Morgunblaðið - 06.05.2000, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 6. MAÍ 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Reuters
Livingstone varð að fá lögreglufylgd til að komast í gegnum mannþröngina eftir að ljóst var orðið, að hann
hafði verið kjörinn borgarstjóri í London. Vildu margir fá að óska honum til hamingju með sigurinn.
Riddari fólksins
snýr aftur eftir 14 ár
Fjórtán árum eftir að Margaret Thatcher lagði niður borgarstjórn
í London, þar sem Ken Livingstone var í forsæti, sezt Livingstone
nú aftur vlð stjórnvölinn í höfuðborginni og enn og aftur er for-
sætisráðherra landsins það þvert um geð. En sigur Livingstones
var ekki eina áfall Tony Blair í kosningunum á fímmtudaginn.
Verkamannaflokkurinn tapaði 568 sveitarstjórnarmönnum og um
leið var sigur Ihaldsflokksins upp á 593 sveitarstjórnarmenn nógu
stór til þess að gefa flokknum viðspyrnu á landsvísu. Freysteinn
Jóhannsson hefur fylgzt með kosningunum á Englandi.
INS og ég ætlaði að segja,
þegar ég var svo illa trufl-
andstæðingar hans notuðu ummæli
hans og pólitíska fortíð til að spyrða
aður fyrir fjórtán árum. hann saman við óeirðimar í miðborg
sagði Ken R. Livingstone í London 1. maí. Þetta bakslag hjá
gær, þegar búið var að lýsa kjöri
hans sem fyrsta borgarstjóra Lon-
don. En þótt þessi orð hafi átt að
vera gamansöm tilvísun til fortíðar-
innar, fylgir öllu gamni nokkur al-
vara. Og víst er að ekki var brúnin
léttari á Tony Blair forsætisráðherra
þegar úrslitin lágu fyrir en hún var á
Margaret Thatcher, þegar Living-
stone var að gera hana gráhærða
með gagmýni sinni fyrir 14 árum.
Thatcher gerði sér loks lítið íyrir og
lagði stjórn Livingstones af og er
ekki að efa, að innst inni öfundar
Blair hana af því úrræði. Það er hins
vegar nokkuð sem honum er fyrir-
munað að gera.
The Daily Telegraph spyr í for-
ystugrein í gær, hvort formaður
Verkamannaflokksins, hafi fyrstur
slíkra greitt frambjóðanda flialds-
manna atkvæði sitt. Tony Blair neit-
aði að gefa upp hvem hann kaus í
annað sæti og blaðið segir að í ljósi
þess að Steve Norris hafi verið sá
eini sem mögulega gat bundið endi á
sigurgöngu Livingstone, þá sé
spumingunni kastað fram.
Sigur Livingstone, þótt ömggur
væri, varð samt minni en virtist
stefna í. Hann var oft sjálfum sér
verstur í kosningabaráttunni með
vanhugsuðum ummælum um menn
og málefni og öflug barátta fjölmiðla
og frambjóðenda gegn honum á
lokasprettinum hefur svo gert út-
slagið um það, að hann tapaði fylgi
síðustu dagana. Sá hræðsluáróður,
að hann væri einhvers konar gang-
andi tímasprengja fyrir London hef-
ur haft áhrif og útslagið gerði svo að
Livingstone hefur fyrst og fremst
komið Steve Norris til góða, en ár-
angur hans kom á óvart sem og
árangur íhaldsflokksins í kosningun-
um til borgarráðs.
Þegar talið hafði verið upp úr
kjörkössunum var Livingstone með
667.877 atkvæði í fyrsta sæti, eða
38,11%. Steve Norris, frambjóðandi
íhaldsflokksins fékk 464.434 at-
kvæði í fyrsta sæti, eða 26,6%. Þegar
slagurinn stóð svo bara á milli þeirra
tveggja og atkvæði þeirra í annað
sæti höfðu verið talin með stóð Liv-
ingstone uppi með 776.427 atkvæði
eða 68% og Norris 664.137 atkvæði
eða 42%. Frank Dobson, frambjóð-
anda Verkamannaflokksins, tókst að
halda þriðja sætinu með 223.884 at-
kvæði í fyrsta sæti og 12,78% og Sus-
an Kramer, frambjóðandi Frjáls-
lyndra, fékk 203.452 atkvæði í fyrsta
sætieða 11,61%.
