Morgunblaðið - 19.05.2000, Qupperneq 12

12 FÖSTUDAGUR 19. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
I-
FRÉTTIR
Opinberri heimsókn forsætisráðherra til Slóvenfu lokið
Fagurt ríki
og þróað
Opinberri heimsókn Davíðsöddssonar for-
sætisráðherra til Slóveníu lauk í gær en þá
átti hann m.a. fund með forseta ríkisins.
Sigrún Davíðsdóttir fylgdist með heim-
sókninni og ræddi við forsætisráðherra.
Ljósmynd/Bobo
Davíð Oddsson forsætisráðherra og Milan Kucan, forseti Slóveníu, í gær.
LANDIÐ er ofboðslega fal-
legt og virðist þróaðra en
ég átti von á,“ sagði
Davíð Oddsson forsætis-
ráðherra í Ljubljana, höfuðborg
Slóveníu, í gær og bætti við að
landið hefði ekki á sér sama blæ
og mörg önnur fyrrum kommún-
istaríki. Davíð er um þessar mund-
ir staddur í opinberri heimsókn í
Slóveníu, en kemur heim í kvöld. í
gærmorgun heimsótti forsætis-
ráðherra Milan Kucan, forseta
Slóveníu, og Jenez Podobnik, for-
seta þingsins, auk þess sem hann
heimsótti höfuðstöðvar slóvenska
verslunarráðsins.
Heimsókn forsætisráðherra ber
upp einmitt þegar stefnir í að
landið fái nýjan forsætisráðherra,
Andrej Bajuk, í stað Janez
Drnovsek, sem verið hefur forsæt-
isráðherra síðan 1992. I gær var
þó enn ekki ljóst hvort og hvenær
Bajuk tæki við en Ijóst er að
stjóm hans verður að öllum líkind-
um aðeins bráðabirgðastjórn, þar
sem gengið verður til kosninga í
haust. Ekki er þó um neinn
stefnuágreining að ræða og Ijóst
er að stjóm Bajuks mun halda fast
við stefnu núverandi stjórnar í
efnahagsmálum og eins að hún
muni stefna á aðild að NATO og
Evrópusambandinu, ESB, við
fyrsta tækifæri.
Fyrir íslendinga á ferð í Slóven-
íu er ekki hægt annað en að taka
eftir hve oft er minnst á að íslend-
ingar voru í hópi þeirra allra
fyrstu til að viðurkenna Slóveníu í
desember 1991. í ferðinni hefur
ekki verið haldin sú ræða af hálfu
Slóvena að þessa hafi ekki verið
minnst. í gær lauk degi forsætis-
ráðherra og fylgdarliðs hans með
kvöldverði hjá Milan Kucan.
Góður hagvöxtur en verð-
bdlga áhyggjuefni
„Umhverfið og bílarnir bera vott
um velmegun, sem svipar til þess
sem gefur að líta í landi eins og
Italíu,“ sagði Davíð og sagði að
heimsóknin hefði gefið gott tæki-
færi til að sjá hvað margt merki-
legt hefði verið gert í Slóveníu á
undanförnum árum. Hagtölur sýna
að slóvenska hagkerfið nálgast nú
fátækustu lönd ESB eins og
Portúgal og Grikkland, en verð-
bólga er enn örlítið áhyggjuefni,
hefur verið um 5 prósent. Hag-
vöxtur hefur undanfarin ár verið á
bilinu 3-5 prósent.
„Pað er athyglisvert að sjá hvað
þeir binda opinberlega miklar von-
ir við að komast í ESB árið 2003,
þó þeir taki undir það í einka-
samtölum að vísast verði það síð-
ar.“ Davíð benti á að í Slóveníu
gætti sama kvíða og til dæmis í
Póllandi um að ef loforð um skjóta
aðild gengju ekki eftir og aðild
drægist fram til 2007-8, væri
hætta á að almenningur missti
áhugann og töfin skapaði andúð á
ESB meðal þeirra. Eins og er sýna
skoðanakannanir að um 65 prósent
slóvenskra kjósenda eru hlynntir
aðild.
