Morgunblaðið - 15.09.1999, Blaðsíða 10

10 MIÐVIKUDAGUR 15. SEPTEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Frumvarp um ættleiðingar lagt fyrir Alþingi í haust
Réttur ættleiddra
bama aukinn
RÍKISSTJÓRNIN samþykkti á
fundi sínum í gærmorgun heimild til
að leggja fram frumvarp til nýrra
ættleiðingarlaga, en að sögn Sól-
veigar Pétursdóttur dómsmálaráð-
herra er að finna mörg nýmæli og
réttarbætur í frumvarpinu, t.d. geta
karl og kona í óvígðri sambúð ætt-
leitt bam, ef þau hafa búið saman
a.m.k. í fimm ár. I frumvarpinu er
réttur ættleiddra bama einnig auk-
inn til muna.
Sólveig sagði að- í frumvarpinu
væri að finna skýr ákvæði um með-
ferð og úrlausn ættleiðingarmála.
Börn fái aðgang að
upplýsingum um ættleiðinguna
I frumvarpinu er kveðið á um
skyldu kjörforeldra til að skýra
kjörbami sínu, jafnskjótt og það
hefur þroska tii, frá því að það sé
ættleitt. Bamið á að fá að vita þetta
eigi síðar en það verður sex ára
gamalt. Að sögn Sólveigar er sam-
bærilegt ákvæði að finna í norskum
lögum og byggist það á því að það
varði miklu fyrir velferð kjörbarns
að það alist upp með vitneskju um
að það sé kjörbarn og að það séu
kjörforeldrar sem skýri baminu frá
því.
Samkvæmt frumvarpinu hefur
kjörbam, sem hefur náð 18 ára
aldri, rétt á því að fá aðgang að öll-
um upplýsingum um ættleiðinguna.
Þegar viðkomandi hefur náð þess-
um aldri hefur hann því rétt á að
vita hverjir kynforeldrar eða fyrri
kjörforeldrar era.
Dómsmálaráðherra leggur
áherslu á að komið sé til móts við
kröfur um aukið réttaröryggi. Að
mögulegt sé að leita umsagnar ætt-
leiðingarnefndar, sem dómsmála-
ráðherra skipar, til viðbótar við um-
sögn bamavemdamefndar, áður en
tekin er ákvörðun um umsókn um
leyfi til ættleiðingar eða umsókn um
forsamþykki.
Ættleiðingarfélög Iöggilt
Að sögn Sólveigar verða heimild-
ir til niðurfellingar ættleiðingar
ekki lengur fyrir hendi. Skapa á
stöðugleika um tengsl kjörforeldra
og kjörbama þannig að staða þeirri
verði hliðstæð stöðu kynforeldra og
bama þeirra en þetta er í samræmi
við lagaþróun á hinum Norðurlönd-
unum.
Eins og kom fram í Morgunblað-
inu í gær munu ný lög skapa skil-
yrði fyrir svokallaðan Haag-samn-
ing um vemd bama og samvinnu
um ættleiðingu milli landa. Sérá-
kvæði verður um ættleiðingar
bama frá öðram löndum, en ekki er
fjallað um þær í gildandi lögum. Þá
verða ættleiðingar, sem fara fram í
heimalandi bams, viðurkenndar hér
á landi eftir athugun dómsmála-
ráðuneytisins á gögnum málsins.
Ráðuneytið áritar á hið erlenda ætt-
leiðingarskjal um réttaráhrif ætt-
leiðingarinnar hér á landi að öllum
skilyrðum fullnægðum. í framvarp-
inu era einnig ákvæði um löggild-
ingu ættleiðingarfélaga, en þau
mega ein hafa milligöngu um ætt-
leiðingar bama frá öðram löndum.
Þingforseti
í heimsókn
á Italíu
HALLDÓR Blöndal, forseti
Alþingis, verður í opinberri
heimsókn á Italíu dagana
15.-16. september í boði Luci-
anos Violantes, forseta neðri
deildar ítalska þingsins.
Auk Violantes mun Halldór
Blöndal m.a. hitta að máli for-
seta Italíu, forseta efri deild-
ar ítalska þingsins og aðstoð-
aratanríkisráðherra Italíu.
Kviknaði í
við rafsuðu
JEPPABIFREIÐ skemmdist veru-
lega þegar eldur kviknaði í henni á
verkstæði Toyota í.Kópavogi á
þriðja tímanum í gær. Eldurinn
kviknaði er verið var að rafsjóða í
bflnum sem verið var að breyta. St-
arfsmenn verkstæðisins voru snarir
í snúningum og höfðu slökkt eldinn
þegar slökkviliðið kom á vettvang
og engan þeirra sakaði.
