Morgunblaðið - 14.04.2000, Qupperneq 8

8 FÖSTUDAGUR 14. APRÍL 2000
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Kvótiim stenst
stjómarskrána

Kltlri lengur neiim vafl
um aö fiskveiðistjóm-
unarlðggjöfin stenst

Haltu þig svo bara á mottunni, titturinn þinn, þú mátt sko vera þakklátur að hafa ekki
verið vistaður hjá einhverjum undirmálslýð á landsbyggðinni.
Morgunblaðið/Ásdís
Síðasti kennsludagur stúdentsefna
VERÐANDI stúdentar eru þessa dagana að búa sig
undir prófin með því að gleyma stað og stund og
bregða sér í ýmissa kvikinda líki á síðasta kennslu-
degi menntaskólaáranna. Nemar í Menntaskólanum
í Reykjavík iétu ekki sitt eftir liggja á dimmisjón og
sprönguðu m.a. um borgina með fasi Týróla og
brúðar, sem virðist reyndar hafa tapað brúðguman-
um.
ráðgjöf séríræðinga um garða- oggróðurrækt
Jurtalyf gegn plöntusjúkdómum,
skordýrum og óþrifum á trjám.
60 ÁRA
FAGLEG REYNSLA
Á ÖLLUM SVIÐUM
RÆKTUNAR
GARÐHEIMAR
GRÆN VERSLUNARMIÐSTÖÐ
STEKXJARBAKKA 6 ■ REYKJAVÍK • SÍMI 540 3300
Hvar og hvemig á aö
nota áburö og
Hágæða starfsmannaheilsuvernd
Gott vinnu-
umhverfi -
gott starf
Kaj Husman
HÉR á landi hefur
Kaj Husman pró-
fessor verið und-
anfarið við kennslu á nám-
skeiði i heilsuvernd
starfsmanna. Husman
kom hingað á vegum
NIVA - sem er stofnun á
vegum Norrænu
ráðherranefndarinnar sem
sér um menntun og
endurmenntun á sviði
starfsmannaheilsuverndar
og heilbrigðisfræða. Kaj
Husman var spurður af
hverju þörf væri á sér-
stakri heilsuvernd fyrir
starfsmenn?
„Við glímum við at-
vinnusjúkdóma og einnig
atvinnutengda sjúkdóma,
auk vinnuslysa. Markmið
heilsuverndar starfs-
manna er að reyna að fyrirbyggja
þetta allt saman. Það er margvís-
leg áhætta á vinnustöðum, svo
sem ýmis efni, tæki búnaður,
mannlegir þættir svo sem sam-
skipti og ýmis atriði sem flokkast
undir vinnuvistfræði. Hávaði, titr-
ingur, ofnæmi fyrir efnum sem
eru í notkun á vinnustöðunum,
sýkingar, vinnustellingar og
margt fleira veldur vanheilsu og
sjúkdómum. Hér á landi er t.d. of-
næmi fyrir fiski og fiskafurðum
eitthvað sem þarf örugglega að
huga að.“
- Hvernig er hægt að takast á
við þessi vandamál?
„Best er að beita forvömum,
varna því að starfsmenn verði út-
settir fyrir hættumar og ef það
gerist þá séu notaðar viðeigandi
ráðstafanir. Hins vegar má alltaf
beita forvömum á ýmsan máta.
Það má laga vinnustaðinn til, það
má bæta loftræstingu, draga úr
snertingu manna við hættuleg
efni, bæta vinnustellingar og
vinnuumhverfi, allt þetta og
margt fleira leiðir til heilbrigðari
starfsmanns með betri lífsgæði.
Þetta em þessi hefðbundnu atriði
í atvinnusjúkdómalækningum en í
seinni tíð er meiri áhersla á at-
vinnutengda sjúkdóma, svo sem
streitu og samskiptavandamál á
vinnustöðum auk vandamála sem
tengd em vaxandi fjölda eldri
starfsmanna á vinnumarkaði. Við
þurfum á starfsmannaheilsu-
vemdinni að halda vegna þess að
það er hagur starfsmannana að
halda góðri heilsu jafnframt því
