Morgunblaðið - 14.04.2000, Side 54

MORGUNBLAÐIÐ
54 FÖSTUDAGUR 14. APRÍL 2000
I
UMRÆÐAN
10-30% afsláttur af öllum orðabókum
SKRIFBORÐS-
STÓLL
11.300.-
45%
1.990,-
VERÐ ÁÐUR 3.630..
PARKER FRONTIER
PENNASETT
1.870,-
VERBÁÐUR2.875~
Pennasett, til
í mörgum litum.
PARKER JOTTER
PENNASETT
Hnattvæðing
eða náttúru-
verndar(ný)
rómantík?
Einkennist umræða
um umhverfismál af
nýrómantískri þjóð-
emishyggju? Það full-
yrðir forstjóri Lands-
virkjunar, Friðrik
Sophusson, sbr. frétt
Morgunblaðsins þann
8. apríl sl., af samráðs-
fundi Landsvirkjunar.
Ennfremur hefur
blaðið eftir honum að
samkvæmt þessari
hyggju taki náttúran á
sig ósnertanlegan
helgiblæ og hvatti
hann þá „...sem falið
hefur verið að nýta
auðlindir landsins..."
til að gera sér grein fyrir því hvað
byggi að baki þessum sjónarmiðum.
Þetta kallar á andsvör. Er það
nýrómantísk þjóðernisstefna sem
valdið hefur því að Norsk Hydro og
íslenskir fjárfestar hafa hafnað
þeirri röð virkjana sem liggja átti
til gmndvallar uppbyggingu álvers
á Reyðarfirði? Tvímælalaust ekki.
Ástæðan er miklu fremur sú að
Norsk Hydro - sem var eini fjár-
festirinn sem undirritaði Hall-
ormsstaðaryfirlýsinguna frá júní í
fyrra - taldi það hvorki boðlegt né
verjandi að taka þátt í að eyði-
leggja Eyjabakka án þess að fram
hefði farið lögformlegt mat á um-
hverfísáhrifum. Stefna fyrirtækis-
ins hefur ávallt verið að reisa mun
stærra álver á Reyðarfirði og hefði
Eyjabökkum verið sökkt í beinni
útsendingu með tilheyrandi fréttum
alþjóðlegra fjölmiðla um ónógan og
vondan undirbúning íslenskra
stjómvalda hefði það getað stefnt
stækkun álversins í hættu. Það fer
til dæmis enginn í grafgötur með
það að skýrsla Landsvirkjunar um
umhverfisáhrif Fljótsdalsvirkjunar
var flausturslega unnin og lét
mörgum spumingum ósvarað.
Það sem Friðrik Sophusson og
aðrir þeir sem meta nýtingu fall-
vatna í terawöttum verða að skilja
er að hnattvæðing umhverfismála
skiptir nú sköpum. Fjölþjóðleg fyr-
irtæki á borð við Norsk Hydro geta
ekki gert eitthvað á íslandi sem
það getur ekki varið heima fyrir
eða á alþjóðlegum vettvangi. For-
stjóri Norsk Hydro, Egil Myk-
lebust, er nú formaður Internation-
al Council for Sustainable Develop-
ment, sem er eins konar
umhverfismálavettvangur fjölþjóð-
legra fyrirtækja. Sú stefna stjóm-
valda að sökkva afar mikilvægu
landsvæði á íslandi, rómuðu fyrir
fegurð, og það án þess að fram hafi
farið lögformlegt og faglegt mat á
umhverfisáhrifum framkvæmda er
andstætt þeim vinnureglum, sem
Norsk Hydro hefur heitið að hafa í
heiðri.
Mat á umhverfisáhrifum og var-
úðarreglan vom tvær meginsam-
þykktir Ríó-ráðstefnunnar 1992 og
hin síðari liggur til gmndvallar
hinni fyrri. Þessar grundvallarregl-
ur þykja með mikilvægustu áfong-
um í alþjóðlegum umhverfisrétti og
hafa verið lögfestar á íslandi með
undirritun EES-samningsins. Mál-
flutningur þeirra sem börðust fyrir
lögbundnu mati á umhverfisáhrif-
um Fljótsdalsvirkjunar byggði því
á alþjóðahyggju og alþjóðlega við-
urkenndum vinnubrögðum. Ef
Friðrik Sophusson tæki sig til og
læsi það sem ritstjóm
Morgunblaðsins hefur
skrifað til stuðnings
kröfunni um lögform-
legt mat, myndi hann
ekki finna skírskotanir
til nýrómantískrar
þjóðernishyggju. Hið
sama gildir um mál-
flutning Náttúru-
vemdarsamtaka Is-
lands og annarra
frjálsra félagasamtaka
um það mál.
Það undirstrikar
enn alþjóðleika þess-
arar umræðu að ís-
lenskir náttúravernd-
arsinnar hafa notið
óskoraðs stuðnings alþjóðlegra
samtaka á borð við WWF (World
Wide Fund for Nature) og hinna
norsku Norges naturvemforbund.
Ekki má heldur gleyma þeim þætti
sem snýr að losun gróðurhúsaloft-
tegunda frá stóriðju og skuldbind-
Umhverfismál
Umræða um Fljóts-
dalsvirkjun og Eyja-
bakka hefur breytt nátt-
úruverndarumræðu hér
á landi í þá veru, að mati
Árna Finnssonar, að
hún miðast æ meira við
alþjóðlegar samþykktir
og reglur.
ingum íslands gagnvart Ramma-
samningi Sameinuðu þjóðanna um
loftslagsbreytingar. Fái ísland ekki
þær undanþágur sem beðið er um
verða fjárfestar í álveri á Reyðar-
firði að gera ráð fyrir umtalsverð-
um kostnaði vegna kaupa á losun-
arkvótum á alþjóðlegum markaði.
Landsvirkjun leitar nú einnig út
fyrir landsteinana og hefur um-
hverfisstjóri Landsvirkjunar lýst
þeirri ætlun fyrirtækisins að fá
skandinavísk ráðgjafarfyrirtæki til
að aðstoða við gerð umhverfismats-
skýrslu fyrir Kárahnúkavirkjun.
Nú á að vanda sig og þá reynist al-
þjóðleg skírskotun blátt áfram
nauðsynleg. Einnig fyrir Lands-
virkjun.
Umræða um Fljótsdalsvirkjun og
Eyjabakka hefur breytt náttúm-
verndammræðu hér á landi. Hún
er ekki lengur íslensk, hvað þá ný-
rómantísk þjóðemishyggja. Um-
ræðan miðast æ meira við alþjóð-
legar samþykktir og reglur. Skiptir
þá engu máli þótt sumir brýni
stjórnvöld og fyrirtæki til að standa
sig vel í umhverfismálum til að
auka hróður landsins. Það er ekki
hreinleiki þjóðarinnar sem er met-
inn í ósnortinni náttúru, heldur
möguleikar hennar til að komast af
í heimi sem ógnað er af hnattræn-
um loftslagsbreytingum, mengun
sjávar, ósoneyðingu og stöðugum
ágangi mannsins á ósnortna nátt-
úru. í þeim efnum er alþjóðleg
samvinna lykilatriði.
Höfundur er ístjóm Náttúruvemd-
nrsamtakn Islands.
Árni
Finnsson
Tölvur og tækni á Netinu ^mbl.is
ALL.TAf= e/TTHVAÐ NÝTl