur til með að kosta, en
Alþjóðabankinn hefur áætlað að
kostnaðurinn muni nema um 7.000
milljörðum króna þegar upp er
staðið á meðan embættismenn ESB
hafa sagt hann muni verða kringum
2.100 milljarða króna. Breska ríkis-
stjórnin tilkynnti á mánudag að hún
myndi leggja um sex milljarða til
uppbyggingar í Kosovo til viðbótar
við þá tæplega fimm milljarða sem
hún hefur þegar lagt til starfsins.
Reuters
SUÐUR-KÓRESK herskip fylgja fiskibátum á Gulahafi, skammt frá
Taeyonpyong-eyju, í gær.
Varðskipi sökkt
á Gulahafi
Tókíó, Washington. AP, Reuters.
SUÐUR-KÓRESKI sjóherinn
sökkti í gær norður-kóreskum
tundurskeytabát er hörð átök
brutust út á Gulahafi og s-
kóreski herinn var allur í bar-
dagastöðu. Annað n-kóreskt skip
var að sökkva og virtist skip hafa
það í togi.
Ekki var í gær ljóst hver yrðu
viðbrögð N-Kóreumanna, en
fréttaskýrendur segja að með
þessum atburðum hafi deila
Kóreuríkjanna á Gulahafi
skyndilega harðnað til muna.
Orrustan í gær er sögð vera al-
varlegasta bakslagið í samskipt-
um ríkjanna á Kóreuskaga síðan
í desember 1998, er s-kóresk her-
skip sökktu n-kóreskum kafbáti
sem hafði farið langt inn í land-
helgi S-Kóreu.
Viðræður er miðast að því að
leysa þessa nýjustu deilu ríkj-
anna, er kom upp fyrir tíu dög-
um, hófust á hlutlausa beltinu á
milli ríkjanna um svipað leyti og
orrustan braust út. Ekki hafa
borist fregnir af árangri í við-
ræðunum.
Gjöful krabbamið
S-Kóreumenn sögðu að þeir
hefðu svarað skotárás n-kóreskra
tundurskeytabáta á hafsvæðinu,
sem ríkin deila um, en þar eru
gjöfúl krabbamið. Sagði fulltrúi
s-kóreska hersins að s-kóresku
skipin hefðu verið að reyna að
koma í veg fyrir að n-kóresku
bátarnir færu inn í s-kóreska
landhelgi. Skotið á tundurskeyta-
bátinn hefði hæft vélarrúm hans
og þar hefði komið upp eldur.
Báturinn hefði síðan sokkið.
Bandaríkjastjórn kveðst hafa
„miklar áhyggjur" af gangi mála
á Gulahafi, og sagði talsmaður
þjóðaröryggisráðsins að fylgst
væri nákvæmlega með því sem
fram færi. Síðdegis í gær sagði
talsmaður Hvíta hússins að svo
virtist sem slaknað hefði á spenn-
unni og herskip rfkjanna hefðu
Ijarlægst.
Viðbótarsæti til
Barcelona
Reuters
ÞYSKIR friðargæsluliðar í borginni Prizren í suðurhluta Kosovo gæta
þess að ekki sjóði upp úr milli Kosovo-Albana og þeirra Serba, her-
manna og almennings, sem yfirgefa borgina.
i julí og ágúst
frá kr. 31.555
Aðeins 10
viðbótarsaeti
f hverri
Heimsferðir hafa nú út-[ ^ð frá 7„ júlí
vegað viðbótarsæti til Barcelona
í sumar, en allar brottfarir hafa verið uppseldar til
þessa. Nú getur þú notað tækifærið og kynnst þessari
heillandi borg sem íslendingar hafa tekið ástfóstri við
á síðustu árum. Hjá Heimsferðum getur þú valið um
úrval hótela í hjarta borgarinnar og farið í spennandi
kynnisferðir með fararstjórum Heimsferða.
Skammt þar frá rákust þau á
friðargæsluliða úr sveitum KFOR,
og báðu þá að aðstoða sig við að
kveða niður ólætin í Serbunum,
sem var auðsótt. Friðargæslulið-
arnir komu að húsinu í þremur
fjöguiTa manna hópum og fóru inn
fullir öryggis. Serbamir hörfuðu,
og nokkrir þeirra stukku upp í
sendibíl og brunuðu á brott.
Þegar Pasionare kom aftur upp í
íbúðina var augljóst að einhver
hefði komið þangað inn síðan um
morguninn, því ljósin höfðu verið
kveikt. Grunaði þau að sprengju-
gildrum hefði verið komið íyrir og
fóru aftur út. Blaðamaður The
Daily Telegraph segir að þrátt fyrir
allt hafi Pasionare brosað út að eyr-
um eftir að hafa barið heimili sitt
augum á ný: „Fyrir henni var það
lítill en táknrænn sigur, sá fyrsti í
langri baráttu við að vinna bug á
óttanum eftir áralanga kúgun.“
Sváfu í fötunum
Kosovo-AIbanar sem héldu
kyrru fyrir í Pristina meðan á loft-
árásunum stóð hafa síðustu daga
lýst því hvernig þeir komust hjá
grimmdarverkum Serba með því
að byrgja glugga, fela sig í kjöllur-
um húsa sinna og hafa eins lítinn
hávaða og unnt var.
Uki og Lirie Salihu, miðaldra al-
bönskumælandi hjón, sögðu blaða-
manni The Daily Telegraph að
serbneskir lögreglumenn hefðu fjór-
um sinnum reynt að reka þau á
brott. „Fyrsta og versta skiptið var
1. maí. Einkennisklæddur lögreglu-
maður með stutt hár, stórt höfuð og
digran háls bankaði á hm-ðina og
beindi að mér byssu. Hann sagði að
við hefðum tvær klukkustundir til að
koma okkur í lest til Albam'u. Eg
mun geta séð andlitið á honum fyrir
mér eins lengi og ég lifi,“ sagði Lirie.
Salihu-hjónin höfðu búið sig und-
ir átökin, ólíkt flestum íbúum
Kosovo, og birgt sig upp af hveiti,
sykri og olíu. Lirie heimsótti móð-
ur sína daglega á sjúkrahús og
þurfti að hafa með sér brauð, því
henni var ekki gefið neitt að borða.
Hjónin sváfu í fötunum til að vera
viðbúin að flýja, gerðu Serbar at-
lögu. A næturnar sat Uki vörð, og
þegar bílhljóð heyrðust í nætur-
kyrrðinni stirðnaði hann upp af
hræðslu, því aðeins gat verið um að
ræða Serba, og sennilega þjófa.
Hjónin reyndu að vera í reglu-
legu símasambandi við son sinn í
Noregi og dóttur í Makedóníu, en
til þess þurftu þau að heimsækja
vinafólk sitt, sem átti einn af fáum
símum sem enn virkuðu. Búið var
að fara ránshendi um flest húsin í
götunni, og Serbar höfðu sest að í
nokkrum þeirra.
Hjónin segjast oft hafa orðið vör
við loftárásir NATO. „Eitt sinn var
sprengju varpað svo nálægt að
skyrtan mín flaksaðist af völdum
höggbylgjunnar, en við fögnuðum
samt,“ sagði Lirie.
Verðkr. 31*555
M.v. hjón með 2 böm,
flugsæti með sköttum.
Verð kr. 49*390
Flug og hótel í viku, Hotel Paralell,
með morgunmat og sköttum, 7. júlí
HEIMSFERÐIR
Austurstræti 17, 2. hæð • sími 562 4600 • www.heimsferdir.is