„Það er líka merkilegt að sjá
hversu Slóvenar eru komnir vel á
veg efnahagslega. Hlutabréfa-
markaðurinn er reyndar vanþróað-
ur og það er undarlegt miðað við
að það eru 55 þúsund fyrirtæki í
landinu. Við fengum að heyra það
hjá forseta verslunarráðsins að
slóvensk fyrirtæki leita gjarnan á
erlenda hlutafjármarkaði og það
er slæmt, því þá fæst engin mæl-
ing á því heima fyrir hvar fyrir-
tækin standa," sagði Davíð og
benti á að þessi atriði væru
kannski vísbending um að Slóven-
um hefði ekki tekist nægilega vel
að opna hagkerfið. Þeir væru því
komnir aftur fyrir lönd eins og
Tékkland og Pólland í röðinni yfir
efnahagslega framvindu.
Tækifæri sem ekki má glata
Slóvenar eru mjög áhugasamir
um NATO-aðild og af þeim áhuga
hefur Davíð mjög fengið að heyra í
heimsókninni. Það kemur reyndar
ekki á óvart, því Slóvenar hafa iðu-
lega rætt þetta áhugamál sitt við
Davíð og aðra íslenska stjórnmála-
og embættismenn á alþjóðlegum
fundum um varnar- og öryggismál.
„Gagnstætt því sem Pólverjar láta
í veðri vaka, segja Slóvenar að
þeim liggi ekki mikið á um NATO-
aðild,“ sagði Davíð. „Þeir tala um
að vonandi fái þeir aðild 2002-4;
aðalatriðið sé að þessi þróun í átt
til aðildar stöðvist ekki. Við höfum
lýst yfir stuðningi við óskir þeirra
og álítum að tækifæri til stækkun-
ar NATO eigi ekki að glata. Aðild
Slóveníu myndi einnig breyta
þeirri aðstöðu sem nú er að ein
NATO-þjóð, Ungverjaland, er eins
og eyland innan um lönd, sem eru
ekki í NATO.“ Davíð benti á að
þótt Slóvenar væru vel á veg
komnir með undirbúning að
NATO-aðild ættu þeir enn eftir að
skipuleggja heri sína upp á nýtt og
vopnbúa þá.
I viðræðum sínum við ráðamenn
í Slóveníu hefur Davíð ekki farið
varhluta af þeirri stjórnarkreppu
sem ríkir í Slóveníu. Hann benti á
að þrátt fyrir hana, væri engan
bilbug á þeim að finna varðandi
aðild að ESB og NATO og óvissan
í innanríkismálum hefði engin
áhrif á þau mál. Það væri reyndar
athyglisvert að sjá að þrátt fyrir
að bæði forsetinn og forsætisráð-
herrann væru sammála um að best
væri að skýra línunarnar með því
að efna til nýrra kosninga væri
það ekki hægt þar sem þingið væri
á móti því. Eins virtust það líka
vera mistök að þingmenn væru 90
og fjöldinn stæði því á jafnri tölu.
Heppilegi-a væri að hafa oddatölu
eins og þekktist víðast annars
staðar.
Áhugavert
ferðamannaland
Þrátt fyrir óvissu í stjórnmálum
þessa dagana sagði Davíð að það
ríkti almennt bjartsýni í landinu
enda mikill uppgangur í samfélag-
inu að mörgu leyti. Eitthvað hefði
þó dregið úr erlendum fjárfesting-
um, sem huganlega stafaði af því
að ekki hefði tekist að losa nógu
snarlega um höft í bankakerfinu.
Það hlyti líka að draga úr fjárfest-
ingum ef hlutabréfamarkaðurinn
væri ekki nógu virkur.
í ferðinni hefur Davíð farið víða
um landið, bæði verið á Miðjarðar-
hafsströnd Slóveníu og upp til
fjalla. Fegurðin er mikil og Davíð
benti á að líklega gerðu fæstir Is-
lendingar sér grein fyrir hvað
Slóvenía væri fallegt land og hefði
upp á mikið að bjóða. „Ég hef á til-
finningunni að íslendingar hafi
ekki tekið upp þráðinn í ferða-
mennsku til Slóveníu frá því sem
var einu sinni. Þangað er margt að
sækja, verðlag í meðallagi og allt
er snyrtilegt og vel skipulagt."