sem vinnuveitendur þarfnast heil-
brigðra starfsmanna.“
- Er starfsrnannaheilsuvemd
nauðsynlegri nú en áður?
„Já, af ýmsum ástæðum er
meiri þörf fyrir hana nú en áður.
Við höfum enn þessa gömlu
áhættuþætti sem við nefndum
fyrr auk þess sem fólk vinnur
meira í dag og er undir meira
álagi, jafnframt því sem þeir sem
em að vinna verkin em eldri en
áður og skipulagsvandamálin em
orðin meiri, sífellt
verður kerfið sem fólk
vinnur eftir flóknara
og viðameira. Þess
vegna bjóða Finnar
upp á meðferð við öllu
þessu í tengslum við sína vinnu-
staðaheilsuvemd. Ég legg áherslu
á að ef starfsmannaheilsuvemd er
árangursrík þá dregur það úr þörf
á annarri heilsugæslu og spítala-
tengdri þjónustu. Þjónustan sem
starfsmannaheilsuvernd veitir er
ekki að fá á heilsugæslustöðum
eða á sjúkrahúsum vegna þess að
þeir þekkja ekki vinnustaðinn
sem skyldi og þar með skapast
► Kaj Husman fæddist 29. febr-
úar 1944 í Finnlandi. Hann lauk
læknaprófi frá háskólanum í
Helsinki og lauk sérfræðimennt-
un í atvinnusjúkdómalækning-
um. Husman er prófessor við
Kuopio-háskóla f Finnlandi.
Hann starfar einnig jöftium
höndum við vinnuvemdarstofn-
unina í Helsinki. Hann er kvænt-
ur Tuula Husman lækni og eiga
þau fimm börn og eitt bama-
barn.
hætta á að atvinnu og atvinnu-
tengdum sjúkdómar greinist síð-
ur. Mikilvægt er að læknar og
heilbrigðisstarfsfólk þekki og
spyrji út í vinnu sjúklinganna sem
til rannsóknar koma, þar sem 45%
af sjúkdómum í stoðkerfi má
rekja að hluta eða öllu leyti til
vinnu. Þetta sýna niðurstöður
norskra og finnskra rannsókna.“
-Hefur heilbrigðisstarfsfólk í
raun möguleika á að greina þetta?
„Já, það getur gert það ef það
fer og kynnir sér vinnuumhverfi
fólksins og þá er hægt að gera
eitthvað til þess að draga úr
óþægindunum og þar með fækka
veikindadögum. Þessar aðgerðir
krefjast hins vegar samvinnu milli
lækna, heilbrigðisstarfsfólks og
fjölda sérfræðinga sem koma að
þvi að bæta vinnuumhverfi fólks í
víðasta skilningi.“
- Hvernig er ástandið í þessum
efnum í Finnlandi?
„Níutíu prósent af launþegum í
Finnlandi njóta þjónustu starfs-
mannaheilsuvemdar. Starfsmenn
hennar mynda teymi sérfræðinga,
svo sem lækna, hjúkrunarfræð-
inga og sjúkraþjálfara. Til aðstoð-
ar teyminu eru vinnusálfræðing-
ar, sjónfræðingar og sérfræðing-
ar í vinnuumhverfi sem mæla t.d.
efnamengum, lýsingu og fleira.
Þeir athuga t.d. hvort bakteríu-
mengun sé í húsum og fleira í
þeim dúr. Ég legg áherslu á að
starfsmannaverndin sé
samvinnuverkefni
vinnuveitenda og laun-
þega sem hafa þann
sameiginlega skilning
að nú sem aldrei fyrr sé
þörf á heilbrigðu starfsfólki til
þess að sinna meira og meira
ki-efjandi verkefnum. Ekki síst í
framsæknustu fyrirtækjum eru
stjórnendur mjög áfram um að
starfsmannaheilsuverndin sé í
góðu lagi. Kostnaður af þessari
þjónustu svarar til þess að hver
stafsmaður sé veikur í einn dag á
ári - það er miklu dýrara í reynd
að hafa þessa þjónustu ekki.
Miklu dýrara
að hafa þessa
þjónustu ekki