Morgunblaðið - 13.07.1999, Blaðsíða 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 13. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SKATTAR OG
FJÁRFESTING
BEIN ERLEND fjárfesting í íslenzkum atvinnurekstri
er tiltölulega mjög lítil og nam 31,7 milljörðum í lok síð-
asta árs. Síðustu þrjú árin hefur fjárfesting erlendra aðila
hér á landi numið 8,7 milljörðum að meðaltali, en fímm árin
þar á undan var hún nær engin. Stærstur hluti erlendrar
fjárfestingar er í stóriðnaði eða um 63% og í lok ársins 1998
höfðu útlendingar fjárfest beint í 87 íslenzkum fyrirtækjum,
en í flestum þeirra er fjárfestingin lítil í krónum talin. Um
80% af fjármunaeigninni er í íslenzkum dótturfélögum.
Svisslendingar hafa fjárfest þjóða mest hér á landi (37% af
heildinni), en næstir koma Bandaríkjamenn, Lúxemborgar-
ar og Norðmenn.
Flest ríki leggja ofuráherzlu á að laða til sín erlendar fjár-
festingar til að styrkja og efla efnahags- og atvinnulífið og er
samkeppnin hörð. Islendingar eru eftirbátar annarra í þess-
um efnum, þótt ýmis merkju séu um breytingar á næstu
misserum og árum. Ein leiðin, sem farin er til að laða að er-
lent fjármagn, er beiting skattkerfísins og þá með þeim
hætti að bjóða erlendum fjárfestum hagstætt skattaum-
hverfí.
Guðjón Rúnarsson, sem stýrir vinnuhópi Verzlunarráðs,
sem kannar skattaumhverfí fyrirtækja hér á landi, benti á í
viðtali hér í blaðinu, að ísland hefði tvísköttunarsamning við
fá lönd og það þyrfti að laga. Guðjón segir athygli vinnu-
hópsins og hafa beinzt að kauprétti starfsmanna á hlutabréf-
um íyrirtækja og því, að eignarskattar á fyrirtæki séu að
verða séríslenzkt fyrirbrigði. Á þessa skattheimtu megi líta
sem samkeppnishamlandi fyrir Island. Loks hafi sjónir
vinnuhópsins beinst að stimpilgjöldum og skattamálum
starfsmanna á vegum íslenzki’a fyrirtækja erlendis.
Ríkisstjórnin beitti sér fyrir lagasetningu sl. vor um al-
þjóðleg viðskiptafélög, en samkvæmt þeim greiða þau aðeins
5% tekjuskatt, engan eignarskatt og eru undanþegin stimp-
ilgjöldum. Reynsla er ekki enn komin á, hvort nýju lögin
dugi til að laða erlend viðskiptafélög til landsins. Fjármála-
ráðherra, Geir H. Haarde, sagði sl. laugardag, að tvísköttun-
arsamningar við allmörg lönd væru nú í farvatninu. Þá hefði
hann verið að skipa nefnd manna, sem þekkja vel til í at-
vinnulífínu, til að vera til ráðuneytis um mótun nýrra skatta-
reglna. Þessar upplýsingar fjármálaráðherra eru gleðiefni,
því mikilvægt er að styrkja samkeppnisstöðu íslenzkra fyrir-
tækja, m.a. með bættu skattaumhverfi.
FRIÐ í
GRJÓTAÞORPIÐ
ÞAÐ FER ekki á milli mála að Grjótaþorpið er fyrst og
fremst íbúðarbyggð. Það er því eðlileg krafa að skilyrði
til búsetu þar séu virt en nokkuð virðist hafa skort á það ef
marka má kvartanir íbúa hverfisins undan hávaða af völdum
starfsemi tveggja samkomustaða. í bréfí sem íbúar Grjóta-
þorpsins hafa sent yfírstjórn Reykjavíkurborgar kemur
fram að stöðunum fylgi mikil umferð drukkins og hávaða-
sams fólks á svefntíma íbúa, sóðaskapur og truflun á að-
gengi, þar sem gestir og starfsfólk þessara staða leggi bif-
reiðum sínum í hverfinu.
Þau viðbrögð sem íbúar hverfísins hafa fengið við kvört-
unum sínum eni ekki viðunandi. Borgarstjóri sagði í samtali
við Morgunblaðið að þegar hefði verið komið til móts við
íbúa hverfisins með því að takmarka afgreiðslutíma annars
samkomustaðarins við kl. 23.30 á virkum dögum og kl. 1 eft-
ir miðnætti um helgar. Framkvæmdastjóri Hlaðvarpans
sagðist telja að staðurinn ætti að verða Grjótaþorpinu til
framdráttar og fegurðarauka og eingöngu væri verið „að
auka lífíð í húsinu“. Lögreglan sagðist hins vegar ekki geta
tekið undir að allur sá hávaði sem kvartað væri undan kæmi
frá tilteknum veitingastöðum þó að í þorpinu hefði vissulega
„verið hávaði og ónæði“.
