Morgunblaðið - 16.06.1999, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 16. JÚNÍ 1999 49
____________UMRÆÐAN_______
Hugleiðingar um íslenskan
og* erlendan verktakaiðnað
UNDANFARIN
: tuttugu ár hafa verið
tími heimsvæðingar á
1 flestum sviðum atvinnu-
starfsemi. Til þess að
standa sig er ekki nóg
að gera vel á heima-
markaði. Þessi þróun
heldur hraðfara áfram.
I síðasta mánuði var
mér boðið á þing al-
þjóðasamtaka verktaka-
iðnaðarins, CICA (Con-
federation of
j Intemational Contract-
| ors Asso- ciations), sem
haldið var í Berlín. Sam-
tökin héldu jafnframt
upp á 26 ára afmæli sitt.
Um hundrað einstak-
lingum ásamt mökum var boðið til
þessarar samkundu og hef eg skrifað
grein um hana fyrir Samtök iðnaðar-
ins sem mun birtast þar.
Tuttugu og fimm ár eru ekki lang-
ur tími en mikið hefur heimurinn
1 breyst á þeim tíma. Berlín hefur
I breyst svo mikið á fimm árum að eg
þekkti mig ekki aftur í þessari nýju
höfuðborg Þýskalands. I því sam-
bandi nægir okkur, sem erum komin
á miðjan aldur, að líta til landsins
okkar fyrir tuttugu og fimm árum.
Nú er japanskur verktakaiðnaður
farinn að hanna 400 hæða lóðréttar
borgir sem hver um sig rúmar alla
mannlega starfsemi fyrir um fjörutíu
þúsund manns.
Spænskir verktakar byggja hrað-
j brautir í Kanada þar sem öll stýring
• og innheimta vegagjalds er alsjálf-
virk með hjálp myndavélatækni. Þeir
greiða viðkomandi fylkisstjómum
stórfé fyrir að fá að byggja. Það má
nefna í því sambandi að þetta er hálf-
gerð nauðvörn Kanada, eins og eg
skildi það, til þess að koma hrað-
brautum sínum í eitthvert sambæri-
legt ástand og hjá Bandan'kjamönn-
í um. Aðspurður svaraði spánski dokt-
orinn því tO að þeir veldu Kanada
fram yfir Spán þvi í Kananda greiddu
menn alltaf gluggapóstinn sinn.
Svo mætti lengi telja upp fram-
sæknar stórframkvæmdir sem þátt-
takendur í hinum alþjóðlega verk-
takaiðnaði ýmist finna upp eða
stuðla að með samvinnu ríkisstjóma,
banka og verktaka en
þessir þrír aðilar koma
að nærri öllum stærri
verkefnum í samein-
ingu.
Samkeppni breytist
hratt yfir í samvinnu.
Þróun er stöðug í átt til
heildarverkefna og
heildarlausna. Svo
menn skilji hvað eg á
við má nefna sem nei-
kvætt dæmi að fyrir ör-
fáum árum kom eg með
forráðamanni stærsta
þýska verktakafyrir-
tækisins til Landsvirlq-
unar og spurði sá
Landsvirkjun að því
hvort þeir gætu ekki
fengið íslenska stórá til 25-35 ára;
virkjað, séð um sölu rafmagns og af-
hent síðan íslenska ríkinu verkið eft-
ir þann tíma og jafnvel greitt fyrir-
fram fyrir. Var það t.a.m. hliðstætt
Verktakaiðnaður
Verktakaiðnaður er
eins og flestar atvinnu-
greinar að verða alþjóð-
legur, segir Ármann
Orn Armannsson. Und-
irbúningur, hönnun,
fjármögnun, bygging
og rekstur er að verða
einn ferill á einni hendi.
því að það fyrirtæki er nú að ljúka
byggingu nýs alþjóðaflugvallar við
Aþenu án nokkurs kostnaðar fyrir
gríska rískissjóðinn. Ekki var um
ákveðið tilboð að ræða en viðbrögð
Landsvirkjunar voru á þann veg að
hið opinbera fyrirtæki kysi nú held-
ur að sjá um þetta sjálft. A meðan
halda ámar áfram að renna til sjávar
og Landsvirkjun fylgist ekki með
tímanum fremur en önnur vernduð
opinber fyrirtæki.
Svo er hin hliðin á aðstæðum
manna í heiminum. Þeir ríku verða
sífellt ríkari og þeir fátæku halda
áfram að vera jafnfátækir en búa í
borgum, öfugt við það sem haldið var
að yrði þróunin fyrir aðeins fáum ár-
um. Stórborgimar verða sífellt fleiri
og stærri, einkum fátækrahverfin.
Þar bíður verktakaiðnaðar það gífur-
lega verkefni að gera mannsæmandi
húsnæði svo ódýrt að stærsti hluti
hins fátæka fjölda hafi ráð á.
Þar gæti hið íslensk-finnska
GECA kerfi leikið talsvert hlutverk.
GECA er ný aðferð við að búa til
hús, sem ekki er rými til að skýra
hér, en hefur verið í stöðugri þróun
og vinnslu undanfarin 10 ár. Nú er
að verða lokið stóm tilraunaverkefni
sem mun hjálpa til við framtíðarþró-
un þess. Verkefnið hefur verið þróað
