Morgunblaðið - 23.01.2000, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 23. JANÚAR 2000 35
SKOÐUN
mæri og mjög mörg verkefni eru
betur leyst í skuldbindandi sam-
starfi. Nægir þar að nefna bruna-
-vamir, veitumál, sorpeyðingu, end-
urvinnslu, almenningssamgöngur,
þróun hafna, bygging sérhæfðra
mannvirkja í íþrótta- og menningar-
málum, stórframkvæmdir í umferð-
armálum o.fl. Þar við bætist svo að
höíuðborgarsvæðið mun eiga í vax-
andi samkeppni við útlönd um fólk
og fyrirtæki.
Höfuðborgarsvæðið er brimbijót-
ur landsins alls gagnvart útlöndum.
Það er í samkeppni við bæi og borgir
vestan hafs og austan og þarf að geta
boðið upp á góða búsetu og umhverfi,
spennandi atvinnulíf og góða og hag-
kvæma þjónustu sem svarar þörfum
nútímafólks. Svæðið þarf að hafa
sameiginlega ímynd og framtíðarsýn
sem er líkleg til að höfða til ungs at-
gervisfólks. Þetta unga fólk sér þetta
sem eina borg, eitt höfuðborgar-
svæði og kærir sig kollótt um það
hvort íbúðin og atvinnan er í hverfi
sem heitir Hafnarfjörður, Kópavog-
ur, Mosfellsbær, Grafarvogur,
Breiðholt, Þingholt o.s.frv. Sveitar-
félagamörkin eru mannanna verk og
skipta engan máli nema sveitar-
stjórnarmenn og kannski örfáar inn-
fæddar eftirlegukindur. Sjálfsmynd
fólks tengist átthögum og nánasta
umhverfi en ekki stjórnsýslumörk-
um.
Samvinna sveitarfélaga á höf-
uðborgarsvæðinu
Með sameiginlegu skipulagi fyrir
allt höfuðborgarsvæðið, sem nú er
unnið að, gefst góður kostur á því að
hugsa um svæðið sem heild. En ef við
eigum að hugsa sem heild verðum
við að sameinast um eina framtíðar-
sýn - um ímynd höfuðborgarsvæðis-
ins. Við verðum að vita í hvemig
borg við viljum búa. Við verðum að
reyna að átta okkur á því hvernig lík-
legt er að þróunin verði og hvernig
við getum haft áhrif á hana. Þegar
við vitum það getum við hafist handa
um að skipuleggja borgarumhverfið
á skynsamlegan hátt. Þá getum við
mótað sameiginlega stefnu hvað
varðar grunngerð samfélagsins,
landnotkun og þróun byggðar, sam-
göngumál, landslagsskipulag og yfir-
bragð byggðar, umhverfismál og
samfélagslega þróun.
Til þess að þetta megi takast verða
sveitarfélögin að fylgja skipulaginu
eftir, gangast undir þær skuldbind-
ingar sem því fylgja og rækta sam-
starf sitt en ekki sundurlyndi. Sam-
keppni milli sveitarfélaga er að
mörgu leyti ágæt en þegar hún fer út
fyrir skynsamleg mörk getur hún
komið niður á sveitarfélögunum. Á
höfuðborgarsvæðinu hefur hún m.a.
leitt til þess að hvert og eitt sveitar-
félag lítur á sem eyland, þar sem
landnotkun og lóðaframboð er skipu-
lagt án tillits til þess sem er að gerast
í nágrannasveitarfélögunum og
reynt er að tryggja fullt þjónustu-
framboð á öllum sviðum. Þetta hefur
skapað eyður í skipulagi og komið í
veg fyrir hagkvæmustu niðurstöðu
fyrir svæðið í heild. Það vantar sam-
starf og skipulag þar sem hver og
einn leitast við að nýta sínar sterku
hliðar, en forðast að glíma við við-
fangsefni sem eru betur leyst af öðr-
um eða í samstarfi.
Ef fólksflutningar frá landsbyggð
til höfuðborgarsvæðis halda áfram
með sama hætti og undanfarin ár,
má gera ráð fyrir að íbúum á höfuð-
borgarsvæðinu fjölgi um 56 þúsund á
næstu 20 árum. Þessari fjölgun fylg-
ir bæði aukin þörf fyiir íbúðasvæði
og atvinnusvæði en finna þarf
landrými fyrir 22 þúsund nýjar íbúð-
ir og u.þ.b. 34 þúsund ný störf, ef
þessi spá gengur eftir. Þessi þróun
kallar á stóraukið samstarf sveitar-
félaganna á höfuðborgarsvæðinu til
að tryggja skynsamlega nýtingu
lands, fjármuna og tækifæra.
Eins og víðar á landinu er ekki er
annarra kosta völ á höfuðborgar-
svæðinu en að teygja byggðina með-
fram ströndinni til norðurs og suð-
urs. Slík strandbyggð hefur auðvitað
sína kosti en hún hefur líka þann
galla að fjarlægðir eru miklar og
bæði grunngerð og þjónusta verður
dýr og óhagkvæm. Það dregur svo
síst úr áhrifunum að byggðin er gisin
og fáar íbúðir eru á hvem hektara
lands. Slíkar borgir er erfitt að þjón-
usta með almenningssamgöngum
þar sem vegalengdir einstakra
vagna verða of langar og þær verða
því gjaman miklar bílaborgir, eins
og höfuðborgarsvæðið óneitanlega
er.
