Morgunblaðið - 16.06.1999, Blaðsíða 44

44 MIÐVIKUDAGUR 16. JÚNÍ 1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
SIG URBJORN
KETILSSON
+ Sigurbjörn Ket-
ilsson fæddist
að Álfsstöðum á
Skeiðum 5. apríl
1910. Hann andað-
ist á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur 11.
júní siðastliðinn.
Foreldrar hans
voru þau Ketill
Helgason, bóndi á
Álfsstöðum og kona
^ hans Kristín Haf-
Iiðadóttir. Systkini
hans voru Brynjólf-
ur, Ólafur, Valgerð-
ur, Helgi, Sigríður
(dó ung), Ellert, Kristín, Hafliði
og Guðmundur. Systkinin eru
nú öll látin nema Ólafur og
Hafliði. Sigurbjörn kvæntist 9.
janúar 1935 Hlíf Tryggvadótt-
ur, kennara, f. 2. júní 1908, d. 9.
maí 1992. Börn þeirra eru: 1)
Tryggvi, f. 1935, maki Siglinde
Sigurbjarnarson.
Þeirra börn: a) Rán,
f. 1959, maki Nikulás
Hannigan. Þau eiga
tvo syni. b) Ketil-
björn, f. 1962, maki
Kerstin Tryggvason.
Þau eiga tvö böm. c)
Haraldur Flosi, f.
1966. Hann á einn
son. 2) Kristín, f.
1936, maki Sigurður
R. Halldórsson.
Þeirra börn: a) Sigur-
björn Búi, f. 1957,
maki Helga Ásgeirs-
dóttir. Þau eiga þijú
börn. b) Guðmundur Tryggvi, f.
1959, maki Auður Ólafsdóttir.
Þau eiga tvö börn. c) Hlíf, f. 1961,
maki Amundi Brynjólfsson. Þau
eiga þijár dætur. 3) Drífa, f.
1942, maki Þórður Sæmundsson.
Þeirra börn: a) Guðlaug Dís, f.
1961, maki David Bond. Þau eiga
fjögur börn. b) Kristín, f. 1964,
maki Anthony Blewitt. Þau eiga
einn son. Kristín á annan son úr
fyrri sambúð. c) Sæmundur, f.
1966. Hann á einn son. 4) Álfdís
Katla, f. 1947, maki Robert
Grimsley. Hennar börn: a)
Steinunn, f. 1965, maki Anthony
Carter. Hún á tvær dætur. b)
Kristine, f. 1970. c) Sarah, f.
1974, maki Brian Hopgood. Þau
eiga eina dóttur. 5) Þráinn, f.
1949, maki Susan Sigurbjarnar-
son. Þeirra börn: a) Hlíf, f. 1983.
b) Óðinn, f. 1984.
Sigurbjörn ólst upp á Álfs-
stöðum. Hann stundaði nám við
héraðsskólann á Laugarvatni
1929-1931 og við Kennaraskól-
ann 1931-1933. Eftir það var
hann kennari í Þingborg í
Hraungerðishreppi 1933-1936, í
Reykjavík 1936-1937 og á Eski-
firði 1937-1942. Síðan var hann
skólasljóri í Njarðvíkurskóla
1942-1973. Eftir það starfaði
hann sem bókavörður við
Njarðvíkurskóla til 1985.
Útför Sigurbjörns var gerð
frá Fossvogskirkju mánudaginn
14. júní.
Sigurbjörn Ketilsson, fyrrv.
skólastjóri í Njarðvík, er látinn.
Hann fæddist á Álfsstöðum á
Skeiðum og ólst þar upp í stórum
systkinahópi. Annar tugm- tuttug-
ustu aldar var að ganga í garð og
sá aldarandi og aldarháttur sem
mótaði íslenskt sveitalíf á þeirri tíð
myndaði umgjörðina um bemsku-
og æskuárin. Þörfin krafðist þess
að böm og unglingar væru vel lið-
tæk til líkamlegrar vinnu við bú-
skapinn, ekki síst um hábjargræð-
istímann á sumrin. Þessu kynntist
Sigurbjöm að sjálfsögðu sem önn-
ur sveitaböra, en sá var hængur á
að hann kenndi þegar í æsku sjúk-
> dóms þess sem varð fylginautur
hans æ síðan, slitgigtar og kölkun-
ar í mjöðmum á háu stigi. (Rúm-
lega fertugur fór Sigurbjörn til
Noregs þar sem skipt var um
mjaðmaliði. Tókst sú aðgerð ekki
nema að hálfu leyti og háði þessi
kvilli honum mjög ævilangt. Hann
fór í aðgerð aftur síðar á ævinni, en
ekki með þeim árangri sem vænst
var). Drengurinn reyndist því ekki
jafnvel til líkamlegs erfiðis fallinn
og tíðarandinn krafðist, en á móti
kom að hinn ungi maður var gædd-
ur ágætum námsgáfum og að ráði
varð að hann gengi menntaveginn
eins og það var kallað og þá tiltölu-
lega fáum fyrirætlað. En nýr tími
og ný hugsun var að ganga í garð
og tæplega tvítugur settist hann á
skólabekk vetuma 1929-31 í Hér-
aðsskólanum á Laugarvatni, sem
þá var nýlega stofnaður og hélt síð-
an til náms við Kennaraskólann í
Reykjavík 1931-33 og lauk þaðan
kennaraprófi.
