Morgunblaðið - 13.05.2000, Page 6

6 LAUGARDAGUR 13. MAÍ 2000
M0RGUN3LAÐIÐ
FRÉTTIR
Fjórir leiðangrar enn úti á norðurheimskautsísnum
Pósturinn styrkir göngri nemenda
Steypudælur
Nýjar steypudælur spara þér
tíma og peninga. Kynntu
þér öfluga steypuþjónustu á
www.bmvalla.is
BM-VALLÁ
Söludeild í Fornalundi
Brciðhöfða 3 • Sími 585 5050
STEYPU
ÞJÓNUSTA
www.bmvalla.is
Tveir norðurpólsleið-
angrar í vandræðum
Bréfið enn á
leiðinni í pósti
TVEIR norðurpólsleiðangar, ann-
ar tveggja manna, breskur leiðang-
ur og eins manns skoskur standa
frammi fyrir miklum vandamálum
úti ísnum vegna birgðaþrots. Bret-
amir, sem eru á 88. breiddargráðu
eru nánast matarlausir og eiga enn
eftir um 200 km á pólinn. Ekki hef-
ur verið gengið frá því hvernig að-
stoð við þá verður háttað.
Skotinn er einnig að verða
birgðalaus en stuðningsaðilar hafa
ekki úr nægu fjármagni að spila til
að senda honum aukabirgðir með
flugvél. Verður hann því sóttur áð-
ur en hann kemst á pólinn.
Miklar skóviðgerðir
hjá Norðmönnunum
Norðmennirnir Rune Gjeldnes
og Torry Larsen eru á leið suður
til Ward Hunt-eyju frá norður-
pólnum. Þeir gengu á pólinn frá
Síberíu og hafa notið ísreksins,
sem var Haraldi mjög óhagstætt.
Norðmennirnir kvarta smávegis
undan færinu og geta þess á
heimasíðu sinni að skór sinir séu
orðnir lélegir. Sólarnir hafa
brotnað og hafa þeir varið mikl-
um tíma í viðgerðir á þeim.
Þeir fara í meginatriðum eins að
við viðgerðirnar og Haraldur og
Ingþór á sínum tíma, sauma þá
saman með fallhlífaþræði. Norð-
mennirnir eru á svipuðum slóðum
og Bretarnir en hvorugur leið-
angur hefur getið hins í skýrslum
Þá er tveggja manna franskur
leiðangur rétt á undan Norðmönn-
unum, sem keppir að sama marki,
að komast óstuddur yfir Norður-
íshafið að Ward Hunt-eyju. Engum
leiðangri hefur tekist það enn sem
komið er þótt níu leiðangrar hafi
reynt það.
Heimasiða norska Ieiðangursins
er http://www.go2nordpolen.nu
og heimasíða þess franska er
http://www.polenord.ft-val-
ence.net.
178 vettl-
ingapör í
samkeppni
VETTLINGASAMKEPPNI
stendur nú yfir hjá ullarvinnsl-
unni í Þingborg í Árborg. Öll-
um var frjálst að senda inn
vettlinga í samkeppnina og bár-
ust alls 178 pör hvaðanæva að á
landinu.
Alda Sigurðardóttir, hjá
Þingborg, segir að vettlingar
hafi borist af öllum gerðum,
langmest ullarvettlingar. Vettl-
ingarnir eru allir prjónaðir af
konum og þátttakendur voru
alls um 120. Alda segir að borist
hafi vettlingar sem eigi rætur
að rekja langt aftur í tímann en
sömuleiðis afar nútíma- og
framúrstefnulegir vettlingar.
Ullarvinnsla hefur verið rek-
in í Þingborg um níu ára skeið
og þar er vél sem kembir ull, sú
eina sinnar tegundar á landinu.
Hún er sérsmíðuð fyrir ís-
lensku ullina sem hefur lengri
hár en önnur ull.
Verðlaunaafhending verður í
dag og verða allir vettlingarnir
þá til sýnis. I sumar verður úr-
val úr samkeppninni til sýnis en
opið er í Þingborg alla daga frá
kl. 13-18 frá og með 1. júní en á
fimmtudögum frá kl. 14-18 út
maímánuð.
BRÉFIÐ sem
grunnskólanem-
ar sendu frá
Vopnafirði á
fimmtudag til
Egilsstaða er
ennþá á leiðinni
og er ekki vænt-
anlegt þangað
fyrr en á mánu-
dag. Nemend-
umir gerðu sér
hins vegar lítið
íyrir sama dag-
inn og gengu með
samskonar bréf
frá Vopnafirði til
Egilsstaða. Þau
lögðu af stað
klukkan níu um morguninn og voru
komin til Egilsstaða klukkan 11 um
kvöldið.