Vinalegur og vígreifur
Livingstone var ýmist vinalegur
eða vígreifur í gær. Þegar sigur hans
hafði verið staðfestur, kvaðst hann
vilja setja punkt aftan við kosninga-
átök, græða sárin og einbeita sér að
því að skapa skilyrði fyrir sem breið-
astri samstöðu um stjórn Lundúna-
borgar og samstarfi við ríkisstjórn-
ina. í sjónvarpsviðtali í gærmorgun
gaf hann í skyn að hann væri til í við-
ræður við ríkisstjórnina um málefni
neðanjaðrarlestanna, þar sem hann
og ríkisstjórnin eru á öndverðum
meiði. Hann sagði ríkisstjómina
verða að hlusta á vilja mikils meiri-
hluta Lundúnabúa í málinu og sagði
að ef ríkisstjómin væri svo heimsk
að ætla að keyra fram vilja sinn með
valdi, myndi hann leita til dómstóla
til þess að reyna að rétta við hlut
borgarbúa. Hann lýsti vilja sínum til
þess að ná aftur sáttum við gamla
flokkinn sinn og komast sem fyrst
þar inn aftur. Hann sagði slæma út-
reið flokksins á landsbyggðinni sýna
að flokkurinn þyrfti á öllu sínu að
halda til kosninganna á næsta ári.
Ken Livingstone tapaði orrust-
unni innan flokks síns. En nú hefur
hann unnið stríðið. Forystumenn
Verkamannaflokksins tóku mjög
varlega í sáttahönd Livingstone í
gær og hafa örugglega haft bæði
augun á hinni, þeirri sem vendinum
sveiflaði. Menn vom líka mjög vark-
árir í ummælum sínum, en samvinna
skal það heita, þar til annað kemur í
ljós. Forsætisráðherrann var stadd-
ur á írlandi í friðarviðræðum og
sagði í gær, að sér dygði lítt að reyna
að dylja skoðanh- sínar á Ken Liv-
ingstone. Þær hefðu ekkert breyzt
við borgarstjórakjörið. En álit hans
væri liðin tíð. Lundúnabúar hefðu
kveðið upp sinn dóm og það væri
skylda sín að sjá til þess að hlutirnir
gætu gengið fyrir London. Það væri
aðalatriðið.
Það liggur í loftinu, að menn muni
fara sér ákaflega varlega meðan þeir
em að sjá, hvemig landið liggur. Það
er hins vegar erfitt að sjá fyrir sér
hvemig svo ólíkir stjómmálamenn
sem Ken Livingstone og Tony Blair
geta unnið saman, sérstaklega þegar
annar lítur á hinn sem hreina skelf-
ingu! En Livingstone liggur á og
flokknum reyndar líka, því það er
rétt hjá Livingstone að úrslitin á
fimmtudaginn og kosningar á næsta
ári reka á eftir mönnum.
Kosningarnar til borgarráðsins
urðu svo rothöggið fyrir Verka-
mannaflokkinn í London. Þar á bæ
höfðu menn gert sér vonir um að
verða stærsti flokkurinn og þar með
ótvírætt forystuafl. Urslitin urðu
hins vegar þau, að íhaldsmenn fengu
flesta kjöma fulltrúa, en þegar upp-
bótarsætum hafði verið deilt niður
stóðu Verkamannaflokkurinn og
íhaldsflokkurinn jafnir að vígi með 9
menn hvor, frjálslyndir fengu 4 full-
trúa og græningjar 3.
Þessi skipting mun öragglega
reyna á borgarráðsfulltrúa og þess
má geta að fyrir hópi Verkamanna-
flokksins fer Trevor Philips, sem var
meðframbjóðandi Frank Dobson.
Talning atkvæða í kosningunum í
London dróst vegna bilana í tölvum.