Á þessum árum kynntist Sigur-
t
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir og amma,
SIGÞRÚÐUR JÓNSDÓTTIR,
Dvergabakka, Ásahreppi,
áður Hraunbæ 98,
lést mánudaginn 14. júní.
Fyrir hönd dætra minna, tengdasona og barnabarna,
Martin Winkler.
»
t
Elskulegur eiginmaður minn, faðir okkar,
tengdafaðir og afi,
GUÐMUNDUR KARLSSON
kerfisfræðingur,
Lindarflöt 13,
Garðabæ,
andaðist á heimili sínu þriðjudaginn 15. júní.
Hrefna Árnadóttir,
dætur, tengdasynir og barnabörn.
t
Útför elskulegrar móður okkar, tengdamóður,
ömmu og langömmu,
EYRÚNAR GUÐJÓNSDÓTTUR,
Gröf,
Hrunamannahreppi,
fer fram frá Hrunakirkju laugardaginn 19. júní
kl. 14.00.
Guðjón Emilsson, Sigríður Guðmundsdóttir,
Guðrún Emilsdóttir, Guðmundur ísak Pálsson,
Áshildur Emilsdóttir, Þorsteinn J. Jónsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
bjöm eiginkonu sinni, Hlíf
Tryggvadóttur, sem einnig var
kennari að mennt og starfaði eink-
um að söngmennt og öðrum tón-
listarmálum. Að loknu kennara-
prófi hóf Sigurbjörn kennslustörf
við bamaskólann að Þingborg í
Hraungerðishreppi til ársins 1936,
en þaðan mun hann hafa neyðst til
að fara vegna stjómmálaskoðana
sinna, sem verður lauslega vikið að
síðar í þessari grein. Eftir þetta
var hann við kennslustörf í Reykja-
vík í eitt ár en gerðist síðan kenn-
ari á Eskifirði árin 1937-42. Þaðan
lá svo leiðin í skamman tíma í Garð
og haustið 1942 til Ytri-Njarðvíkur
þar sem hann var skólastjóri í rúm
30 ár eða til ársins 1973.
Fljótlega eftir að fjölskyldan
settist að í Njarðvík gekkst Sigur-
bjöm fyrir stofnun bókasafns, sem
var honum kært áhugamál og
sinnti nauðsynlegum störfum við
það ámm saman, m.a. sem bóka-
vörður, einnig eftir að kennslu-
störfum hans og skólastjórn lauk.
Á sama tíma var Hlíf lífið og sálin í
kórastarfsemi og öðra söngmála-
starfi og óhætt mun að fullyrða að
þau hjón hafi stutt hvort annað
dyggilega í störfum sínum og
áhugamálum. Heimili þeirra ein-
kenndist af rausn og myndarskap
og þangað þótti mörgum gott að
koma, enda báðum í blóð borin þau
sannindi að sælla er að gefa en
þiggja. Nokkrum árum eftir að
skyldustörfum lauk í Njarðvík tóku
þau sig upp eftir langa dvöl og
fluttust til Reykjavíkur þar sem
þau bjuggu sér einkar fallegt heim-
ili að Stóragerði 34 eða þar til Hlíf
missti heilsuna. Eftir það dvöldust
þau á Grund (Litlu-Grund), en Hlíf
lést 9. maí 1992. Nokkra síðar festi
Sigurbjörn kaup á íbúð í Hraunbæ
105 og bjó þar þangað til hann
fluttist á Hrafnistu í Reykjavík
1997 og dvaldist þar við gott atlæti
til dauðadags.
Um Sigurbjörn Ketilsson má
með sanni segja að hann hafí verið
1 eftirminnilegur maður og brenn-
andi í andanum um flest sem
snerti land, þjóð og sögu og
kannski ekki síst íslenska tungu.
