Morgunblaðið - 16.06.1999, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 16. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Lagning rafstrengs
til meginlandsins
Afram unn-
ið að hug-
myndinni
EKKI hefur verið horfíð frá hug-
myndum um lagningu raforku-
strengs frá Islandi til meginlandsins
og Bretlands, en Reykjavíkurborg
og Landsvirkjun stofnuðu með hol-
lenskum rafveitum fyrir nokkrum
árum félag til þess að kanna mögu-
leikana í þessum efnum. Edgar Guð-
mundsson verkfræðingur sem unnið
hefur að undirbúningi málsins, segir
að það hafi hins vegar legið í láginni
síðustu misserin, einkum vegna sam-
einingar rafveitna í Hollandi, og þess
sé ekki að vænta að skriður komist á
þessi mál fyrr en í fyrsta lagi næsta
sumar.
Fram hefur komið í fjölmiðlum að
Norðmenn eru að skoða möguleika á
framleiðslu raforku með nýtingu
jarðgass og flutningi orkunnar til
Bretlands. Edgar sagði að þessar
fyrirætlanir minnkuðu ekki mögu-
leikana á flutningi á raforku héðan.
Eftir því sem meira væri virkjað hér
í tengslum við stóriðju þeim mun
meiri þörf yrði fyrir streng vegna ör-
yggissjónarmiða og betri nýtingar í
kjölfar þess að tengjast margfalt
stærra raforkukerfi en væri hér á
landi. Tengingin væri einnig um-
hverfisvæn.
Líflegt
í Elliðaám og
Víðidalsá
VÍÐIDALSÁ og Elliðaárnar opnuðu
með glæsibrag í gærmorgun, 15 lax-
ar veiddust þá í Víðidalsá, allt stór-
fiskar frá 8 og upp í 16 pund. Elliða-
árnar gáfu fimm laxa fyrir hádegi,
þar af veiddi borgarstjórinn Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir tvo. Þetta
er besta byrjun í Elliðaánum í all-
nokkur ár. Sogið var einnig opnað,
en þar veiddist ekkert og Olafur
K.Ólafsson sem var meðal þeirra
sem renndu í Sogið sagðist telja að
áin væri opnuð of snemma sumars.
Að sögn Ragnars Gunnlaugssonar
á Bakka, formanns Veiðifélags Víði-
dalsár þá veiddust laxarnir allir í
Fitjá, sem er hliðará Víðidalsár. „En
menn urðu samt víða varir við lax í
aðalánni þótt enginn næðist á fyrstu
vaktinni,“ bætti Ragnar við.
Líflegt í Elliðaánum
Veiði byrjaði vel í Elliðaánum og
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgar-
T|
ap
A ^ M 1
r /
Jp* tt* s * 4
Morgunblaðið/Jim Smart
Ingibjörg Sólrún var kampakát
í gærmorgun.
stjóri landaði fljótlega fyrsta laxin-
um, tæplega 4 punda hrygnu.
Nokkru síðar dró hún annan stærri á
land, 7 punda hrygnu. Guðmundur
Þóroddsson veiddi tvo tæplega 8
punda hænga og fimmta lax morg-
unsins veiddi Alfreð Þorsteinsson,
rétt rúmlega 7 punda hæng.
Góð byijun í Reykjadalsá
/Eyvindarlæk
Veiði hófst í Reykjadalsá/Eyvind-
arlæk á mánudaginn og að sögn
Ragnars Þorsteinssonar í Sýrnesi
veiddust tveir laxar, 6 og 12 punda,
fyrsta daginn þrátt fyrir kulda og
vond skilyrði.
fást í
sportvöruverslunum
um allt land

S~&zjéeqaea*e.
LGUÐMUNDSSON ehf.
Sími: 533-1999, Fax: 533-1995
Ráðstefna um landafundi og landnám
Grafa á upp
rústir í nágrenni
Eiríksstaða
við grófum fyrir framan
rústina var þar óraskað
mannvistarlag. Viðarkola-
sýni sem fannst í þessu
mannvistarlagi var aldurs-
greint og í ljós kom að það
var frá 10. öld.“
Hann segir að í Ijósi
þessa hafi full ástæða þótt
til að rannsaka skálann að
fúllu og í það var ráðist sl.
sumar.
Guðmundur Ólafsson
STOFNÚN Sigurðar Nordals
gengst fyrir alþjóðlegri ráð-
stefnu um landafundi og
landnám norrænna manna við
Norður-Atlantshaf dagana 9.-11.
ágúst. Guðmundur Ólafsson, sem
hefur stjómað uppgreftri á Eiríks-
stöðum í Haukadal, er meðal fyrir-
lesara.
„Viðfangsefni ráðstefnunnar
verða fomleifar og ritheimildir um
siglingar norrænna manna, landa-
fundi þeirra og vem fyrir vestan
haf. Þá verður fjallað um hvemig
þessar heimildir hafa verið túlkaðar
á 19. og 20. öld. Einnig verður farið
í stöðu rannsókna í íslenskum fræð-
um í hinum enskumælandi heimi,
einkum í Bandaríkjunum, Kanada
og á Bretlandseyjum." Ýmsir fyrir-
lesarar koma að ráðstefnunni, bæði
erlendir og innlendir.