Bæði stóð ryk þeim fyrir þrifum og
svo höfðu mjög margir kjósendur
skilað atkvæðaseðlunum annaðhvort
samanbrotnum eða öfugum, en slík-
um seðlum skiluðu vélamar frá sér
og varð að setja þá í þær aftur. Á
kjördag var gert ráð fyrir því að úr-
slit gætu legið fyrir í fyrrinótt, en
það var ekki fyrr en klukkan 12:20 í
gær, að úrslit lágu fyrir í borgar-
stjórakjörinu og talningin í kosning-
unum til borgarráðsins tók enn
lengri tíma.
Margir kjósendur í London kvört-
uðu yfir því að kosningamar hefðu
verið flóknar, en þeir þurftu að
greiða fjórfalt atkvæði, tvö til borg-
arstjóra og tvö til borgarráðs.
Verri útreið en
von var á
Það var Verkamannaflokknum lít-
il huggun að líta út fyrir borgarmúr-
ana. Ónnur eins úrslit í sveitar-
stjómarkosningum hefur flokkurinn
ekki fengið síðan 1987. Það er að vísu
rétt, að hann sat í óveryu háum söðli
eftir hrakfarir íhaldsmanna 1996, en
samt varð útreiðin nú verri en menn
höfðu búið sig undir.
Fyrir kosningarnar höfðu menn
talið, að tap á 350, jafnvel 400 sveit-
arstjórnarmönnum væri það, sem
Verkamannaflokkurinn mætti búast
við, en hins vegar tapaði flokkurinn
568 fulltrúum og missti tökin á 15
sveitarstjórnum. Það tekur tíma að
sleikja sárin eftir svona ófarir og því
má alveg eins reikna með því að
Tony Blair vilji vinna sem mestan
tíma og fresti kosningunum á næsta
ári fram á haustið. Ef litið er til at-
kvæðamagns flokkanna úr þessum
kosningum og það borið saman við
síðustu alþingiskosningar, þá hefur
Verkamannaflokkurinn^ nú 30% og
hefur misst 10% yfir til íhaldsflokks-
ins, sem fékk nú 37% atkvæða. En
hlutimir em ekki svona einfaldir.
Þrátt fyrir gott gengi íhaldsflokks-
ins í kosningum að undanfömu hefur
flokknum ekki tekizt að virkja það til
sín á landsvísu. Það segir líka sína
sögu, að kosningaþáttakan nú var
aðeins um 30% að meðaltali, sem er
talið hafa bitnað mest á Verka-
mannaflokknum. Það er þó huggun
að kjósendur hans sátu heima, en
flykktu sér ekki um frambjóðendur
stjórnarandstöðunnar öfugt við það
sem gerðist 1966, þegar kjósendur
ríkisstjórnarinnar flykktust á kjör-
stað og studdu stjórnarandstöðu-
flokkinn.
Sigurreifir þrátt fyrir
þingsætistap
William Hague var sigurreifur,
þegar í ljós kom að flokkur hans
hafði unnið 593 fulltrúa. Þessi sigur
er gott vegarnesti til baráttunnar
fyrir næstu þingkosningar sagði
hann. Ihaldsflokkurinn hefur nú
unnið aftur flest sín gömlu vígi og
reyndar gert strandhögg inn á lend-
ur Verkamannaflokksins. Það varp-
ar hins vegar skugga á þennan
árangur, að Ihaldsflokkurinn tapaði
sæti í aukakosningunum í Romsey,
þar sem frambjóðandi frjálslyndra,
Sandra Gidley, sigraði frambjóðanda
Ihaldsflokksins með 19.571 atkvæði
gegn 16.260 atkvæðum. Romsey hef-
ur lengst af verið ömggt íhaldskjör-
dæmi; meirihluti Michael heitins
Colvin var 8.585 atkvæði. Tapið nú
er tvímælalaust áfall, sérstaklega
þar sem þetta vom einu kosningarn-
ar til þingsins, og því má segja að
þær hafi verið nokkurs konar próf-
steinn á málflutning William Hague í
kosningabaráttunni. Það hefur ör-
ugglega glatt fylgismenn ríkisstjórn-
arinnar að horfa upp á Ihaldsflokk-
inn tapa sætinu og enginn hefur
heyrzt gráta hörmulega útreið fram-
bjóðanda Verkamannaflokksins,
sem missti ótrúlega mörg atkvæði
yfir til frjálslyndra!