Málfar hans var einkar eftirtekt-
arvert - skýrt og skorinort, röddin
kröftug og hljómmikil og
málsmekkur með ágætum. Fyrir
GÓLFEFNABÚÐIN
Borgartúni 33
i^jyæda flísar
ftwða parket
^jyód verð
lóð þjónusta
kom að hann hringdi til mín og
ræddi gjarnan kost og löst á mál-
fari manna í fjölmiðlum og vægði
þá hvorki mér né öðrum en þakk-
aði það sem vel var gert. Hrein-
skiptinn, hreinskilinn, kjarkmikill
maður sem gerði kröfur til sjálfs
sín og annarra. Baráttumaýur sem
mildaðist með áranum. Á þriðja
og fjórða áratug þeirrar aldar sem
enn lifir í hárri elli blésu ferskir,
róttækir vindar í hugsjónaglæður
ungra menntamanna og verka-
lýðssinna. Sigurbjörn var í þeirra
hópi og gekk í Kommúnistaflokk-
inn árið 1933 með hugsjónir fé-
lagslegs réttlætis að leiðarljósi.
Síðar fylgdi hann Sósíalistaflokkn-
um og Aiþýðubandalaginu að mál-
um. Á Eskifirði átti hann sæti í
sveitarstjórn fyrir sinn flokk og
sömuleiðis í Njarðvík þegar þang-
að kom. Hann var eftirsóttur
ræðumaður innan flokks sem utan
og oft var leitað til hans um ræðu-
höld við opinber tækifæri. Hann
tók gjaman þátt í kappræðum á
framboðsfundum og lék þá stund-
um pólitíska andstæðinga sína
grátt með hnitmiðuðum og hár-
beittum tilsvöram og athugasemd-
um. Fleygt er orðið þegar Ólafur
Thors settist eitt sinn hjá honum
að lokinni slíkri ræðu og sagði
eitthvað á þá leið að það væri synd
og skömm að þeir væru ekki sam-
herjar, því sameiginlega gætu þeir
malað andstæðingana svo ekki
stæði steinn yfir steini. Oft hefur
mig furðað á því að hann skyldi
ekki leita sér frekari frama á
stjórnmálasviðinu því þar virtist
gatan vera honum greið. Ef til vill
hefur heilsufarið ráðið þar ein-
hverju um.
Ljúft er mér að minnast kynna
minna af Sigurbimi Ketilssyni þeg-
ar hann gerðist „húskarl", eins og
hann orðaði það sjálfur, á heimili
móður minnar, Elínbjargar Sigurð-
ardóttur og fóstra míns Brynjólfs
Ketilssonar, bróður Sigurbjarnar,
en hann var í kaupavinnu í sumar-
leyfi sínu hjá okkur á Bjargi í
Hranamannahreppi a.m.k. eitt
sumar og síðar á Læk í Hraun-
gerðishreppi 1943. Þrátt fyrir fótl-
un sína sem áður er getið man ég
hve rösklega hann gekk til vinnu
við heyskapinn og hlífði sér hvergi.
Átti það ekki síst við ef bjarga
þurfti þurrheyi undan yfirvofandi
vætu. Eitt sinn við slíkt tækifæri
varð Sigurbimi það á að brjóta
hrífuskaft við að setja í sæti og
fékk að sjálfsögðu nýja hrífu. Eftir
smástund fór á sömu leið og kom
nú þriðja hrífan til skjalanna. Þeg-
ar hún svo brotnaði líka fleygði
hann brotunum frá sér, gekk snúð-
ugt inn í bæ og lagðist íyrir á
stofudívaninn, en við hin stóðum
eftir og hlógum að óforam hans. Að
tíu mínútum liðnum kom hann út
aftur skellihlæjandi og bað um
fjórðu hrífuna. Lánaði þá fóstri
minn honum hrífuna sína sem var
með sérstaklega digru og styrktu
skafti og gekk allt að óskum eftir
það. Atvik þetta sýnir ef til vill
hvemig honum tókst að hemja
skap sitt, sem var bæði mikið og
heitt að upplagi, og eins mun hann
hafa gert þegar um önnur og
stærri mál var að ræða. Heimahag-
amir á Skeiðum vora honum jafn-
an hugstæðir og dvaldist hann
gjaman í nokkra daga í sumarleyf-
um sínum á Álfsstöðum meðan for-
eldrar hans og systkini bjuggu þar.
Á síðari árum meðan heilsan leyfði
gerði hann víðreist um heiminn og
heimsótti m.a. börn sín sem bjuggu
í Lúxemborg, Bandaríkjunum og
Suður-Afríku.
Við dvöl Sigurbjamar og fyrir
áhrif hans opnaðist mér, drengnum
og unglingnum, víðari sýn til um-
heimsins og ég öðlaðist skilning á
ýmsum málum sem áður höfðu ver-
ið mér hulin. Eg tel mig enn búa að
þeirri ósjálfráðu fræðslu sem ég
öðlaðist með þessum hætti. Seinna
kom Tryggvi sonur hans til okkar í
sveitina og var hjá okkur nokkur
sumur sem „snúningastrákur“ eins
og sumarstrákar úr kaupstaðnum
voru titlaðir. Þau kynni eru líka
þakkarverð.