- Hversu lengi hefur uppgröftur
við Eiríksstaði staðið yfír?
„Við hófum uppgröftinn árið
1997. Upphaflega gróf Þorsteinn
Erlingsson í þessa rúst árið 1895
og síðan Matthías Þórðarson þjóð-
minjavörður árið 1938. Þeir töldu
sig hafa fundið leifar af skála. Að
frumkvæði Eiríksstaðanefndar var
síðan Þjóðminjasafnið fengið til að
gera könnunarrannsókn á Eiríks-
stöðum því nefndin hafði hug á að
reisa tilgátuhús sem byggðist á
húsagerð Eiríksstaða.“
Guðmundur segir að ákveðið
hafi verið að fara í framkönnun ár-
ið 1997 því fyrri rannsóknir kynnu
að hafa skemmt mjög mikið fyrir
nútímarannsóknum.
- Hvað leiddu þessar
frumkannanir í ljós ?
„Þær lofuðu mjög
góðu. Við tókum snið í
gegnum miðja rústina
og fundum þar leifar af
langeldi en það er eldstæði sem er
dæmigert fyrir skála á víkingaöld.
Við töldum okkur líka finna leifar
af setum sem vora meðfram veggj-
unum en þeir voru enn nokkuð
heilir.“ Guðmundur segir að við
fyrri rannsóknir hafi einkum verið
grafið innan úr rústinni. „Þegar
- Hvers urðuð þið þá vísari?
„Við grófum upp allan skálann
og hann var flóknari en við höfðum
ætlað í fyrstu. Eiríksstaðir era
bær frá 10. öld sem hefur verið bú-
ið í tiltölulega skamman tíma.
Bærinn er um 50 fermetrar að inn-
anmáli, hann er um 4 m. á breidd
og rúmir 12 m. á lengd og mjókkar
síðan til endanna. Eg tel að hann
hafi verið þrískiptur með skála
fyrir miðju og langeld á gófli hans
og anddyri fyrir framan.
Guðmundur segir að bærinn
virðist hafa verið reistur í tveimur
áfóngum. í skálanum vora tvö eld-
stæði og tveir inngangar. „Þetta er
einnar búsetu bær þótt það séu tvö
notkunarskeið í honum. Hlaðið
hafði verið upp í annan innganginn
og eins hafði annað eldstæðið fljót-
lega verið tekið úr notkun og nýtt
byggt. Öll ummerki bentu til að
þessar breytingar hefðu gerst á fá-
einum áram eða áratugum."
-Hvert verður svo framhaldið
við Eiríksstaði?
„Við geram ráð fyrir að halda
rannsóknum áfram í
sumar, ljúka rannsókn
við skálann og ganga
vel frá umhverfi hans.
Fleiri rústir era í næsta
nágrenni og hlutverk
þeirra er enn ekki
þekkt. Sennilega er um að ræða
útihús og lítið jarðhús. Það stendur
til að rannsaka þessi hús á næsta
ári og vonandi verður hægt að nota
rannsóknamiðurstöður til að end-
urreisa þau hús hjá tilgátuhúsinu
til að gefa sem heillegasta mynd af
búi bóndans á Eiríksstöðum."
► Guðmundur Ólafsson er fædd-
ur á Akureyri árið 1948. Hann
lauk phil.cand. prófi f fomleifa-
fræði, þjóðháttafræði, listasögu
og sagnfræði frá Uppsölum í Sví-
þjóð árið 1974. Guðmundur hefur
verið fomleifafræðingur á Þjóð-
minjasafni Islands frá árinu 1978
og deildarstjóri fomleifadeildar
frá árinu 1985.
Guðmundur hefúr stjörnað
rannsókninni á Eiríksstöðum frá
árinu 1997.
Eiginkona hans er Ingegerd
Narby sænskukennari og eiga
þau tvö böm, Nils Kjartan og
Rósu Heiðveigu.
- Var eitthvað sem kom á óvart
við uppgröfínn?
„Við könnunarrannsóknina árið
1997 kom á óvart hvað mikið hafði
varðveist þrátt fyrir fyrri rann-
sóknir. Við frekari rannsókn ári
síðar kom í Ijós að ekld var allt
jafn vel farið. Öll gólfskán í húsinu
hafði verið grafin burt og þess
vegna fundust engir munir við
rannsóknina. Það kom líka á óvart
að finna tvo innganga og tvö eld-
stæði. Þá kom á daginn að inn-
gangurinn var nálægt austurgafli
en ekki vesturgafli eins og fyrri
rannsóknir höfðu sýnt.“
Guðmundur segir að varðandi
bygginguna hafi einnig komið á
óvart að norðurveggur skálans er
hlaðinn utan í skriðu. „Upphaflega
virtist okkur að skriðan hefði fallið
á bæinn en hún reyndist vera eldri
en hann.
Eiríksstaðir
voru reistir
í tveimur
áföngum