í samstarfi fyrirtækja frá nokkmrn
þjóðum í Evrópu og myndarlega
styrkt af Evrópubandalaginu.
Fram yftr síðustu aldamót má
segja að Islendingar hafi búið í kof-
um (með fullri virðingu fyrir íslenska
torfbænum). Það var fyrst á þessari
öld sem verktakaiðnaður, sem slíku
nafni er hægt að nefna, hófst hér á
landi og lá beint við að dönsk fyrir-
tæki hefðu þar forystu enda þjóðin
nýlenda Dana.
íslenskur verktakaiðnaður hefur
því af ýmsum ástæðum átt á brattan
að sækja, bæði vegna skilningsleysis
jafnt almennings sem stjómvalda á
mikilvægi hans og eigin klaufaskap-
ar við að sinna tengslum við almenn-
ing og ráðamenn.
Þannig hefur oft verið ýtt undir
erlendan verktakaiðnað fremur en
íslenskan. Nefna má sem lítið dæmi
þegar forstjóri dansks stórfyrirtækis
(sem á raunar dótturfyrirtæki hér)
fór sem fulltrúi íslensks verktakaiðn-
aðar fyrir nokkrum árum með ís-
lenskum ráðamönnum til Kína í op-
inbera heimsókn.
Sökum almenningsálitsins hafa
langskólagengnir menn einnig frem-
ur farið í hönnun og undirbúning
heldur en framkvæmdirnar sjálfar
og þetta tvennt hefur verið mun
meira aðgreint hér en víða í ná-
grannalöndum okkar.
Verktakaiðnaður er, eins og flest-
ar atvinnugreinar, að verða alþjóð-
legur. Undirbúningur, hönnun, fjár-
mögnun, bygging og rekstur er að
verða einn ferill á einni hendi. Það
gildir að finna þau svið af hugviti þar
sem menn geta gert betur.
Enda þótt Islendingar séu örþjóð
erum við samofin úr öllum atvinnu-
greinum. Þess vegna ber okkur að
stuðla að sem mestri fjölbreytni í at-
vinnulífi okkar og hafa jafnframt í
huga hinar alþjóðlegu staðreyndir.
Þess vegna eiga Islendingar fyrst
og fremst að stuðla að uppbyggingu
íslenskra fyrirtæja á sem flestum
sviðum. Þau erlendu sjá um sig sjálf,
án þess að hlaðið sé sérstaklega und-
ir þau.
Eg sé fyrir mér bjarta framtíð ís-
lensks verktakaiðnaðar, ekki síst
vegna þess að mikið af ungu, ís-
lensku, framsæknu og einnig lang-
skólagengnu fólki telur það nú orðið
eftirsóknan/ert að gera það svið að
starfsvettvangi sínum.
Auðvitað á að vera sjálfsagt að fá
erlenda iðnaðarmenn til starfa hér,
þegar of mikið er að gera á íslandi,
jafnt og þeir vilja fara erlendis þeg-
ar samdráttur er hér. A sínum tíma
barðist Verktakasambandið hat-
ramlega fyrir því að Island væri
einn vinnumarkaður fyrir Islend-
inga með litlum skilningi margra
sveitarstjórna. Við skulum gera
okkur fulla grein fyrir því að vinnu-
markaðurinn er orðinn stærri og
stækkar hratt.
Hér er meira óunnið en víðast
annars staðar í Vestur-Evrópu og
við getum með íslensku hugviti
gegnt ákveðnu hlutverki í uppbygg-
ingu erlendis með góðan bakhjarl
með þjóðinni.
Forseti íslands kallaði samning
hugbúnaðarfyrirtækisins Oz við
sænskt stórfyrirtæki í vikunni tíma-
mótasamning. Eg er honum sam-
mála og slíka samninga þarf að gera
á sem flestum sviðum.
Okkur Islendingum hefur verið
trúað fyrir fágætu landi og fengið fá-
gæt tækifæri til þess að menntast.
Vonandi getum við sameinast um að
ávaxta það þjóðinni til hagsbóta.
Höfundur er fv. franikv.stjóri Ár-
mannsfells hf. og fv. formaður
Verktakasambandsins.
Ármann Örn
Ármannsson
I
OROBLUl
Ný kynslóð af
sokkabuxum
frá OROBLU #
Nudd og
stuðningur yfir
magasvæði og
þunnar á tám.
Tricity Bendix
Lurrkari
• Einfaldur en
mjög öflugur
• Tekur 5 kg.
af þurrþvotti
• Snýr í báðar áttir
• Krumpuvöm
• Tvö hitastig
• Barki fylgir
19.800 kr.
Rakn|iciiir IVrir |)ui rkara 2,-t‘H) kr.

HIISASMIÐJAN
Stmi 525 3000
kr. 18.100,- stgr.
VERSLUN FYRIR AUA I

Hvaöa
aukaverkanir
hefur lyflö?
hefur svarið

og einnig í Árnesapóteki, Húsavikurapóteki
og Egiisstaöaapóteki.
www.lyfja.is
Randalín ehf.
v/ Kaupvang
7OO Egilsstöðum
sími 4/1 2433
Handunnar gesta- og
minningabækur fyrir:
✓ Ferminguna
✓ Brúðkaupið
✓ Merka áfanga
✓ Erfidrykkjuna
Leitið upplýsinga um sölustaði
♦
Nýtt verð á
GIRA Standard.
Gæði á
góðu verði.
<o>=
S. GUÐJÓNSSON ehf.
Lýsinga- og rafbúnaöur
Auðbrekka 9-11 • Stmi: 554 2433