En þótt úrslitin í Romsey séu
nokkur afturkippur fyrir Ihalds-
flokkinn, munu íhaldsmenn ömgg-
lega reyna að nota úrslitin í sveitar-
stjómarkosningunum til liðs-
safnaðar fyrir næstu þingkosningar.
Ekki veitir af, því félagar í flokknum
hafa aldrei verið færri og þrátt fyrir
vaxandi gengi í kosningum síðasta
árið eða svo hefur ekki tekizt að
virkja það til fylgis við flokkinn á
landsvísu. Eins og íhaldsmenn töl-
uðu í gær er Ijóst, að þeir em stað-
ráðnir í að láta kosningarnar á
fimmtudaginn velta þeim bolta af
stað. Árangurinn er tvímælalaust til
þess fallinn.
Formaður festir
sig í sessi
Sigur Frjálslynda flokksins í
Romsey varð vatn á myllu flokksfor-
mannsins, Charles Kennedy. Þrátt
fyrir tap 21 sveitarstjórnarmanns
fékk flokkurinn 28% atkvæðahlut-
fall, sem er hans hæsta til þessa.
Kennedy er nú talinn hafa sannað
sig í formannsembættinu, en þar
hefur hann alltaf staðið í skugga for-
vera síns, Paddy Ashdown.
Stríðsástand á Sri Lanka
Colombo. AFP, AP.
STJÓRNVÖLD á Sri Lanka hafa
veitt hemum og lögreglunni aukin
völd og hefur verið lýst yfir stríðs-
ástandi vegna sóknar skæruliða
Tamílsku tígranna gegn Jaffnaborg.
Stjómarandstaðan í landinu heldur
því hins vegar fram, að stjómin sé að
taka sér alræðisvald með átökin við
skæruliða að skálkaskjóli.
Chandrika Kumaratunga, forseti
Sri Lanka, kynnti lögin um stríðs-
ástand í landinu í fyrradag en þau
heimila hemum meðal annars að
gera eignir manna og öll farartæki
upptæk. Þau banna einnig verkföll og
allar mótmælaaðgerðir. I skjóli lag-
anna var auk þess komið á ritskoðun
á fréttum erlendra blaðamanna en
hún gildir nú þegar gagnvart inn-
lendum fjölmiðlum. Talsmenn
stjómarandstöðunnar mótmæltu lög-
unum og sögðu, að þeim væri aðeins
ætlað að afnema pólitískt frelsi í land-
inu. Þá hafa ýmis alþjóðasamtök, t.d.
Fréttamenn án landamæra, mótmælt
ritskoðuninni.
Stjómarherinn á Sri Lanka varð
fyrir miklu áfalli er hann missti mikil-
væga herstöð á Jaffnaskaga fyrir
tæpum tveimur vikum og sækja
skæruliðar nú að sjálfri Jaffnaborg.
Stjómin lýsti því hins vegar yfir í
gær, að Jaffnaborg yrði varin og
hefði herinn þar gert gagnárás á
skæmliða og hrakið þá frá mörgum
stöðvum sínum.
Jaswant Singh, utanríkisráðherra
Indlands, hafnaði á miðvikudag ósk-
um Sri Lankastjórnar um hemaðar-
aðstoð en sagt er, að hún hafi m.a. átt
að fela í sér, að indverski herinn að-
stoðaði við brottflutning stjórnarher-
manna frá Jaffnaborg, allt að 40.000
manns.
Reiða sig á stuðning ísraela
Sri Lankastjórnin tilkynnti í fyrra-
dag, að hún ætlaði að taka upp stjórn-
málasamband við Israel, og þykir
víst, að Israelar muni laun henni það í
einhveiju, ekki síst með hernaðarað-
stoð. ísraelsk stjómvöld hafa fagnað
stjómmálasambandinu og ætla að
senda nefnd manna til landsins.