Morgunblaðið - 07.08.1999, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 7. ÁGÚST 1999 43
UMRÆÐAN
rifjast upp og verða allt í einu öllum
nútíma transaxjónum stærri.
Á tímum Lincolns forseta buðust
indjánar Ameríku til þess að gefast
upp í stríðinu um landið. Okkar
menn vildu ekki uppgjöfina. Vissu
sem var að sá sem neyddur er til
uppgjafar hyggur á hefnd. Þeir
vildu borga! Svar Seattles höfðingja
indjánanna þótti ekki merkilegt þá
en rís núorðið eins og fjall yfir aðrar
ræður þess tíma, Gettysborgará-
varp Lincolns meðtalið. „Ef vér
seljum land ... Hinn mikli höfðingi í
Washington hefur sent oss orð að
hann vilji kaupa vort land ... Vér
vitum ekki hvernig vér getum selt
klið straumvatnsins, ilm skógarins
eða þyt vindsins ... En vér munum
selja yður land því vér vitum fullvel
að hinn hvíti maður mun koma með
byssur og hremma landið af oss
þótt vér seljum það ekki...“ o.s.frv.
Sá er grunur minn að andi þess-
arar ræðu og-fleira henni skylt sé
nær þeirri nýju hugsun sem nýr
tími er að láta af sér vaxa heldur en
margmiðlun, frjálst fjármagnsflæði
eða dekur stjórnvalda vorra við
„hraðaaukningu nútímans" og stóra
samninga við hinn alþjóðlega stór-
kapítalisma. Andi hins sigrandi
hvíta manns er þrátt fyrir öll öskrin
á undanhaldi en andi gamla Seattles
þess í stað að fá æ meiri hljóm-
grunn. Og þótt hann sé e.t.v. ekki
orðinn hinn sanni andi yfirstand-
andi nútíma þá grunar margan að
honum vaxi megn á komandi tíma.
Hversu ótrauðir stefnið þér hinir
bjartsýnu menn hávaðans, hraða-
akstursins og hinna ótæmandi
virkjunarmöguleika inn í þá fram-
tíð?
Svo fór að indjánarnir seldu land.
Vatnið þóttust þeir ekki geta selt
því það væri Hinn mikli Andi sjálf-
ur. Hvítir létu gott heita, sáu raunar
engin verðmæti í vatni nema fiski-
veiðina eina og skítt með þann hé-
gómann. Látum indjánahelvítin
eiga vatnið! Þegar borgin Denver í
Colorado byggðist neituðu indjánar
um vatn. „Árnar okkar munu
þoma,“ sögðu þeir. Fulltrúi stjóm-
arinnar sló í borðið og sagði: „Við
höfum hér tíu miljónir dollara til að
sanna að það sé nóg vatn, hverju
svarið þið því?“ Fulltrúa indjána
vafðist tunga um tönn en svaraði
svo: „Við höfum heyrt að ykkar
manni hafi tekist að breyta vatni í
vín en að hægt sé að breyta tíu milj-
ón dollurum í vatn, það höfum við
ekki heyrt.“ Þetta þótti hörkugott
tfisvar. En hvað dugði það? Ná-
kvæmlega hreint ekki neitt. Tíu
miljón dollaramir dugðu. Borgin
var byggð, vatnið tekið, ámar þom-
uðu, byggðir hins snjalla rauða
manns eyddar! Framsýnin reyndist
hans.
Þessi dæmisaga er hér sögð til
ábendingar um tvennt. I fyrsta lagi:
Tímar breytast. Hugsunarháttur
breytist. Það sem einu sinni var
verðlaust getur orðið dýrast alls áð-
ur en varir. I öðra lagi: Þótt einhver
sé öðrum gleggri á það hvað raun-
veralega máli skiptir og hafi um það
hittin svör þá skulu menn ekki
halda að sá málstaður hafi þar með
sigrað. Það þarf meira en góðan
kjaft eður hvassan penna gegn tíu
miljónum dala. Gætið að því!
Höfundur er smiður, myndlistar-
maður, leikstjóri, höfundur.
Utniniutn)
Sláttuvélar
\ NjCíS/
Opið: mán.- fim. 10.00 - 18.30
fös. 10.00-19.
lau. 10.00-18.
KRINGL4N
m
8 8