Morgunblaðið - 21.06.2000, Qupperneq 10

1Ó MIÐVIKUDAGUR 21. jtíNÍ 2000
FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Bókahillur lögð-
ust saman á bóka-
safni á Hvolsvelli
Á VENJULEGUM degi eru allt að
25 manns, mest börn, inni á
Héraðsbókasafni Rangæinga á
Hvolsvelli. Pað var mildi að skjálft-
inn skyldi ekki ríða yfir á slíkum
degi heldur þegar bókasafnið var
mannlaust.
Bókahillur hrundu og bækur fóru
úr hillum auk þess sem sprungur
komu í burðarbita í lofti. Umgjörðir
ljósa í loftinu og stöku flúor-
sentperur féllu í gólfið og á stóla og
borð sem ætluð eru yngstu lesend-
unum. Tjónið gæti numið milljónum
króna.
Á veturna fer fram kennsla fyrir
börnin í grunnskólanum á bóka-
safninu og eru þá 15-20 börn inni á
safninu í einu. Gunnhildur Krist-
jánsdóttir, forstöðumaður safnsins,
segir óhugnanlegt að hugsa til þess
hvað hefði getað gerst ef böm hef-
ur verið inni á safninu þegar
skjálftinn reið yfir á laugardag.
Hún segir ljóst að forvarnir hafi
ekki verið í lagi, hvað varðar hillur
og ljós.
Sprungur komu í að minnsta
kosti tvo af níu burðarbitum í lofti,
sem eru gerðir út límtré. Þá virðast
nánast öll Ijósin vera ónýt.
Nokkrar frístandandi hillur lögð-
ust saman og heldur þeim ekkert
uppi annað en bækumar sem í hill-
unum eru.
Þær hillur þar sem bækurnar
hafa ekki dottið úr eru flestar hillur
sérstaklega ætlaðar bókasöfnum og
þeim fylgja sérstakar bókastoðir
sem einnig stuðla að því að bæk-
urnar haldist á sínum stað. Þegar
nýtt hús bókasafnsins á Vallarbraut
16 var tekið í notkun fyrir tíu árum
var fjármagn af skomum skammti
og því er minni hluti hillanna sér-
staklega ætlaður bókasöfnum.
Símaskráin geng-
in til þurrðar í bili
SÍMASKRÁIN er ófáanleg í
kiljuformi og hefur það ekki
gerst áður að hún hafi gengið til
þurrðar.
Upplagið var 220 þúsund ein-
tök og hefur Landssíminn
ákveðið að láta prenta aukaupp-
lag í nokkrum tugum þúsunda
eintaka sem kemur út eftir tvær
til þrjár vikur. Enn er hægt að
fá símaskrána í hörðum spjöld-
um á dreifingarstöðum hjá
Landssímanum, Flytjanda og
Skeljungi en greiða þarf 400
krónur fyrir eintakið. Þetta er í
annað sinn sem símaskráin er
afhent án þess að framvísa þurfi
miða en ekki kom til þess í fyrra
að það þyrfti að prenta nýtt
upplag.
Wm
Morgunblaðið/Sverrir
Það var ófagurt um að litast á bókasafninu á Hvolsvelli í gær.

Stórt álver Reyðaráls kallar á byggingu rafskautaverksmiðju
Framleiðslugeta
álvers 15-20% meiri
en áður var talið
Morgunblaðið/Ásdís
Hluti fundargesta á kynningarfundi Reyðaráls á Reyðarfirði í fyrra-
kvöld þar sem áætlun um mat á umhverfisáhrifum álvers var kynnt.
FRAMLEIÐSLUGETA væntan-
legrar álverksmiðju Reyðaráls á
Reyðarfirði er áætluð allt að 15-
20% meiri en við núverandi aðstæð-
ur, með sama tækjabúnaði og
starfsmannafjölda, þegar verk-
smiðjan verður gangsett á árinu
2006. Þetta sagði Geir A. Gunn-
laugsson, stjórnarformaður Reyð-
aráls, á fundi sem fyrirtækið boðaði
til á Reyðarfirði í fyrrakvöld.