Forstjóri Europol telur ekki lfklegt að innflytjendur streymi til landsins
FORSTJÓRI Evrópulög-
reglunnar Europol, Júrg-
en Storbeck, sem er
áheyrnarfulltrúi á Evr-
ópuþingi Interpol í Reykjavík, segir
nokkrar ástæður fyrir því að ólíklegt
sé að straumur ólöglegra innflytj-
enda muni beinast til íslands í mikl-
um mæli, nánar aðspurður um þróun
innflytjendavandans sem hann
minntist á í lok fyrirlesturs síns um
starsfemi Europol á þriðjudag.
Storbeck spáir því engu að síður
að margir innflytjendur muni milli-
lenda á Islandi á leið sinni til annarra
landa en telur ólíklegt að ísland
sjálft sé fyrirheitna landið.
„Hvert færirðu ef þú værir inn-
flytjandi?“ spyr Storbeck í samtali
við Morgunblaðið. „Aðalatriðið er að
komast af og þess vegna flyttirðu til
þess lands sem þú teldir það vera
mögulegt, sem þýðir að þú þyrftir að
læra tungumálið í viðkomandi landi,“
segir hann og tekur dæmi um inn-
flytjendur frá Pakistan og Sri Lanka
sem kjósa yfírleitt enskumælandi
lönd eins og Bretland og Bandaríkin.
„Fólk sem flytur frá löndum, sem áð-
ur voru franskar nýlendur kýs sér á
sama hátt Frakkland eða Belgíu ef
það vill fara til Evrópu því það er
auðvelt að komast af í þeim löndum.“
Innflytjendur laðast að samfé-
lagi samlanda sinna í útlöndum
Storbeck segii- að það samfélag
löglegra innflytjenda sem fyrir sé í
viðkomandi landi hafi ennfremur
talsvert aðdráttarafl fyrir ólöglega
innflytjendur af sama þjóðerni. „Ef
það hefur t.d. myndast Rússaný-
lenda í Antwerpen eða Berlín, þá er
ljóst að ólöglegir rússnenskir inn-
flytjendur leita þangað, enda von um
meiri aðstoð þar en annarsstaðar.
Island millilending-
arstaður en ekki
fyrirheitna landið
Það er líka minni hætta á því að ólög-
legir innflytjendur þekkist úr þeim
hópi sem fyrir er í viðkomandi landi.
Tyrkneskir innflytjendur fara t.d. til
Þýskalands, Hollands og Belgíu þar
sem mest er af Tyrkjum en ekki til
Portúgal - jafnvel þótt þeir fengju
góða vinnu þar í landi.“
Að sögn Storbecks hefur eftir-
spurn fyrirtækja eftir vinnuafli einn-
ig áhrif á það hvert straumur ólög-
legra innflytjenda beinist í
heiminum. „Kínversk fyrirtæki í N-
Ameríku og Evrópu greiða t.d.
glæpasamtökum fyrir vinnuafl eftir
séróskum og þannig getur markað-
urinn stundum kallað á ólöglegan
innflutning fólks milli landa þar sem
fólk er sett í láglaunastörf eða selt í
vændi.“
Storbeck segist þó ekki geta úti-
lokað að glæpasamtök beini ólögleg-
um innflytjendum hingað til lands en
telur engu að síður að kjöraðstæður
fyrir slíkan innflutning séu ekki fyrir
hendi hérlendis.
Ef marka má upplýsingar lett-
neska Interpol-mannsins Jurisar
Jasinkevics, sem situr Evrópuþing-
ið, er ekki útilokað að erlend glæpa-
Jurgen Storbeck Juris Jasinkevics
forstjóri Europol, lögreglumaður hjá
löggæslustofnunar Intcrpol.
Evrópu.
samtök hafi augastað á íslandi.