Það er mín skoðun að í nýju svæð-
isskipulagi eigum við að leggja
áherslu á að varðveita grænt bak-
land höfuðborgarsvæðisins og
óspilita náttúra þess, stuðla að fal-
legum, hreinum og vel starfhæfum
íbúðarsvæðum, fullnægja kröfum at-
vinnulífsins til hagkvæmrar þróun-
ar, hamla gegn hljóð- og loftmengun,
auka hlut almenningssamgangna og
tryggja fullnægjandi framboð á
margvíslegri þjónustu. Eigi þetta að
ná fram að ganga er nauðsynlegt að
tryggja ákveðinn þéttleika í byggð-
inni og vinna að því að byggðin vaxi
ekki aðeins út á við heldur líka inn á
við. Endurnýja þarf úr sér gengin
borgarhverfi, s.s. atvinnusvæði vest-
ast í Vesturbænum, í Holtunum, á
Ártúnshöfða og hugsanlega víðar við
Kleppsvíkina, byggja upp á auðum
svæðum, t.d. við Keldur og Gufu-
nesradíó og nýta betur lóðir á mikil-
vægum stöðum eins og við Kirkju-
sand, Borgartún og í Sogamýri.
Síðast en ekki síst hljótum við að
horfa til flugvallarsvæðisins og meta
hvernig það verði best nýtt þegar til
framtíðar er litið. Á alla þessi þætti
verður litið við endurskoðun Aðal-
skipulags Reykjavíkur á þessu ári.
Það er til lítils að vinna gott og
metnaðarfullt svæðisskipulag ef því
er ekki fylgt eftir af sveitarstjómun-
um á svæðinu. Áður en vinnunni við
svæðisskipulagið er lokið verða
sveitarstjórnimar að sammælast um
nýtt fyrirkomulag á samstarfi sínu
sem felm- í sér einhverja skuldbind-
ingu gagnvart skipulaginu. Þær
verða að gefa samstarfi sínu póli-
tíska vigt og völd en láta það ekki
ráðast af pólitískum veðrabrigðum
hvort skipulagið og skynsamleg
vinnubrögð ná fram að ganga eða
ekki. Ég er bjartsýn á að það takist
að finna samstarfinu farveg og að
þorri sveitarstjómarmanna á svæð-
inu skilji að þannig náum við árangri.
Ég bind líka miklar vonir við að sam-
ráð og samstarf við félagasamtök,
íbúa og atvinnulíf á svæðinu aukist
og að við beram gæfu til að bijótast
út úr þeirri átakahefð sem hamlar
uppbyggilegri samræðu milli stjóm-
valda og hagsmunaaðila. Það er til-
finning mín að tími samræðu af þeim
toga sé upp ranninn.
Land er ekki óþrjótandi auðlind
Við íslendingar búum í stóru landi
og okkur hættir til að líta á land -
eins og fisk til skamms tíma - sem
óþijótandi auðlind. Staðreyndin er
hins vegar sú að þó að víðátturnar
séu miklar þá er höfuðborgarsvæðið
að ýmsu leyti landfræðilega að-
þrengt, á annan veginn af hafi og á
hinn veginn af fjöllum. Hingað til
hafa sveitarfélögin séð nær alfarið
um að kaupa land fyrir ný íbúða- og
atvinnuhverfi, skipuleggja það og
bijóta það undir byggð. Til að standa
undir kostnaði við gatna- og hol-
ræsaframkvæmdir í nýjum hverfum
hafa sveitarfélögin innheimt gatna-
gerðargjald en landið sjálft hefur
verið lagt af mörkum endurgjalds-
laust. Að vísu hafa sveitarfélögin inn-
heimt lóðarleigu en hún hefur yfir-
leitt verið svo lág að hún vegur létt í
fjárhag þeirra. Algeng lóðarleiga af
einbýlishúsalóð í Reykjavík er um og
innan við 2 þúsund krónur á ári en
leigutekjur borgarinnar af öllu borg-
arlandinu era núna 193,5 mkr.
Til skamms tíma höfðu borgaryfír-
völd mjög óljósar hugmyndir um
þann kostnað sem er því samfara
fyrir borgina að byggja upp ný hverfi
og þær tekjur sem hún gæti ætlað
sér á móti. Stofnkostnaður borgar-
VILTU KOMAST í FQRGANGSHÚP?
... _______
Fasteignasalan Hóll kynnir byltingarkennda nýjung á íslenskum fasteignamarkaði.
Nú getur þú gerst netáskrifandi að upplýsingum um nýjar eignir um ieið og þær koma
á söluskrá. ( hvert sinn sem ný eign kemur í sölu sendum við þér sjálfvirkan netpóst
með upplýsingum um eignina, þér að kostnaðarlausu.
Þannig kemst þú í forgangshóp sem auðveldar þér leitina að réttu eigninni. Við bjóðum
fólk í fasteignahugleiðingum velkomið í netáskrift á www.holl.is
www.holl.is