Geir segir að skýringin á þessu
séu tæknibreytingar, m.a. stækkun
rafskauta, og að þannig hafi þróun-
in verið í álverksmiðjum á undan-
förnum árum. Þess vegna sé reikn-
að með því að í staðinn fyrir 240
þúsund tonna verksmiðju í fyrsta
áfanga megi gera ráð fyrir að fram-
leiðslugeta hennar verði allt að 280
þúsund tonn og að í stað 360 þús-
und tonna framleiðslugetu í öðrum
áfanga verði getan allt að 420 þús-
und tonn. Geir segir að hærri töl-
urnar verði notaðar við mat á um-
hverfisáhrifum. „Menn eru að velta
því fyrir sér hvaða möguleikar eru
á því að ná meiru út úr þessum ker-
um sem um er að ræða,“ segir Geir.
„Þetta byggist á því að ná meiru út
úr fjárfestingunni. Það er rétt búið
að kynna þennan möguleika fyrir
Landsvirkjun."
Virkjun á Norðurlandi til við-
bótar við Kárahnúkavirkjun
Þorsteinn Hilmarsson, upplýs-
ingafulltrúi Landsvirkjunar, segir
að þetta séu nýlegar hugmyndir og
að þær eigi eftir að ræða nánar á
milli Reyðaráls og Landsvirkjunar
og að það verði gert á næstunni. Þá
skýrist nánar hvað um er að ræða.
„En í sjálfu sér þá vita menn það,
að Kárahnúkavirkjun dugar fyrir
360 þúsund tonna álver, þegar hún
er byggð með veitu úr Fljótsdal,"
segir Þorsteinn. „Kárahnúkavirkj-
un án veitunnar er hins vegar pass-
leg fyrir 240 þúsund tonna álver.
Þarna eru menn að tala um allt að
420 þúsund tonn og þá þýðir það
væntanlega að við myndum leita til
Norðurlands í jarðhitavirkjun þar.
Og rétt eins og menn voru að tala
um Fljótsdalsvirkjun og Bjarnar-
flagsvirkjun til þess að anna 120
þúsund tonna álveri myndum við
væntanlega líta á virkjun í Bjarnar-
flagi. Síðan erum við líka að skoða
möguleika á stækkun Kröfluvirkj-
unar. Þannig að þetta myndu vera
þeir kostir sem við myndum líta á
fyrst.“ Þorsteinn segir að skoða
þurfi flutningsgetu um byggðalín-
una og þá hugsanlega um styrk-
ingu eða endurbyggingu hennar
milli Kröfluvirkjunar og Aust-
fjarða. „Alþingi samþykkti heimild-
arlög fyrir Bjarnarflagsvirkjun til
handa Landsvirkjun á síðastliðnu
ári og það mál er í mati á umhverf-
isáhrifum. Og við erum að undirbúa
mat á umhverfisáhrifum fyrir
stækkun á Kröflu en það vantar
hins vegar heimildarlög væntan-
lega, þannig að þetta er á undir-
búningsstigi. Þetta er allt hægt, en
að sjálfsögðu háð arðsemi og því að
samningar náist," segir Þorsteinn.
Rafskautaverksmiðja
til viðbótar við kerskála
Geir A. Gunnlaugsson segir að
gert sé ráð fyrir að rafskautafram-
leiðsla verði í álveri Reyðaráls við
Reyðarfjörð auk rafgreiningar í
kerskála. „Þegar verið var að tala
um 120 þúsund tonna álver var ekki
gert ráð fyrir rafskautaframleiðslu
í verksmiðjunni," segir Geir. „Stórt
álver kallar á rafskautaverksmiðju.