Þessi viðbrögð borgaryfírvalda, lögreglu og talsmanns
Hlaðvarpans eru innantóm orð. í þeim er engin úrlausn fólg-
in fyrir íbúa þessa hverfís. Skemmtanahald af því tagi, sem
þarna fer fram, getur ekki farið saman við hagsmuni íbú-
anna. Þess vegna verða borgaryfírvöld að taka af skarið.
Verði það ekki gert mun Grjótaþorpið tæmast. Er það eftir-
sóknarvert fyrir lífíð í miðborg Reykjavíkur? Varla geta
hagsmunir samkomustaðanna tveggja vegið þyngra en hags-
munir íbúanna.
Á níunda tug uppsagna starfsfólks á Akureyri á s
KRISTJÁN Þór Júlíusson,
bæjarstjóri á Akureyri,
sagði að þó svo að töluvert
hefði verið um uppsagnir
starfsfólks hjá fyrirtækjum á Akur-
eyri síðustu vikur yrðu menn að sjá
ljósið í myrkrinu. „Vissulega eru það
fréttir þegar fyrirtæki segja upp
starfsfólki, en umræðan um þetta
hefur verið afar einkennileg. Þetta
snýst líka um það hvenær uppsagn-
irnar taka gildi, en það er í haust. Það
er ástæða til að skoða þær breytingar
sem eru að verða í atvinnulífmu í víð-
ara samhengi en binda sig ekki bara
við uppsagnirnar," sagði Kristján.
Atvinnuleysi
með allra
minnsta móti
Flestum kom á óvart þegar nú um mitt sum-
Skortur á starfsfólki í
fiskvinnslu á Iands-
byggðinni
ar bárust fregnir af uppsögnum starfsfólks
hjá ýmsum stórum fyrirtækjum á Akureyri,
m.a. Slippstöðinni og Skinnaiðnaði. Nú í sum-
ar hefur þannig á níunda tug starfsmanna
verið sagt upp störfum en uppsagnir taka
gildi í haust. Mikil eftirspurn virðist hins veg-
ar vera eftir vinnuafli og næg atvinna hjá
flestum fyrirtækjum, þess eru jafnvel dæmi
að ekki sé hægt að sinna ýmsum verkefnum
þar sem mannafla skortir. Margrét Þóra
Þórsdóttir ræddi við forsvarsmenn nokkurra
fyrirtækja, stærsta verkalýðsfélagsins og
bæjarstjóra og eru flestir á þeirri skoðun að
einhvers konar stóriðja í Eyjafírði sé for-
senda þess að svæðið vaxi enn og dafni.
Guðbrandur Sigurðs-
spn, framkvæmdastjóri
Útgerðarfélags Akureyr-
inga, sagði að jöfn og góð
vinna hefði verið hjá fé-
laginu að undanfömu.
Unnið er á tveimur vökt-
um í vinnslustöðinni á
Akureyri, sú fyrri er frá
kl. 7 til 15.10 en
seinnipartsvaktin er frá
kl. 15 til 19. Um helmingi
færra starfsfólk er á síð-
ari vaktinni. Með þessu
móti nýtast fjárfestingar
betur.
Nægt starfsfólk hefur
verið á Akureyri, en hið
sama er ekki upp á ten-
ingnum hvað varðar aðra
staði þar sern ÚA er með
starfsemi. I frystihúsinu
á Grenivík voru sjö út-
lendingar við störf síðast-
liðinn vetur og gerir Guð-
brandur ráð fyrir að 8-9
manns muni vanta til
starfa í vinnsluna þegar
skólafólk lætur af störfum
í haust. Hjá Laugafiski í
Reykjadal vantar í haust
um fimm manns til starfa, en síðasta
vetur sótti þó nokkuð af fólki úr Bárð-
ardal og Kinn vinnu hjá Laugafiski og
bjargaði þannig starfsmannahaldinu.
Þá bjóst Guðbrandur við að um tólf
manns vantaði í fiskvinnslu félagsins á
Raufarhöfn.
„Við eigum von á að erfitt verði að
manna þessi störf, en okkur vantar
um 25 til 30 manns til starfa næsta
haust. Það hefur verið æ verra að fá
Islendinga til að vinna í fiskvinnslu á
þessum smærri stöðum um landið og
það vantar vinnukraft á þessa staði.
