Morgunblaðið - 07.10.2000, Síða 24

24 LAUGARDAGUR 7. OKTÓBER 2000
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunverðarfundur Verslunarráðs Islands um skattamál íslenskra fyrirtækja
Eignarskattar sí-
fellt þyngri byrði
Morgunblaðió/Þorkell
Arngrímur Jóhannsson, stjórnarformaður Atlanta, lýsti þeirri skoðun sinni
að skattareglur hér væru fyrirtækjum á borð við Atlanta afar óhagstæðar.
SKATTAMÁL atvinnulífsins
voru til umræðu á morgun-
verðarfundi Verslunarráðs
íslands (VI) í gær. Frá því í
sumar hefur verið starfandi skatta-
hópur hjá VÍ og hafði Guðjón
Rúnarsson, fráfarandi aðstoðar-
framkvæmdastjóri VI, umsjón með
hópnum. Guðjón kynnti niðurstöður
skattahópsins og lagði í upphafi máls
síns áherslu á að alþjóðleg þróun
væri sú að tekjuskattur á fyrirtæki
færi lækkandi. Nefndi hann sem
dæmi að á írlandi hafi verið lögð
mikil áhersla á að beita skattkerfinu
til að skapa atvinnulífinu hagstæð
starfsskilyrði. Þetta hafi tekist vel og
nú stefni Irar að því að taka upp einn
fiatan 12,5% tekjuskatt á fyrirtæki;
sem taki að fullu gildi árið 2003. I
skýrslu VÍ kemur fram að írar telji
sig geta haldið úti öflugu velferðar-
ríki með svo lágu skatthlutfalli og er
vísað til orða fjármálaráðheiTa Ir-
lands um að í hvert sinn sem skattar
á fyrirtæki hafi verið lækkaðir síð-
asta áratuginn hafi skatttekjur írska
ríkisins aukist.
Guðjón sagði að menn þyrftu ekki
að hafa áhyggjur af að þensla í efna-
hagslífinu ykist við slíka skattalækk-
un, því hugmyndin gengi út á að
stækka skattstofninn og gera at-
vinnulífið samkeppnishæfara. Þetta
væri mikilvægt markmið nú þegar
vísbendingar væru uppi um að Is-
land væri að dragast aftur úr í sam-
keppnishæfni.
Fjárhæðarþak kaupréttar
verði hækkað
Skattahópurinn fjallar sérstak-
lega um sjö atriði sem varða skatta-
mál atvinnulífsins. Fyrsta atriðið lýt-
ur að sköttum á starfsfólk fyrirtækja
og kemur fram í skýrslu VI að eng-
inn vafi leiki á því miðað við núver-
andi aðstæður í heiminum, þar sem
hann sé nánast allur orðinn að einu
atvinnusvæði, að bæði skattar á
launatekjur og aðrir skattar vegi
þungt þegar fólk tekur ákvörðun um
búsetu. Skattahópurinn leggur þess
vegna að fjármálaráðherra að vinna
að því að draga úr jaðarsköttum, af-
nema hátekjuskatt og einfalda ís-
lenska skatta- og gjaldakerfið al-
mennt, því það sé flókið og dýrt.
Skattahópurinn telur að lög sem
samþykkt voru síðastliðið vor um
skattalega meðferð kaupréttar-
samninga hafi verið stór áfangi í
þágu íslensks viðskiptalífs. Gallinn
við lögin sé þó sá að skattalegur
sparnaður starfsmanns sé lítill mið-
að við núverandi fjárhæðarmörk um
hámai-k kaupréttar og mikill um-
sýslukostnaður fyrirtækja við að
nýta þessa heimild geti gert það að
verkum að þessi kostur verði ekki
fýsilegur. Skattahópurinn leggur því
til að þetta þak verði hækkað úr
600.000 krónum í 2.000.000 króna og
einnig að kauprétturinn verði að
fullu millifæranlegur milli ára.
Skattahópurinn telur að í túlkun
skattyfirvalda á reglum um öku-
tækjastyrk felist mismunun að því
leyti að ökutækjastyrkur vegna
aksturs til og frá vinnu sé nú skatt-
lagður, en greiði vinnuveitandi fyrir
akstur starfsmanna til og frá vinnu
með hópferðabíl séu þau hlunnindi
ekki skattskyld. Greint er frá því að
víða í nágrannalöndunum sé sú regla
í gildi að akstur til og frá vinnu teljist
vera akstur í þágu vinnuveitanda og
leggur skattahópurinn til að svo
verði einnig hér.
Starfshópurinn gerði einnig at-
hugasemdir við reglur sem gilda um
starfsmenn íslenskra fyrirtækja er-
lendis og erlenda starfsmenn ÍS;
lenskra fyrirtækja hér á landi. í
skýrslu skattahópsins kemur fram
að skattalög hér á landi letji í raun
fremur en hvetji íslensk fyrirtæki til
að útvíkka starfsemi sína landfræði-
lega. Þar segir einnig að víða erlend-
is sé algengt að skattareglur hafi að
geyma ívilnandi reglur um skatta-
lega meðferð tekna einstaklinga sem
starfi erlendis um langan tíma, til að
mynda 6 mánuði eða lengur á hverj-
um stað utan heimalandsins.
