Morgunblaðið - 06.05.2000, Blaðsíða 42

42 LAUGARDAGUR 6. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
FORYSTA
SAMFYLKINGAR
ÞAÐ er áfangi fyrir Samfylkinguna að stofnfundur
hennar sem formlegs stjórnmálaflokks hefur komið
saman og að ný forysta með formlegt umboð trúnaðar-
manna hins nýja flokks hefur verið kjörin.
En jafnframt er ljóst að við val á forystu flokksins hefur
þess verið gætt að fulltrúar þeirra fjögurra stjórnmála-
afla, sem standa að stofnun hins formlega stjórnmála-
flokks,gegni lykilstöðum. Það eina, sem getur skekkt þá
mynd, er kosning sem fram mun fara í dag um ritara
flokksins. Færi svo að fyrrverandi trúnaðarmaður
Kvennalistans næði ekki kjöri í það embætti hefur ekki
tekizt að velja forystu sem endurspeglar allar þær stjórn-
málahreyfingar sem að flokksstofnuninni standa.
Kjör Óssurar Skarphéðinssonar sem formanns Sam-
fylkingarinnar kemur ekki á óvart eftir atburðarás síð-
ustu mánaða. Þar er á ferð stjórnmálamaður með víðtæka
stjórnmálareynslu að baki. Ossur Skarphéðinsson hefur
bæði starfað í Alþýðubandalagi og Alþýðuflokki og að auki
verið ritstjóri tveggja dagblaða, Þjóðviljans og Dagblaðs-
ins Vísis. Sú víðtæka reynsla mun áreiðanlega koma sér
vel fyrir nýkjörinn formann á næstu mánuðum og misser-
um þegar miklar kröfur verða til hans gerðar.
Það kom heldur ekki á óvart að Margrét Frímannsdótt-
ir var kjörin varaformaður flokksins. Það var að sjálf-
sögðu nauðsynlegt samkvæmt þessari vinnureglu, úr því
formaður kom úr Alþýðuflokki að varaformaður kæmi frá
Alþýðubandalagi. Með vali Ágústar Einarssonar til for-
manns framkvæmdastjórnar hefur þeim sem stóðu að
stofnun Þjóðvaka verið tryggður ákveðinn sess í for-
ystusveitinni. Það á svo eftir að koma í ljós hvort kvenna-
listakonur verða sáttar við sinn hlut eftir kosningu ritara
flokksins.
Styrkleiki þessarar nýkjörnu forystu Samfylkingarinn-
ar er sá að þarna eru gamalreyndir stjórnmálamenn á
ferð. Veikleikinn er með sama hætti að hér er ekki sleginn
nýr tónn með vali á nýju fólki. Þess vegna verða þau orð
Össurar Skarphéðinssonar í ræðu við upphaf stofnfundar-
ins ekki ýkja sannfærandi, að Samfylkingin sé „hið nýja
afl í íslenzkum stjórnmálum 21. aldar.“
ESB ÁTAKAMÁLIÐ
Ef marka má ræðu Össurar Skarphéðinssonar, er úrslit í
formannskjöri höfðu verið kynnt á stofnfundi Samfylk-
ingarinnar og drög að stjórnmálaályktun flokksins, sem birt
voru í heild í Morgunblaðinu í gær, má gera ráð fyrir að
spumingin um aðild að ESB verði átakamálið í íslenzkum
stjómmálum af hálfu Samfylkingarinnar á næstu misserum.
Hvorki ræða formannsins né drög að stjómmálaályktun gefa
vísbendingu um að hinn nýi flokkur ætli að marka sér þá sér-
stöðu í öðrum málaflokkum að leitt geti til vemlegra átaka.
I ræðu sinni sagði Össur Skarphéðinsson m.a. um aðild að
ESB:
„Við gemm okkur grein fyrir því að staða EES-samnings-
ins, sem var ótvírætt framfaraskref, er óðum að veikjast.
Evrópusambandið er að breytast og stækka og atburðarásin
getur leitt til þess að þjóðin standi frammi iýrir því að gera
upp hug sinn um aðild. Það getum við ekki nema Ijóst sé um
hvað við viljum semja. Ég tel því að næsta skref í þessum
málum sé að hefja skipulega vinnu við að skilgreina samn-
ingsmarkmið íslendinga í hugsanlegum aðildarviðræðum við
Evrópusambandið. Um þau markmið þarf að ríkja meiri-
hlutasamstaða meðal þjóðarinnar."