Mikill reykur myndaðist við
brunann og tók það slökkviliðið
tæpa þrjá stundarfjórðunga að
reykræsa verkstæðið. Tvær bif-
reiðir aðrar voru þar inni en ekki
var talið að þær hefðu skemmst.
Hugmyndir um að gera íslenska stóriðju umhverfísvæna með því að framleiða eldsneyti
Er íslenskt
eldsneyti
framtíðin?
✓
Nýr ofn Islenska járnblendifélagsins á
Grundartanga gæti átt þátt í því að fram-
leiða eldsneyti sem kæmi í staðinn fyrir
65% af því bensíni sem flutt er til landsins.
Birna Anna Björnsdóttir sat málþing um
íslenskt vistvænt eldsneyti á vegum Iðn-
tæknistofnunar og hlýddi þar á hugmýndir
um að gera stóriðju umhverfisvæna með
því að framleiða íslenskt eldsneyti.
Hægt að framleiða
metanól á íslandi
Það hefur verið
nefnt sem æskilegur
kostur að nota vetni
sem eldsneyti í staðinn
fyrir olíu og bensín. Sá
hængur er á að erfitt
er að flytja og dreifa
hreinu vetni í gas-
formi. En hægt er að
binda vetnið kolsýra
og búa til metanól sem
er mun auðveldara í
meðföram og er fljót-
mögulegt er að gera Bragi andi líkt og bensín.
ísland sjálfbært hvað Ámason Metanól er þó ekki
eldsneytisnotkun varð- mengunarlaust elds-
ar. neyti líkt og hreint vetni, sem skil-
ar eingöngu vatni af sér við
NOKKUR umræða
hefur verið hér á landi
um að æskilegt sé að
hefja notkun á vist-
vænna eldsneyti en ol-
íu og bensíni og að Is-
land gæti jafnvel orðið
brautryðjandi og öðr-
um löndum til fyrir-
myndar í þeim efnum.
A málþingi um íslenskt
vistvænt eldsneyti var
fjallað um leiðir til að
framleiða eldsneyti á
Islandi. Þar kom með-
al annars fram að
Það var þéttsetinn bekkurinn á málþingi um
íslenskt vistvænt eldsneyti.
Iðntæknistofnun hélt málþingið í
samvinnu við Altener og Opet. Al-
tener er sjóður á vegum Evrópu-
sambandsins sem styrkir verkefni
til kynningar á nýtingu vistvænna
orkugjafa og Opet er skrifstofa
kostuð af Evrópusambandinu sem
kemur á framfæri tækninýjungum
sem tengjast vistvænum orkugjöf-
um.
brennslu, en þó er loftmengun frá
vélum knúnum metanóli 45% minni
en frá vélum knúnum bensíni.
Á málþinginu var fjallað um
ýmsar leiðir til að framleiða met-
anól á Islandi. Bragi Árnason, pró-
fessor í efnafræði, sem unnið hefur
brautryðjendastarf á þessu sviði,
greindi frá hugmyndum sínum um
hvernig mætti gera bfla- og fiski-
skipaflota landsins metanólknúna.
Til að framleiða metanól þarf að
hvarfa vetni við koltvíoxíð- og
nefndi hann að koltvíoxíðsútblástur
frá stóriðju væri æskilegur kolefn-
isgjafi í slíkt efnahvarf. Hann benti
á að nýting útblásturs stóriðjunnar
til metanólframleiðslu hefði einnig
í för með sér minni loftmengun, ef
þá nokkra, frá verksmiðjunum. Þó
að bílar knúnir metanóli skili
koltvíoxíðinu út í andrúmsloftið
væra þeir ekki að brenna bensíni
eða olíu á meðan. I heildina litið
myndi þetta því minnka magn
mengaðra útblástursefna til muna.
Ef metanól kæmi algjörlega í stað-
inn fyrir bensín og olíu sem elds-
neyti á bíla- og fiskiskipaflota
landsins myndi útblástur meng-
andi efna hér minnka um 55%.