Fólk leitar fremur í þau þjónustu-
störf sem í boði eru,“ sagði Guð-
brandur.
Ágæt verkefnastaða
framá haustið
Morgui
MÖRGUM kom á óvart þegar starfsfólki var sagt upp störfum hjá lykilfyrirtækjum á
Skinnaiðnaði og Slippstöðinni, svo dæmi séu tekin, eða á sjötta tug starfsmanna. Þessi myn
í Slippstöðinni, en þar er verkefnastaða ágæt í sumar og fram á haustið, en með uppsögnui
tækið að búa sig undir að næsti vetur verði erfiður.
Slippstöðin á Akureyri sagði upp
17 starfsmönnum um mánaðamótin
maí og júní og sagði Ingi Bjömsson
framkvæmdastjóri að með þeirri ráð-
stöfun væri fyrirtækið að búa sig
undir komandi vetur, en uppsagnir
taka gildi með haustinu. „Það er
ágætis verkefnastaða hjá okkur núna
og við sjáum fram á að sumarið og
haustið verði gott, en lengra fram í
tímann sjáum við ekki,“ sagði hann.
Ingi sagði að síðasta vetur hefði
ekki verið eins mikið að gera í Slipp-
stöðinni og nokkur ár þar á undan.
„Það var minna um að vera en við
hefðum kosið, við hefðum hæglega
ráðið við fleiri verkefni. Með þessum
uppsögnum um daginn erum við að
koma í veg fyrir að vera með of margt
starfsfólk í vinnu verði verkefni
næsta vetur ekki næg,“ sagði Ingi.
Hann sagðist hafa á tilfinningunni að
sá samdráttur í viðgerðarverkefnum
sem skipaiðnaðurinn hefði verið í frá
því síðasta vetur, eða á tímabilinu frá
febrúar til maí, væri ekki varanlegur.
„Mér finnst frekar að menn séu að
fresta verkefnum, ýta þeim á undan
sér, þannig að vel má vera að úr ræt-
ist,“ sagði Ingi.
Björn Snæbjörnsson, formaður
verkalýðsfélagsins Einingar-Iðju,
sagði það vissulega koma á óvart að
svo mikið hefði verið um uppsagnh-
síðustu vikur. „Ég hafði allt eins búist
við að eitthvað yrði um uppsagir í
haust, en ekki nú á miðju sumri,“
sagði Bjöm.
Alvarlegt þegar lykilfyrirtæki
segja upp starfsfólki
Hann sagði alvarlegt þegar lykil-
fyrirtæki í bænum, eins og Slippstöð-
in og Skinnaiðnaður, fækkuðu stai’fs-
fólki. „Ég held að það hafi í för með
sér að þrengjast muni á vinnumark-
aði í haust. Ég var bjartsýnn í vor,
fannst atvinnulífið vera á uppleið,
enda hefur það verið með betra móti,
það var fátt sem benti til þess í vor að
samdráttur væri í uppsiglingu. Þess-
ar uppsagnir nú gætu sett strik í
reikninginn fyrir næsta vetur.“
Björn benti á að víða væri mikið að
gera, til að mynda í byggingariðnaði
Minnsta atvinnuleysi
í Iangan tíma
Hann benti á að á atvinnuleysis-
skrá væru nú um 250 manns, í janúar
1995 voru um 600 manns á atvinnu-
leysisskrá og í janúar 1998 voru um
450 manns án atvinnu á Akureyri.
,Á-tvinnuleysi hér á Akureyri er með
allra minnsta móti um þessar mundir,
menn hafa ekki séð ámóta tölur um
langan tíma. Eftirspum eftir vinnu-
afli hefur verið mikil hér og ég veit tU
þess að mörg fyrirtæki sem eru með
stór verkefni ganga á skólafólki. Mér
kæmi ekki á óvart að þessi eftirspurn
eftir vinnuafli héldi áfram þegar líður
fram á haustið," sagði Kristján.
Hann sagði að vissulega væri unnið
að því að fá einhvers konar stórfyrir-
tæki inn á svæðið, „en ég gæti best
trúað að ef við hefðum aðstöðu til að
setja einhvers konar stóriðjufyrir-
tæki niður í Eyjafirði í dag myndum
við ekki þola það. Það myndi vanta
starfsfólk. Staðan í atvinnulífinu er
þannig að það eru flest fyrirtæki í
fullum gangi, um það vitna atvinnu-
leysistölur. En ég tek alveg undir þau
sjónarmið að tU að meiri vöxtur verði
á þessu svæði þurfum við
eitthvað nýtt og að því er
verið að vinna,“ sagði
Kristján Þór.