Morgunblaðið - 13.07.1999, Blaðsíða 1

155. TBL. 87. ÁRG.
ÞRIÐJUDAGUR 13. JÚLÍ 1999 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
*
Atök brjótast út milli námsmanna og lögreglu í Teheran fímmta daginn í röð
Khatami Iransforseti
hvetur til stillinsrar
4FP. ^
Teheran, Reuters, AFP.
ÁTÖK brutust út á ný í íran í gær
er lögregla beitti kylfum til að
stöðva mótmæli námsmanna í
Teheran, sem krefjast lýðræðisum-
bóta í landinu. Borgaryfirvöld hafa
bannað mótmælaaðgerðir í dag, en
áróðursstofnun stjómvalda hefur
hvatt almenning og námsmenn til
að mæta til fjöldafundar við Teher-
an-háskóla á morgun.
Vitni að átökunum í gær, sem
urðu á Vali Asr-torgi í norðanverðri
Teheran, tjáðu Reuters að fjöldi
manns hefði slasazt og búðarglugg-
ar verið brotnir. Torgið er fáeina
kílómetra frá Teheran-háskóla, þar
sem mestu mótmælin og átök þeim
tengd hafa átt sér stað undanfarna
daga.
Um sama leyti og átökin brutust
út í gær gaf Mohammad Khatami
Iransforseti, sem námsmennimir
styðja, út yflrlýsingu þar sem hann
hvatti til stillingar.
Lögreglan lét til skarar skríða
eftir að öryggismálayfirvöld vömðu
síðdegis á sunnudag námsmenn við
því að efna til hvers konar
mannsafnaðar eða kröfugangna
nema verða sér fyrst úti um tilskilin
leyfi.
Gærdagurinn var fimmti dagur-
inn í röð, sem kemur til átaka af
þessu tagi, en þau hófust sl. fimmtu-
dag er lögregla og liðsmenn öfga-
samtaka múslima réðust á friðsam-
lega útisamkomu námsmanna, þar
sem þeir kröfðust betra fjölmiðla-
frelsis. Að minnsta kosti einn lét líf-
ið og tugir særðust í þeim átökum.
Khatami forseti bar í gær iof á þá
þátttakendur í mótmælunum, sem
sýnt hefðu stillingu, en hvatti til
þess að lög og regla yrðu virt.
Mótmælaaðgerðir námsmann-
anna hafa skapað ástand sem skek-
ur stoðir hins íslamska Iransríkis
og aukið tii muna þrýsting á
Khatami að hrinda í framkvæmd
Reuters
NÁMSMENN komu saman í mótmælaskyni fýrir utan mosku í háskólanum í Teheran og púuðu niður til-
raunir sem gerðar voru til að lesa upp yfirlýsingu frá leiðtoga klerkastjórnarinnar.
þeim umbótum sem hann hét kjós-
endum er hann var kjörinn forseti
íyrir tæpum tveimur árum. Konur
og menntamenn voru þá öflugustu
stuðningshópar Khatamis. Hann á
hins vegar við ramman reip að
draga, þar sem er valdastétt klerka-
stjórnarinnar.
Khamenei sætir þrýstingi
Við háskólann í Teheran voru til-
raunir til að lesa upp samúðarkveðj-
ur frá Ajatollah Ali Khameini
erkiklerki, leiðtoga klerkastjómar-
innar, vegna dauða námsmannsins
sl. fimmtudag, púaðar niður. „Fall-
byssur, skriðdrekar og vélbyssur
hafa ekki lengur neitt að segja,“
hrópaði mannfjöldinn. „Námsmenn
kjósa frekar að deyja en láta und-
an.“
I yfirlýsingu frá Khamenei sem
fréttastofan INRA gaf út fordæmdi
stjómarleiðtoginn árás lögreglu og
fanta úr röðum öfgamanna sl.
fimmtudag á námsmennina. Nefndi
hann „ótækt“ að líða slíkt í „ís-
lamska lýðveldinu íran“. Leiðtog-
inn, sem almennt er yfir gagnrýni
hafinn innanlands, hefur sætt mikl-
um þrýstingi að sjá til þess að hald-
ið verði aftur af starfsemi öfgahópa
og þeirra embættismanna í kerfinu,
sem ganga erinda þeirra. „Æska
þessa lands, námsmenn eða ekki,
em böm mín og allt það sem veldur
þeim hugarangri og sorg er mjög
þungbært," segir í yfirlýsingu
Khameneis. Að lokum er klykkt út
með að þeim, sem ábyrgð hafi borið
á árásinni, þar með taldir lögreglu-
menn, verði refsað.
Kosið á
Netinu?
London. The Daily Telegraph.
BRETAR íhuga nú að gefa al-
menningi kost á að greiða atkvæði
í þingkosningum á Netinu. Gætu
kjósendur, samkvæmt þessum
áætlunum, neytt atkvæðisréttar
síns án þess að þurfa að yfirgefa
heimili sitt.