Ég vil að lokum færa börnum
Sigurbjamar og öðrum ástvinum
hans innilegai' samúðarkveðjur.
Blessuð sé minning hans.
Ingi Karl Jóhannesson
og fjölskylda.
Þar sem ég hafði ekki tök á að
koma og kveðja þig í hinsta sinn,
hvorki á sjúkrabeðinn né við jarð-
arförina þá langaði mig að skrifa
nokkur kveðjuorð. Þú náðir háum
aldri og varst orðinn líkamlega
hrör, en andlega atgervið var það
sama næstum fram á síðasta dag.
Við vissum að þú yrðir ekki hjá
okkur til eilífðar en samt sem áður
voram við óviðbúin að sjá á bak þér
þegar kallið kom. Langafa-
drengirnir þínir tveir tóku fréttinni
mjög þunglega og sá eldri sat í
fangi mínu og grét því hann hafði
ekki haft tækifæri til að hitta þig
nógu oft. Á meðan ég sat og reyndi
að hugga hann fór ég að hugsa að í
raun hafði ég heldur ekki nógu
mörg tækifæri til að hitta þig og
kynnast þér. Því örlögin vildu hafa
það svo að þú sem varst svo ramm-
íslenskur að upprana og eðli sást
stóran hluta afkomenda þinna
flytjast úr landi og vera búsetta er-
lendis til lengri eða skemmri tíma.
Tæpur helmingur bamabama
þinna er fæddur erlendis og sömu
sögu er að segja um langafabömin.
í þessum hópi er ég og mín litla
fjölskylda.
Þrátt fyrir að þú hafir aðhyllst
alþjóðahyggju í stjómmálum
varstu mikill þjóðemissinni í eðli
þínu og þér þótti nóg um alla þessa
útþrá. Þú tókst manna best á móti
nýjum erlendum fjölskyldumeð-
limum og fagnaðir erlendum
tengslum, en í brúðkaupsræðum
hjá okkur sem giftumst út fyrir
landsteinana skein líka í gegn að
eini lösturinn sem þú sást á ráði
okkar væri að ráðahagurinn væri
ekki nógu íslenskur. En þú getur
yljað þér við þá tilhugsun að oft
eru þeir Islendingar sem búsettir
era erlendis mestu fóðurlandsvin-
irnir og leggja mikið á sig að
rækta mál og upprana sem þú
lagðir svo ríka áherslu á í gegnum
allt þitt líf. Þú kunnir líka að meta
marga þá kosti sem fýlgdu því að
afkomendur þínir vora dreifðir um
næstum allar heimsálfur. Það gaf
þér og ömmu m.a. tækifæri að
heimsækja mörg ókunn lönd sem
þið hefðuð annars ekki haft mögu-
leika á og flest þeirra sólríkari en
þitt hugfólgna ísland. En samt
fannst þér sólböðin í hrauninu á
Suðumesjum það besta sem kosið
varð á.
Nú þegar við erum á heimleið þá
ert þú farinn til frambúðar til enn-
þá meira framandi staða en út-
landa. En þó svo að ég syrgi að við
höfum ekki fleiri tækifæri til að
hitta þig í þessu lífi þá gleðst ég yf-
ir tilhugsuninni að nú er amma
glöð að hafa þig hjá sér. Því er það
ekki með eintómri sorg sem ég
kveð þig í hinsta sinn.
Þín sonardóttir,
Rán.
Mér brá þegar ég frétti fyrirsjá-
anlegt andlát Sigurbjarnar afa
míns. Á suma þætti mannlegrar til-
vistar vill maður bara horfa með
augum bamsins, þannig fannst
mér í algjöra andvaraleysi gagn-
vart dauðanum sem grið hefðu ver-
ið rofin. Afi minn átti aldrei að
deyja.
Ég syrgi Sigurbjörn afa minn
látinn. Hann var sérstakur maður
sem jafnan hafði sterk áhrif á mig.
Ég er þakklátur íyrir drjúgar sam-
vistir við hann þegar ég var barn
og síðar hispurslaus samtöl um lífið
og tilverana. Á sinn sérstaka hátt
kenndi afi mér að auðmýkt er eftir-
sóknarverð dyggð.
Þegar ég kvaddi afa á dánarbeði
skömmu fyrir andlátið fanst mér
friður hvíla yfir honum og ég var
þakklátur fyrir að hann hafði feng-
ið að halda andlegri reisn allt fram
í andlátið.
Haraldur Flosi Tryggvason.