Kæmi í staðinn fyrir
65% af innfluttu bensíni
Þorsteinn Hannesson, gæða- og
þróunarstjóri hjá íslenska járn-
blendifélaginu, sagði frá því hvern-
ig nýr lokaður ofn sem verið er að
taka í notkun í verksmiðjunni á
Grandartanga geti safnað því gasi
sem myndast við framleiðslu á kís-
iljárni. Hægt sé að hvarfa vetni við
koleinoxíðið í gasinu og búa þannig
til metanól. Af þessu yrði tvíþættur
ávinningur, kísiljárn yrði framleitt
án losunar mengandi lofttegunda
og umhverfisvænna eldsneyti yrði
aukaafurð við framleiðslu járnsins.
Ef metanól yrði framleitt úr út-
blæstrinum úr þessum eina ofni og
það notað sem eldsneyti, gæti það
komið í staðinn fyrir 65% af því
bensíni sem flutt er til landsins.
Bragi segir að með þessu sé ís-
lenska jámblendifélagið að sýna
framkvæði og taka mikilvægt skref
í þá átt að gera stóriðju umhverfis-
væna. Það sé í fararbroddi að
þessu leyti í heiminum.
Guðmundur Gunnarsson frá Iðn-
tæknistofnun kynnti hugmyndir
um hvernig nýta mætti það koltví-
oxíð sem kemur frá jarðhitavirkj-
unum til metanólframleiðslu. Hann
taldi þó ekki hagkvæmt að hefja
slíka framleiðslu við núverandi að-
stæður því metanólið sem yrði
framleitt þannig yrði ekki sam-
keppnishæft við metanól sem
framleitt er erlendis.
Vetnisframleiðsla
krefst raforku
Þó ber að hafa í huga að áður en
hægt er að framleiða metanól á
þennan hátt þarf að búa til vetni og
er það gert með rafgreiningu vatns
sem krefst raforku. Sé stóram
vetnisverksmiðjum komið upp þarf
mikla raforku til að framleiða vetn-
ið. Raforka kostar sitt og kom fram
í pallborðsumræðum að kostnaður-
inn er það sem hindrar það að
hægt sé að framleiða metanól á
hagkvæman hátt hér á landi.
Til að framleiða nægilegt vetni
til að framleiða metanól úr út-
blæstri nýja ofnsins á Grundar-
tanga þarf 60 megavött af raf-
magni. En til að framleiða nægi-
legt vetni til að búa tfl metanól úr
útblæstri allrar stóriðju á íslandi
þyrfti 410 megavött af rafmagni
eða sem nemur um tveimur Búr-
fellsvirkjunum. Það magn af met-
anóli gæti þó séð öllum bfla og
fiskiskipaflota landsins fyrir elds-
neyti.
Etanól úr lúpínum
og metangas úr sorpi
Einnig komu fram aðrar hug-
myndir um vistvænt eldsneyti á
málþinginu. Ásgeir Leifsson, verk-
efnisstjóri Islenska lífmassafélags-
ins, greindi frá því hvernig hægt
væri að vinna etanól úr lúpínum, en
etanól megi nota sem eldsneyti.
Hann benti á að ýmis önnur verð-
mæt efni mynduðust við vinnslu
lúpínunnar og að möguleg nýting
þeirra gæti leitt til þess að vinnsla
etanóls úr lúpínum yrði hagkvæm.
Önnur uppspretta eldsneytis
sem var til umræðu er metangas
sem myndast í sorpi. Ögmundur
Einarsson hjá Sorpu lýsti því
hvernig metangas myndast í líf-
rænu sorpi og benti á að gasið er
algjörlega sjálfbær orkulind. f dag
er metangasi safnað úr lífræna
sorpinu og brennt til að það mengi
ekki andrúmsloftið.
Hann sagði brennslu á gasinu
vera sóun á orku og að mun betra
væri að reyna að nýta orkuna. Nú
hefði Sorpa fest kaup á hreinsitæki
sem hreinsaði gasið þannig að
hægt væri að nota það sem elds-
neyti. Einnig væra væntanlegir til
þeirra bflar sem gengju fyrir
metangasi.
Hann segist vona að aðrir fylgi í
kjölfarið á fordæmi þeirra og komi
sér upp bflum sem gangi fyrir
metangasi, því fyrst þessi orka sé
fyrir hendi sé sjálfsagt að nýta
hana. Hann sagði að stjórnvöld
ættu að ganga á undan í þessu
máli, með því að kaupa slíka bfla,
til dæmis til sorpflutninga og í al-
menningssamgöngur, og sýna
þannig í verki að þeir beri hag um-
hverfísins fyrir brjósti í stað þess
að halda einungis ræður um það á
sunnudögum.