„Skattahópurinn telur brýnt,“ segir í
skýrslunni, „að bæta úr þessu með
því að lögfesta í tekjuskattslögum
ákvæði um að tekjur starfsmanna ís-
lenskra íyrirtækja erlendis skuli við
skattgreiðslur hér á landi lækkaðar
um fjárhæð sem nemur þeim tekjum
sem aflað er erlendis."
Algengt að fólk skrái
logheímili sitt erlendis
Arngrímur Jóhannsson, stjómar-
formaður flugfélagsins Atlanta,
sagði á fundinum frá reynslu fyrir-
tækis síns í þessu sambandi og taldi
sumar skattareglur, meðal annars
varðandi dagpeninga, afar óhag-
stæðar hér á landi. Sagði hann að
vegna þessa væri algengt orðið að
fólk skráði lögheimili sitt erlendis
þegar það væri um tíma við vinnu
þar. Þá sagði hann að flugfélög ættu
í harðri samkeppni og að óhagstæðar
reglur hér á landi væru fyrirtækinu
erfiðar.
I skýrslu skattahópsins segir að
engin heimild í íslenskum lögum sé
sambærileg við þá sem þekkt er í
nágrannalöndunum og gerir ráð fyr-
ir að hægt sé að skattleggja erlenda
sérfræðinga sem starfa hjá innlend-
um fyrirtækjum með lægra skatt-
hlutfalli en almennt gerist. Tillögur
skattahópsins vom settar fram í
frumvarpsformi og í greinargerð
með hugmynd að frumvarpi um
þetta atriði segir að tilgangurinn
með þessu sé að auðvelda fyrirtækj-
um að laða til sín sérfræðinga og
aðra hámenntaða starfsmenn er-
lendis frá og að þetta sé sérstaklega
mikilvægt fyrir hátæknifyrirtæki og
mennta- og rannsóknastofnanir hér-
lendis.
Líklegt að hlutabréfasjóðir
flytjist til útlanda
Annað atriðið sem skattahópurinn
fjallar um er fjárfestingarumhverfið
hér á landi og telur hann að það sé að
ýmsu leyti óhagstætt og að það leiði
til þess að fjármagnið leiti til út-
landa. Þetta gerist bæði með stofnun
eignarhaldsfélaga erlendis og með
sérstökum verðbréfasjóðum þar.
Fram kemur í skýi’slu hópsins að
helstu ástæður þess að hérlendir að-
ilar fari út í að stofna slík félög sé
skattahagræði, þ.e. möguleikar á að
stýra því hvenær og hvemig hagnað-
ur sé leystur út og þannig hvenær
skattgreiðslur komi til, og banka-
leynd, sem gjarnan sé boðin erlend-
is. Þá segir að innlend lög um verð-
bréfasjóði setji stofnun slíkra sjóða
hérlendis mjög ströng skilyrði, sem
þýði að fjárfestingarmöguleikarnir
séu ekki hinir sömu og erlendis. Er-
lendis séu reglur til fjárfestinga
rýmri, en samhliða séu reglur um
neytendavernd ítarlegar. I skýrsl-
unni segir að líklegt sé að hluta-
bréfasjóðir verði framvegis nær ein-
göngu stofnaðir utan íslenskrar
lögsögu og að jafnvel megi búast við
að eitthvað af starfandi hlutabréfa-
sjóðum hérlendis muni flytja starf-
semi sína þangað sem skattareglur
séu hagstæðari.
Ymsar athugasemdir eru gerðar í
skýrslu skattahópsins varðandi
möguleika erlendra aðila til að fjár-
festa hér á landi. Eitt af því er að lagt
er til er að sambærilegar reglur
verði látnar gilda um útgreiddan arð
úr alþjóðlegum viðskiptafélögum og
gilda almennt um hlutafélög. Auk
þess vill skattahópurinn láta víkka út
gildissvið laga um alþjóðlegu við-
skiptafélögin og einfalda stofnun
þeirra.
Til að auðvelda útlendingum að
fjárfesta hér á landi er lagt til að af-
numin verði sú lagaskylda að útlend-
ingar sem fjárfesti hér verði að hafa
íslenska kennitölu, en slík regla þyk-
ir til þess fallin að hindra erlenda
fjárfestingu hér á landi. í sama til-
gangi er lagt til að heimilað verði að
færa bókhald fyrirtækja í erlendri
mynt. Bent er á að fyrirtæki í stór-
iðju hafi þegar í'engið slíkar heimild-
ir með sérlögum.