Hugmyndin er ein af mörgum
sem ráðherrar í bresku ríkisstjóra-
inni hafa sett fram í því skyni að
bregðast við áhugaleysi almenn-
ings á stjórnmálum, sem varð mest
áberandi í Evrópuþingskosningun-
um í síðasta mánuði þegar einung-
is um 25% kjósenda höfðu fyrir því
að mæta á kjörstað.
Hugmyndin er sú að kjósendur
kalli upp slóð á Netinu sem tii-
einkuð verði kosningum og þar
geti þeir sótt sér upplýsingar um
frambjóðendur í sínu kjördæmi.
Næst þurfi þeir að gefa upp leyni-
númer til að sanna hverjir þeir eru
en að því loknu geti þeir merkt X á
rafrænan kjörseðil sem sést á
tölvuskjánum. Jafnframt hefur
verið rætt um að koma upp kjör-
stöðum í stórmörkuðum og á lest-
arstöðvum.
Átök þrátt
fyrir sam-
komulag'
Kargil á Indlandi. AP.
PAKISTÖNSKUM loftvarnabyssum
og sprengikúlum var beitt til árása á
indverskan þjóðveg í Kasmírhéraði í
gærkvöldi og var þetta sögð ein
mesta árás sem gerð hefur verið í
átökum íslamskra skæruliða og Ind-
verja í héraðinu undanfarna tvo mán-
uði. Indverjar svöruðu í sömu mynt.
Pakistanar og Indverjar höfðu á
sunnudaginn gert með sér samkomu-
lag um að hætta árásum hvorir á
aðra á meðan íslamskar hersveitir
yrðu á brott af svæðum sem þær
hafa tekið af Indverjum í Kasmír.
Ekki bárust fregnir af mannfalli í
gær.
■ Indverjar og Pakistanar/26
Fyrrverandi yfírmaður nímensku lögreglunnar óspar á yfírlýsingar
Segir Mitterrand hafa
þegið fé af Ceausescu
Búkarest. AP.
Friðsamleg-
ar göngur á
N-írlandi
KIRFILEGA merktur Óraníuregi-
unni í Portadown á Norður-ír-
landi gekk þessi ungi trymbill fyr-
ir framan göngu reglubræðra í
bænum í gær, en þá var helsti há-
tíðisdagur Óraníumanna á N-ír-
landi og svonefnd göngutíð náði
hámarki. Mótmælendur halda há-
tfðina til að minnast þess er Vil-
hjálmur af Óraníu vann fullnaðar-
sigur á Jakobi Stúart, síðasta kaþ-
ólska konunginum á Bretlandi,
fyrir rúmum þijú hundrað árum.
Fóru skrúðgöngur reglunnar,
sem haldnar voru víðs vegar um
N-írland, friðsamlega fram og er
það í fyrsta sinn í fimm ár sem
ekki kemur til átaka mótmælenda
og kaþólikka á göngutfðinni.
■ Bætir horfur/25
Reuters
NICOLAE Plesita, sem var yfir-
maður rúmensku öryggislögregl-
unnar Securitate á valdatíma
kommúnista, hefur haldið því fram
að Nicolae Ceausescu, fyrrverandi
einræðisherra Rúmeníu, hafi veitt
Francois Mitterrand fjárhagslegan
stuðning áður en hann var kjörinn
forseti Frakklands, að sögn rúm-
enskra fjölmiðla í gær.
Plesita stjórnaði njósnum Sec-
uritate erlendis á árunum 1977-84.
Hann heldur því nú fram að
Ceausescu hafi verið í „sérstökum
tengslum" við Mitterrand, að sögn
rúmenska dagblaðsins Libertatea.
Plesita kveðst vita fyrir víst að
Ceausescu hafi gefið Mitterrand
400.000 dali, andvirði 30 milljóna
króna, fyrir forsetakosningarnar í
Frakklandi 1981 og telur líklegt að
stuðningurinn hafi verið meiri.
Mitterrand varð forseti 1981 og
gegndi embættinu til 1995. Hann
lést árið 1996. Ceausescu var tek-
inn af lífi í uppreisninni gegn rúm-
ensku kommúnistastjórninni árið
1989.
Veitti „Sjakalanum"
hæli í Rúmeníu
Plesita, sem er sjötugur, hefur
verið óspar á yfirlýsingar um starf-
semi Securitate. Andstæðingar
hans hafa hins vegar vefengt um-
mæli hans og segja að fyrir honum
vaki aðeins að vekja á sér athygli.
Plesita bauð suður-ameríska
hryðjuverkamanninum Ilich Ram-
irez Sanchez, sem hefur verið kall-
aður „Sjakalinn Carios", hæli í
Rúmeníu að fyrirmælum Ceaus-
escu. Ramirez framdi nokkur
hermdarverk í Frakklandi og
Þýskalandi á árunum 1977-81 að
undirlagi Ceausescu. Rúmenskir
fjölmiðlar skýrðu frá því í vikunni
sem leið að þýsk yfirvöld hygðust
óska eftir því að Plesita yrði fram-
seldur til Þýskalands vegna hermd-
arverkanna.