Þegar álverið er orðið 240 þúsund
tonn er talið eðlilegra að hafa raf-
skautaverksmiðju á staðnum af
tvennum ástæðum. í fyrsta lagi
þyrfti einhvers staðar að byggja
rafskautaverksmiðju til að fram-
leiða rafskaut í þetta stóra verk-
smiðju. Og í öðru lagi er af öllum
ástæðum betra að hafa rafskauta-
verksmiðju á staðnum, þannig að
þeir sem standa að verksmiðjunni
beri ábyrgð á framleiðslu rafskaut-
anna því þau eru mikilvægur þátt-
ur í verksmiðjunni sjálfri.
Geir segir að í rafskautafram-
leiðslu væntanlegs álvers Reyðar-
áls á Reyðarfirði fari fram blöndun,
þ.e. hráefnum blandað saman, og
bökun, þar sem rafskautin eru bök-
uð, og síðan er skautsmiðja en þar
eru rafskautin fest á gaffla og að
lokum steypuskálinn. Starfsmenn
verða væntanlega um 90 talsins.
Ekki er gert ráð fyrir að ál-
verksmiðjan á Reyðarfirði fram-
leiði venjulegt ál sem verið er að
selja á almennum mörkuðum að
sögn Geirs. Heldur sé miðað við að
framleiða sérhæfðara ál sem er til
dæmis notað í byggingar- og bíla-
iðnaði. „Þetta eru allt vörur sem
hafa hærra verð en venjulegt ál og
eru ein þeirra forsendna að hægt
sé að byggja álver á Austurlandi."
„Það sem skiptir mjög miklu
máli er sú hreinsitækni sem notuð
er í verksmiðjunni,“ segir Geir.
„Þetta er allstór hluti af verksmiðj-
unni. Þar er verið að tala um þurr-
hreinsibúnað, vothreinsibúnað, 1
svokallaðar „electrostatic“-síur og jj
síðan pokasíur. Þarna er verið að
tala um að nota bestu fáanlegu
tækni til þess að hreinsa það sem
kemur frá verksmiðjunni. Það er
ljóst að frá svona verksmiðju verð-
ur einhver útblástur, hjá því verður
ekki komist."
Geir nefnir að helsti útblástur
frá væntanlegri álverksmiðju verði
flúor, en árangur hafi náðst í að
minnka magn flúoríðs frá svona
verksmiðju að undanförnu, og að jj
menn sjái ekki lengur merki þess |§
að flúoríð mengi gróður í nágrenni “
álverksmiðja, sem algengt hafi ver-
ið áður fyrr. Þá segir Geir að það
fari alltaf eitthvert ryk frá verk-
smiðjunni, PAH, brennisteinn og
koldíoxíð, sem lítið sé hægt að gera
við. í frárennsli frá verksmiðjunni
geti verið ákveðin föst efni, brenni-
steinn, vegna þess að hann er
hreinsaður úr loftinu með vot-
hreinsun, flúoríð, PAH og afrennsli
frá urðun kerbrota. „í fyrra verk-
efni var gert ráð fyrir því að ker- F
brot yrðu urðuð í sjávarmáli, bæði
eins og gert er í Straumsvík og
Hvalfirðinum. Nú er verið að kanna
hvaða möguleikar eru á því að urða
kerbrotin með því að setja þau á
urðunarstað á landi og þá yrði sér-
staklega fylgst með afrennslinu þar
frá, hvort einhver óeðlileg efni
væru að berast þaðan.“ Geir segir b
að einnig sér ljóst að það verði
ákveðin sjónræn áhrif frá álverinu |§
en hægt sé að gera ákveðnar að- w
gerðir til að minnka þau. Einnig
verði metin sérstaklega þau samfé-
lagslegu áhrif sem álverið hefur.
Að sögn Geirs A. Gunnlaugsson-
ar er í áætlunum Reyðaráls gert
ráð fyrir að fjöldi starfa sem skap-
ist með fyrsta áfanga álvers við
Reyðarfjörð sé allt að 750 og þar af
um 600 á Austfjörðum. Með öðrum
áfanga sé hins vegar um að ræða
hátt í 900 störf og þar af næstum g
800 á Austfjörðum.