Morgunblaðið - 19.05.2000, Blaðsíða 1

STOFNAÐ 1913
114. TBL. 88. ÁRG.
FÖSTUDAGUR 19. MAÍ 2000 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
/

Attræðis-
afmæli
páfa
MEIRA en 7.000 prestar, biskupar
og kardinálar fógnuðu í gær 80
ára afmæli Jóhannesar Páls páfa
II við hátíðarmessu á Péturstorg-
inu í Rómaborg. Talið er að aldrei
áður hafi jafnmargir geistlegir
menn verið saman komnir í Yatík-
aninu við messu.
Páfi þakkaði við athöfnina guði
fyrir að leyfa sér að lifa svo lengi.
„Þetta er þakkarsálmur minn til
föður lffsins, sem hefur lofað mér
að syngja þessa messu með ykkur í
dag ... í tilefni af 80 ára afmæli
mínu,“ sagði páfi.
Um nokkurt skeið hafa verið
uppi vangaveltur um hvort heilsu-
leysi páfa muni senn verða til þess
að hann láti af embætti. Hann gaf
þó ekkert slíkt til kynna f ræðu
sinni í gær.
Jóhannes Páll páfi II fæddist í
bænumWadowice í Póllandi árið
1920 og bar nafnið Karol Wojtyla
áður en hann varð höfuð kaþólsku
kirkjunnar. Mikið var um dýrðir í
Wadowice í gær og fögnuðu íbúar
innilega afmæli fyrrverandi sveit-
unga þeirra. Meðal annars voru
haldnir rokkhljómleikar í tilefni
dagsins.
Jóhannes Páll páfi II biðst fyrir við afmælismessuna í gær.
Erfðabreytt kálfræ selt fynr mistök
Sáð í þusundir
hektara lands
London. AFP, Reuters.
FYRIR mistök hafa erfðabreytt
repjufræ verið seld til evrópskra
bænda og plantað í þúsundir hektara
akurlendis allt frá árinu 1998. Talið er
að erfðabreyttum repjufræjum hafi
verið sáð í akra í a.m.k. íjórum ríkjum
í álfunni: Bretlandi, Frakklandi,
Þýskalandi og Svíþjóð.
Fyrirtækið sem vegna mistaka
seldi fræið, Advanta Seeds, segist
hafa látið viðkomandi ríkisstjórnir
vita fyrir nokkrum vikum en þær hafi
ekki séð ástæðu ti! að grípa til að-
gerða þar sem hlutfall erfðabreyttra
fræja hafi verið innan við 1% af seldu
magni. Fyrirtækið telur að í repjuak-
ur þess í Kanada hafi borist ftjókorn
úr nærliggjandi akri þar sem erfða-
breyttar repjur voiix ræktaðar og
„mengað“ uppskeruna.
Mikil reiði ríkir meðal andstæðinga
erfðabreyttra matvæla í Evrópu
vegna þeirrar ákvörðunar stjómvalda
að tilkynna ekki um mistökin fyrr.
Ætla ekki að eyða uppskeru
Yfirvöld n'kjanna fjögurra til-
kynntu í gær að ekki stæði til að láta
eyða uppskeru af ökrum þar sem
Blendin viðbrögð við tillögum Pútíns um stjórnkerfísbreytingar
Ottast að forsetinn muni
taka sér alræðisvald
Reuters
Fagurgulur repjuakur í Skot-
landi. Ekki er hægt að koma í
veg fyrir útbreiðslu erfða-
breyttra afbxágða eftir að þeim
hefur einu sinni verið „sleppt"
út í umhverfíð.
erfðabreyttum repjum hefur verið
sáð. Gordon Brown, landbúnaðarráð-
hen-a Bretlands, sagði að breska rík-
isstjómin hygðist heldur ekki lög-
sækja Advanta Seeds né bænduma
sem í hlut eiga. Bresk stjórnvöld hafa
bannað ræktun erfðabreyttra plantna
þar til árið 2003.
Repja er káltegund og er matarolía
unnin úr fræjum hennar. Það repjuaf-
brigði sem er einna mest ræktað í
heiminum nefnist Canola og það
ræktaði vísindamaður af íslenskum
ættum, Baldur Stefansson, fyx-stur
manna árið 1974.
Reuters
Reiður ungur mótmælandi steytir hnefa framan í serbneska óeirða-
lögreglu í miðborg Belgrad í gærkvöldi.
Afram hörð mót-
mæli í Belgrad
Belgrad. Reuters.
Moskvu. AP, Reuters, AFP.
VIÐBRÖGÐ stjómmálamanna og
fjölmiðla í Rússlandi við tillögum
Vladímírs Pútíns forseta um breyt-
ingar á stjómkerfinu til að efla ríkis-
valdið vom blendin í gær. Nokkrir
fjölmiðlanna vöraðu við því að tillög-
urnar gætu orðið til þess að forsetinn
fengi alræðisvald.