Með þessum hætti vildu þau vekja
athygli á lélegum póstsamgöngum
frá Vopnafirði til Egilsstaða, auk
þess sem að þau söfnuðu 150.000
krónum í áheit sem renna í ferðasjóð
til Danmerkurfarar. Einar Þor-
steinsson, forstjóri íslandspósts hf.,
segir að sér þyki þetta skemmtilegt
framtak hjá krökkunum og að fyrir-
tækið hafi ákveðið að styrkja þessa
póstgöngu nemendanna um 50 þús-
und krónur.
Varðandi það hversu lengi póstur-
inn er að skila sér þama á milli segir
Einar að það snúist fyrst og fremst
um samgöngukerfið á þessum slóð-
um. Tengingin á milli Vopnafjarðar
og yfir á Austurland sé afar tak-
Morgunblaðið/Sigurður
Vopnfirðingarnir gengu rösk-
lega til Egilsstaða.
mörkuð og skapi
í raun þessa
merkilegu stöðu
á milli þessara
tveggja byggðar-
laga.
„Við höfum
ekki heilsárs-
tengingu þarna
beint á milli. Það
má segja að
Vopnafjörður sé
hluti af Norður-
landi í okkar
kerfi og fer póst-
urinn því nánast
hringinn í kring-
um landið í mörg-
um tilfellum.
Flutningakerfið okkar er þannig upp
byggt að við flytjum á hverri nóttu
frá Reykjavík og austur á Hérað og í
hina áttina líka. Á sama hátt förum
við á hverri nóttu frá Reykjavík og
norður. Þegar komnar verða örugg-
ar heilsársamgöngur þarna yfir
öræfin munum við að öllum líkindum
fara hringinn um landið á hverri
nóttu og þá náum við heildarteng-
ingu á milli allra staða.“
Hann segist ekki sjá fyrir sér að
þama verði grundvallarbreyting á
fyrr en að vegasamgöngur verði
orðnar öruggar heilsárssamgöngur.
„Síðan er það nú svo að magn
bréfa á milli Vopnafjarðar og Eg-
ilsstaða er ákaflega lítið, þetta er
auðvitað eitt og eitt bréf þegar upp
er staðið. En það breytir ekki því að
þjónustan þarf að vera fyrir hendi.“
Lágmarksaldur til áfengiskaupa verði óbreyttur og bflpróf verði miðað við 18 ár
Lækkun gæti fjölgað
dauðaslysum í umferðinni
NEFND á vegum dómsmálaráð-
herra hefur lagt til að lágmarksaldur
til áfengiskaupa verði óbreyttur og
að endurskoðað verði að hækka öku-
leyfisaldur úr 17 í 18 ár. Þá leggur
nefndin til að leyfilegt áfengismagn í
blóði 17-20 ára ökumanna verði
lækkað í 0 prómill. í skýrslu nefnd-
arinnar segir jafnframt að verði
ákveðið að gera tilraun með að
lækka áfengiskaupaaldur eigi það
einungis að gilda um léttvín og bjór
og Ijóst sé að samhliða þurfi að stór-
auka forvarnir, eftirlit og löggæslu.
Dómsmálaráðherra setti nefndina
á laggirnar í janúar 1999 og var
verkefni hennar að kanna hvort að
æskilegt væri að breyta lágmarks-
aldri til áfengiskaupa hér á landi og
skilgreina kosti þess og galla. Einnig
var nefndinni falið að meta hvort að
rétt væri að skoða samhliða slíkri
breytingu að færa aldur ökuleyfis úr
17 í 18 ár og lækka leyfilegt áfengis-
magn í blóði 17-20 ára ökumanna.
Að mati nefndarinnar eru ríkjandi
lög um áfengiskaupaaldur í landinu
ekki virt og að ýmis rök séu bæði
með og á móti lækkun þessara ald-
urstakmarkana. Helstu rökin með
lækkun eru þau að ungmenni verða
sjálfráða við 18 ára aldur, lægri ald-
ur væri í meira samræmi við ná-
grannaþjóðir, núverandi aldursmörk
væru ekki virt og að ósamræmi væri
í aldurstakmörkum að vínveitinga-
húsum og til áfengiskaupa.
Einnig benti nefndin á að há ald-
ursmörk geri áfengi eftirsóknar-
verðara, að takmarkað aðgengi og
hátt verðlag áfengis geti leitt til
neyslu ólöglegra vímuefna og að
sumum foreldrum þyki erfitt að
neita börnum sínum um áfengi eftir
18 ára aldur.