Þetta eru athyglisverð orð og verða ekki skilin á annan veg
en þann að hinn nýi formaður ætli að hefja það starf á vett-
vangi Samiylkingarinnar að „skilgreina samningsmarkmið
íslendinga“. Alla vega er ljóst að það verkefni er ekki á dag-
skrá núverandi ríkisstjómar.
Af þessum orðum er nærtækt að draga þá ályktun að þau
skilgreindu samningsmarkmið verði eitt helzta kosningamál
Samfylkingarinnar í næstu kosningum.
Það er í sjálfu sér ekkert nema gott um það að segja að
einn stjómmálaflokkanna taki sér þetta verkefni fyrir hendur
og efni til umræðna um Evrópumálin með þeim hætti. Hitt er
alveg ljóst, ef tekið er mið af nýútkominni skýrslu Halldórs
Ásgrímssonar utanríkisráðherra um Evrópusambandið, að
það verður erfítt ef ekki ómögulegt að færa efnisleg rök fyrir
þeirri niðurstöðu að íslendingar eigi að sækja um aðild að
ESB að óbreyttri sjávarútvegsstefnu Evrópusambandsins.
Og samkvæmt skýrslunni em slíkar breytingar ekki á dag-
skrá.
Össur Skarphéðinsson kjörinn fyrsti formaður Samfy
Einstaklingsfr
félagshyggja ei
FJOLMENNT var á stofn-
fundi Samfylkingarinnar
sem hófst kl. 10 í gær-
morgun með hátíðlegri
athöfn í Borgarleikhús-
inu. Þar fluttu m.a. Glenda Jackson
þingmaður Verkamannaflokksins í
Bretlandi og
Ole Stavad, varaformaður danska
Jafnaðarmannaflokksins, stutt ávörp.
Glenda Jackson lagði í ræðu sinni
áherslu á vii'kt lýðræði og sígild meg-
inatriði jafnaðarstefnunnar. Sagði
hún að stjórnmálaflokkar gleymdu því
stundum að lýðræðið byggðist óhjá-
kvæmilega á því að þeir hlustuðu vel á
sjónarmið og vilja kjósenda. Sagði
hún að grundvallarsjónarmið jafnað-
arstefnunnar sem byggðist á félags-
legu réttlæti, mannréttindum, frelsi
og jafnrétti væru í fullu gildi þrátt fyr-
ir breytingar sem væru að eiga sér
stað í umheiminum en gagnrýndi
blinda einstaklings- og mai'kaðs-
hyggju. Óskaði hún Samfylkingunni
velfarnaðar og lokaorð hennar voru:
,,Guð blessi nýja barnið.“
Nokkrar kveðjur og hamingjuóskir
bárust inn á fundinn, m.a. frá Gerhard
Schroeder, kanslara Þýskalands og
formanni þýska Jafnaðarmanna-
flokksins.
Össur hlaut 76,4% atkvæða
Hápunktur fundarins í gær var svo
þegar úrslit í formannskjörinu voru
kynnt um kl. 11. Kosningarétt höfðu
10.191 en alls bárust 4.574 atkvæða-
seðlar í póstatkvæðagreiðslunni um
formann eða 45% atkvæða þeirra sem
rétt höfðu til þátttöku. 173 atkvæði
bárust með ófullnægjandi hætti og
voru því ekki talin með skv. ákvörðun
kjörstjómar. Auðir og ógildir seðlar
voru 82. Úrslit urðu þau að Össur
Skarphéðinsson hlaut 3.363 atkvæði
eða 76,4% og Tryggvi Harðarson 956
eða 21,7%.
Þegar úrslit lágu fyrir kvaddi
Tryggvi sér hljóðs og hvatti fundar-
menn að fylkja sér að baki hinum
nýkjörna formanni. „Það var mín
bjargfasta trú að það væri Samfylk-
ingunni til góðs að það færi fram kjör
um fyrsta formann Samfylkingarinn-
ar,“ sagði hann.
Forgangsverkefni að berjast
gegn græðgi og tillitsleysi
Þessu næst flutti nýkjörinn formað-
ur Össur Skarphéðinsson ræðu. „Við
höfum endurskipulagt okkur og end-
umýjað hugmyndagrundvöll okkar og
það er þess vegna sem landsmenn
geta treyst getu okkar og kjarki við að
endumýja þjóðfélagið líka. Við teljum
að það sé brýn þörf á að jafna leikinn í
samfélaginu og við emm tilbúin til
þess að veita ríkisstjórn forystu. Við
eram tilbúin til þess hvenær sem er að
taka við stjórnartaumunum, hvort
heldur er á þessu kjörtímabili eða eft-
ir næstu kosningar. Kæru flokks-
systkin. Ég lýsi yfir að af minni hálfu
þá hefst kosningastarfið strax í dag,“
sagði Össur m.a. í ræðu sinni.