Hann sagði í samtali við Morgun-
blaðið að óstaðfestar upplýsingar
hermdu að fluttar væru inn lett-
neskar nektardansmeyjar til að
dansa á íslenskum næturklúbbum og
málið hafi borist Interpol. Það eigi
þó eftir að kanna hvort um ólöglega
skipulagða starfsemi sé að ræða en
ef svo reynist að grunurinn sé á rök-
um reistur verði að öllum líkindum
hafin rannsókn lettneskra lögreglyf-
irvalda í samvinnu við íslensku lög-
regluna.
Hann segir að skýr skil hafi mynd-
ast í heimalandi sínu á glæpasviðinu
fyrir um áratug en þá hafi skipulögð
glæpastarfsemi tekið talsverðum
breytingum.
„Skipulögð glæpastarfsemi fyrir
tíu árum var sýnileg, hafði „andlit“.
Þar var um að ræða ofbeldi, rán,
fjárkúgun og svo framvegis. Nú er
skipulagðri glæpastarfsemi beint
gegn efnahagskerfinu með peninga-
þvætti eða því sem við köllum fjár-
málahryðjuverk og Lettlandi stafar
mikil hætta af,“ segir Jasinkevics.
„Vissulega stöndum við frammi fyrir
skipulagðri verslun með fólk og
vændisiðnaði sem ógnar mjög lett-
neskum konum.“ Hann segir að
þrátt fyrir vaxandi fíkniefnasmygl í
gegnum landið til annarra landa geti
það þó ekki talist mikið og meðal
annarra verkefna lettnesku lög-
reglunnar sé vaxandi áfengis- og
tóbakssmygl og bílasmygl í gegnum
landið.
Innflytjendur sækjast ekki
eftir dvöl í Lettlandi
í nóvember í fyrra settu lettnesk
yfirvöld á fót framkvæmdamiðstöð
skipaða m.a. lögreglu, tollgæslu og
saksóknurum sem stefnt er gegn
glæpastarfsemi í landinu og tals-
verðar væntingar eru gerðar til.
„Fyrir 5 til 6 árum stóðum við
frammi fyrir alvarlegum vanda
vegna straums ólöglegra innflytj-
enda í gegnum Lettland á leið til
Norðurlandanna. Innflytjendur
sækjast ekki eftir því að setjast að í
Lettlandi enda eru lífskjör kröpp.
Innflytjendur sækjast eftir því að
komast inn í Danmörku, Þýskaland
Svíþjóð og Noreg,“ segir Jasinkevics
og bætir við að mikil og góð lögreglu-
samvinna eigi sér stað á milli Lett-
lands og Noregs, sem sé Lettum afar
mikilsverð.
Hann segir að að tengsl Interpol
og Europol séu efst í huga sér í
augnablikinu en samvinna þessara
tveggja lögreglusamtaka hefur verið
rædd á Evrópuþinginu. Nokkur
munur er á starfsemi Interpol og
Europol, sem lýsir sér m.a. í því að
Interpol, sem rekur sögu sína allt
aftur til ái-sins 1914 ef allt er talið
með, fylgir sakamálum ekki eins
langt eftir og Europol eins og
Júrgen Storbeck útskýrði í fyrir-
lestri sínum á þriðjudag. Europol er
mun yngri stofnun en Interpol og
tók að fullu til starfa í fyrra. Starf-
semi Europol hófst árið 1994 með
stofnun Eiturlyfjadeildar Europol
en á næstu árum bættust fleiri
glæpaflokkar við. Nú vinnur Euro-
pol m.a. gegn hryðjuverkastarfsemi,
verslun með manneskjur og bama-
klámi, peningafölsun, ólöglegum inn-
flutningi fólks frá öðrum löndum og
ólöglegri verslun með geislavirk efni
og kjarneðlisfræðileg efni svo dæmi
séu tekin.
Evrópuþingi Interpol lýkur í dag,
föstudag, en ýmsir Interpol-fulltrúar
og áheyrnarfulltrúar hyggjast
lengja dvöl sína á Islandi.