Rökin gegn lækkun eru þau helst
að áform um að lækka aldurinn sé
ekki í samræmi við stefnumótun rík-
isstjórnarinnar frá 1996 og aðilar
sem sinna forvörnum hafa unnið eft-
ir síðan. Þá segir í skýrslu nefndar-
innar að reynsla annarra þjóða sé
ekki góð og reynsla Bandaríkja-
manna af lækkun áfengiskaupaald-
urs hafi verið slæm og leitt til þess að
hann hafi verðið hækkaður aftur.
I því sambandi er sérstaklega
bent á að dauðaslysum í umferðinni
hafi fjölgað áþreifanlega eftir að ald-
urinn var lækkaður og að með lækk-
un áfengiskaupaaldurs úr 20 árum í
18 megi búast við fjölgun alvarlegra
umferðarslysa af völdum ungi-a
ölvaðra ökumanna.
Ökuleyfisaldur verði
hækkaður úr 17 í 18 ár
Þá telur nefndin að lækkun ald-
urstakmarka til áfengiskaupa geti
haft í för með sér að enn yngri ald-
urshópar eigi greiðari aðgang að
áfengi, unglingar byrji ennþá fyrr að
drekka og að vandamál tengd
drykkju verði ennþá meiri. Auk þess
megi áætla að lækkun áfengiskaupa-
aldurs geti leitt til aukinna sjálfsvíga
ungs fólks.
Rannsóknir sem gerðar hafa verið
í Bandaríkjunum um breytingu á
áfengiskaupaaldri og ölvunarakstri
sýna sterka íylgni á milli lægri ald-
urs og fjölgunar slysa. Upp úr 1970
lækkuðu mörg fylki í Bandaríkjun-
um lágmarksaldurinn úr 21 ári í 18,
19 eða 20 ár, en eftir að sýnt þótti að
lægri aldur ylli fleiri slysum sem
tengja mætti aukinni ölvun 18-20 ára
ökumanna voru aldursmörkin hækk-
uð á nýjan leik og árið 1988 höfðu öll
ríkin lögleitt 21 árs áfengiskaupaald-
ur.
Niðurstöður rannsókna sýna síðan
að hærri lágmarksaldur til áfengis-
kaupa leiddi til þess að slysum fækk-
aði verulega. Telur nefndin að mikil-
vægt sé að reyna eftir föngum að
stemma stigu við alvarlegum afleið-
ingum ölvunaraksturs og að ástæða
sé til að endurskoða ökuleyfisaldur-
inn þar sem flest slys verða af völd-
um ungra óreyndra ökumanna. Sam-
kvæmt því eigi að skoða að hækka
ökuleyfisaldur úr 17 árum í 18 ár.
I skýrslu nefndarinnar segir að
unglingadrykkja hafi ávallt verið
mikið vandamál á Islandi, og ástæð-
an sé að unglingar hafi nákvæmlega
sömu drykkjusiði og fullorðnir.
Nauðsynlegt að breyta
drykkjumynstri íslendinga
„Áfengisdrykkjan miðast við það
að drekka sig mjög ölvaðan á sem
skemmstum tíma með tilheyrandi af-
leiðingum. Nauðsynlegt er að breyta
þessu á einhvern hátt svo að ungt
fólk umgangist áfengi á annan hátt
en nú tíðkast.“
Nefndin telur útilokað að takast
megi að koma aftur á áfengisbanni til
að leysa vandann í eitt skipti fyrir öll.
Vandamálið hljóti hins vegar að fel-
ast í því hvemig megi breyta
drykkjuvenjum þjóðarinnar í líkingu
við það sem gerist í öðrum löndum,
þar sem ölvun er mun minni þrátt
fyrir að heildameysla sé þar talsvert
meiri.
„Reynsla okkar af breytingum í
frjálsræðisátt á áfengislöggjöfinni
hefur ekki verið sú að þær leiði til
aukinna áfengisvandamála. Bjórinn
hafði ekki þær ógnvekjandi afleið-
ingar sem spáð hafði verið og neysl-
an jókst ekki eins mikið og spáð hafði
verið fyrir um. Því má hugleiða hvort
að ein leið til að breyta drykkju-
mynstri íslendinga til hins betra sé
að stjórna neyslunni á þann veg að
meira sé drakkið af bjór og léttvín-
um en minna af sterku áfengi."
Með hliðsjón af þessu telur nefnd-
in forsvaranlegt að gerð verði tilraun
með að lækka áfengiskaupaaldur úr
20 í 18 ár sem gildi aðeins um léttvín
og bjór, en ljóst sé að samhliða þurfi
að stórauka forvamir, eftirlit og lög-
gæslu.
;