Össur sagði að grannboðskapur
hinnar endurnýjuðu jafnaðarstefnu
væri nútímaleg velferðarskipan sem
tryggði sérhverjum tækifæri til að lifa
fullu lífi í leit sinni að hamingju.
„Kjörorðin um frelsi, jafnrétti og
bræðralag fela af okkar hálfu í sér
bindandi Ioforð um að þegar við tök-
um við landsstjórninni þá verði það
forgangsverkefni að berjast gegn
græðgi og tillitsleysi, að koma þeim til
hjálpar sem eiga undir högg að sækja.
Það verður okkar hlutverk, sem eram
komin saman í þessum sal, að gæða
stjórnmálin siðferðilegu inntaki, sem
þau skortir svo mjög í dag,“ sagði
Óssur.
Hann fjallaði einnig um alþjóða-
væðinguna og sagði að ný staða krefð-
ist nýrra pólitískra svara. Byltingin
sem kennd væri við upplýsinga- og
Fulltrúar á stofnfundi Samfylkingarinnar klöppuðu Össuri Skarphéðinssyni
honum færður blómvöndur þegar úrslit í formannskjörin
Össur Skarphéðinsson, nýkjörinn formaður
Samfylkingarinnar, sagði í ræðu vlð setningu
stofnfundar Samfylkingarinnar í gær að
Samfylkingin væri tilbúin til þess að veita rík-
isstjórn forystu hvort heldur væri á þessu
kjörtímabili eða eftir næstu kosningar. Össur
sagði að gjald fyrir auðlindanýtingu ætti m.a.
að nýta til að lækka tekjuskatt launafólks og
lagði hann áherslu á varfærni og aðgát varð-
andi hugsanlega aðild að ESB. Ómar Friðr-
iksson fylgdist með stofnfundinum í gær.
þekkingarsamfélagið hefði nú gert
mannauðinn að hinu ráðandi fram-
leiðsluafli.
Verða að hafa hóf á græðgi sinni
á Qármálamarkaðinum
„Sú tíð er liðin að hinar upprenn-
andi kynslóðir í landinu séu synir ogt
dætur verkamanna, bænda og sjó-
manna. Þorri launafólks í landinu
vinnur í dag við hverskonar þjónust-
ustörf og huglæga iðju. Þeim fjölgar
stöðugt sem starfa sjálfstætt og til-
heyra ekki vel skilgreindum atvinnu-
hópum. Þessi þróun kallar á breytt
skipulag á vinnumarkaði og hún kall-
ar líka á önnur viðmið í stjórnmála-
starfi, hún kallar á önnur vinnubrögð
af okkar hálfu. Markaðskerfið er orðið
ráðandi skipulagsfoi-m í öllu atvinnu-
lífi og það gegnir sínu hlutverki oft
ágætlega við dreifingu, verðlagningu
og sköpun auðlegðar. Markaðskerfið
hneigist hins vegar eitt og sér til þess
að skapa meiri ójöfnuð en við viljum
búa við og það getur óheft valdið hin-
um mestu hörmungum. í mannlegu
félagi getur markaðurinn verið lipur
og góður þjónn, en hann er skelfilegur
húsbóndi," sagði Össur.
Hann vék einnig að hlutverki fjár-
magnsmarkaðarins sem þrátt fyrir að
gegna mikilvægu hlutverki skapaði
einnig nýjan ójöfnuð á íslandi að sögn
hans. „Sú aðstaða sem fjármagnsöflin
hafa í góðæri undanfarinna ára haft til
þess að hlaða upp fjármagni kallar á
aukna samfélagsábyrgð af þeirra
hálfu líka. Þau verða í vaxandi mæli að
skila sínu aftur til þess samfélags sem
skóp þeim auðinn. í háþróaðri kapít-
alisma en hér ríkir er það alsiða að
fyrirtæki og auðmenn leggja ríflega
fram til menningar, líknarstarfs og
framfaramála. Þeir sem gera út á fjár-
málamarkaði verða að hafa hóf á
græðgi sinni. Þeir verða að starfa inn-
an ramma samfélagsins sem elur þá.
Þeir geta ekki leyft sér að skilja sig úr
lögum við venjulega íslendinga,"
sagði hann.
I ræðu sinni vék Össur einnig að
markaðshagkerfinu sem hann sagði
að væri nútímaumgjörð þjóðlífsins en
jafnrétti og menntun væra lykilþættir
við að tryggja félagslegt réttlæti. „Við
viljum ekki markaðssamfélag þar sem
peningaleg viðmið era hin helgu vé