Pútín leggur m.a. til að gerðar
verði breytingar á Sambandsráðinu,
efri deild þingsins, sem er nú skipað
héraðsstjóram og forsetum héraðs-
þinganna. Forsetinn vill að hvert
héraðanna 89 eigi tvo fulltrúa í þing-
deildinni eins og verið hefur en leggur
til að þeir verði á þinginu í fullu starfi.
í tillögunum er gert ráð fyrir því að
héraðsstjóramir og þing héraðanna
skipi þingmennina.
Forsetinn vill einnig fá vald til að
víkja héraðsstjórunum úr embætti og
leysa upp þing héraðanna ef þau
bijóta stjórnarskrá Rússlands.
Pútín skýrði frá tillögunum í sjón-
varpsávarpi í fyrradag og þær eru lið-
ur í tilraunum hans til að styrkja tök
rússneska ríkisvaldsins á héraðun-
um.
Héraðsstjórarnir hafa fengið mikil
völd frá því að Sovétríkin leystust
upp. Mörg héraðanna hafa sett lög
sem ganga í berhögg við níssnesku
stjómarskrána og nokkrir héraðs-
stjóranna hafa stjómað héraðum sín-
um líkt og alráðir konungar, kveðið
niður alla andstöðu og virt mannrétt-
indi að vettugi.
„Setja verður þessi lög til að minna
alla á að Rússland er sambandsríki,
ekki ríkjasamband þar sem héraðin
hafa næstum ótakmörkuð réttindi,"
sagði Gennadí Seleznjov, forseti dúm-
unnar, neðri deildar þingsins.
Báðar þingdeildirnar þurfa að sam-
þykkja tillögurnar og Seleznjov sagði
að þær myndu að öllum líkindum
mæta harðri andstöðu nokkurra hér-
aðsstjóra.
„Þetta er tilraun til að stjóma öllu
frá Moskvu, aftui-hvarf til vafasamrar
iðju miðstjómar [sovéska] kommún-
istaflokksins," sagði Rúslan Aushev,
leiðtogi Ingúsetíu. „Þessai' tillögur
era til marks um vantraust á því fólki
sem kaus leiðtoga héraðanna. Enginn
hefur rétt til að reka leiðtoga sem al-
menningur kýs.“
Nokkur dagblaðanna vöraðu við
því að tilraunin til að efla ríkisvaldið
kynni að ganga út í öfgar og forsetinn
kynni að fá alræðisvald í landinu.
Frjálslyndir þingmenn í dúmunni
sögðust styðja margar af tillögum
Pútíns en efuðust um að rétt væri að
veita forsetanum vald til að víkja
kjömum héraðsstjóram úr embætti.
Samkvæmt tillögunum fá héraðs-
stjóramir einnig vald til að reka borg-
arstjóra gerist þeir brotlegir við lög.
Nýr íjármálaráðherra skipaður
Pútín skipaði í gær Alexei Kúdrín,
sem hefur verið aðstoðarfjármálaráð-
herra, í embætti fjármálaráðherra og
aðstoðarforsætisráðherra. Kúdrín er
39 ára hagfræðingur, aðhyllist mark-
aðsumbætur og er frá Sankti Péturs-
borg eins og Pútín.
SERBNESK óeirðalögregla beitti
táragasi og kylfum í gærkvöldi gegn
mótmælum stjórnarandstæðinga í
miðborg Belgrad, nálægt ráðhúsi
borgarinnar. Nokkur þúsund manns
vora þar samar, komin til að mót-
mæla aðgerðum ríkisstjómarinnar
gegn fjömiðlum í landinu á miðviku-
dag, m.a. lokun vinsællar sjónvarps-
stöðvar, Studio B. Stjórnvöld hafa
sakað fjölmiðla um að hvetja fólk til
að steypa valdhöfum landsins.
Nokkrir mótmælendur slösuðust
og sáust sjúkrabílar flytja þá burt af
svæðinu. Leiðtogar stjórnarandstöð-
unnar ásamt fréttamönnum fengu
skjól inni í ráðhúsinu þar sem borg-
aryfirvöld era andvíg ríkisstjórninni.
Stjórnarandstaðan hefur boðað til
frekari mótmælaaðgerða í dag.
Bandarískar
eldflaugavarnir
Setja kerfið
upp þótt
ekki semjist
BANDARÍKJAMENN era
reiðubúnir að koma á fót gagn-
eldflaugakerfi til að verjast
kjarnorkuárás, enda þótt ekki
semjist við Rússa um breyting-
ar á sáttmála frá 1972 sem
bannar þess konar kerfl. Þetta
hafði AFP-fréttastofan eftir
ónafngreindum starfsmanni
bandaríska utanríkisráðuneyt-
isins í gær.
Kerfinu er ætlað að verja
Bandaríkin gegn hugsanlegri
árás ríkja á borð við Norður-
Kóreu og Irak en Rússar hafa
lýst áhyggjum vegna áætlan-
anna. Starfsmaðui'inn sagði að
síðar á þessu ári tæki Banda-
ríkjaforseti ákvörðun um hvort
af uppsetningu verður.
MORGUNBLAÐIÐ 19. MAÍ 2000