Eignarskatturinn eykur
skattbyrði fyrirtækja verulega
Þriðja atriðið sem sérstaklega er
tekið fyrir í skýrslunni eru eignar-
skattar og í ræðu sinni sagði Guðjón
að eignarskattur væii nú orðið lítt
þekktur erlendis og að helst væri að
finna sambærilegan skatt í Mexíkó
og Rússlandi. í skýrslunni kemur
fram að skatturinn sé þung byrði á
atvinnulífið og að hún hafi farið vax-
andi með bættri eiginfjárstöðu fyrir-
tækja. Lagt er til að eignarskattur-
inn, sem er 1,2%, verði felldur brott í
þrepum og verði að fullu afnuminn
árið 2003. Einnig er lagt til að Þjóð-
arbókhlöðuskatturinn svokallaði,
0,25% sérstakur eignarskattur, verði
þegar lagður niður. Skattahópurinn
leggur til að ójafnræðið sem er á
milli rikisbréfa og annarra viðskipta-
bréfa verði þegar aflagt.
Símon Á. Gunnarsson, fonnaður
Félags löggiltra endurskoðenda, var
með framsögu á fundinum og gerði
7/7 loka októbermánaðar verður nýjasta viðbót
Breiðvarpsins, 6 norrasnar stöðvar, i opinni *
dagskrá hjá þeimjem tengdir eru bréiðbandinu. 4

* Allar þessar stöðvar eru pekktarfyrir vandað
V* afþreyingar-, iþrótta- og menningarefni og
V* eyufrábær kosturfyrir alla þá sem vilja fylgjast
með frændum vorum á Norðurlöndunum.

simlnn.ís : Tenging við brciðbondið er tenging við txklfæri! SÍHINN
hann eignarskattinn að sérstöku um-
talsefni. Sagði hann skattinn vera
tímaskekkju og að rökin fyrir honum
nú væru enn minni en áður hafi ver-
ið. Hann setti eignarskattinn í sam-
hengi við arðsemi atvinnurekstrar
og reiknaði út hver raunveruleg
skattbyrði atvinnulífsins væri þegar
litið hefði verið til eignarskattsins en
ekki aðeins tekjuskattsins, sem er
30% á fyrirtæki. Hann sagði útreikn-
inga sína að vísu nokkra einföldun,
en þó ekki það mikla að það ætti í
raun að breyta niðurstöðunni svo
nokkru næmi.
Símon sýndi með dæmi að ef fyrir-
tæki hefur 1% arðsemi eigin fjár fyr-
ir skatta, sem telst lítil arðsemi, þá
er raunverulegt skatthlutfall 176,5%
en ekki 30% eins og tekjuskattshlut-
fallið er. Þetta stafar af því að eign-
arskatturinn vegur þungt þegar
hagnaðurinn er lítill. Ef miðað er við
5% arðsemi fyrir skatta er raunveru-
leg skattbyrði 60,5%. Miðað við 10%
arðsemi er skattbyrðin 46% og mið-
að við 15% arðsemi er skattbyrðin í
raun 41,1%.
Fáir tvísköttunarsamningar
Fjórða atriðið sem fær sérstaka
umfjöllun í skýrslu skattahóps VI
eru stimpilgjöldin. í skýrslunni segir
að þessi tegund skattheimtu hafi
verið á hröðu undanhaldi í OECD-
ríkjunum á undanförnum áratugum,
þau þyki mismuna aðilum innan-
lands og veikja samkeppnisstöðu
fyrirtækja gagnvart erlendum
keppinautum. I umræðum um
skuldabréfamarkað hér á landi hefur
verið nefnt að hann líði fyrir það að
hér séu of margir og smáir flokkar
skuldabréfa. Skattahópurinn telur
að stimpilgjöldin komi í veg fyrir að
gefnir séu út fáir en stórir flokkar
verðbréfa á skipulegum verðbréfa-
markaði, því stimpilgjald á viðbótar-
útgáfur sé mun hærra en á upphaf-
legu útgáfuna eins og reglur séu nú.
Fimmta atriðið eru tvísköttunar-
samningar, en bent er á að þeir séu
fáir hér á landi miðað við það sem
tíðkist meðal flestra samkeppnis-
ríkja íslands. Hér séu þeir 17, en
Danmörk hafi um 80 samninga og
Holland og Bretland um 100 samn-
inga hvort. Skattahópurinn telur að
tvísköttunarsamningar gegni lykil-
hlutverki í að tryggja fyrirtæki, sem
séu með hluta rekstrar síns erlendis,
gegn því að lenda í tvöfaldri skatt-
lagningu. Mjög bagalegt sé að samn-
ingar skuli ekki vera í gildi við fleiri
ríki.
Verðbólgureikningsskilin
barn síns tíma
Verðbólgureikningsskil eru sjötta
atriðið sem tekið er fyrú í skýrslu
skattahópsins. Þar segir að þau séu
barn síns tíma og eigi ekki lengur
við. Þau geri erlendum fjárfestum
auk þess erfitt íyrir að lesa úr árs-
reikningum fyrirtækja. Fram kemur
þó að í uppsveiflu mundi afnám
slíkra reikningsskila auka byrðar
fyrirtækjanna og að til að mæta
þessu þyrfti að auka fyrningarheim-
ildir og lækka skatthlutfall.
Símon Á. Gunnarsson ræddi þessi
reikningsskil einnig og sagði ljóst að
nákvæmara væri að beita verðbólgu-
reikningsskilum en ekki og að þó
verðbólga væri lág söfnuðust áhrif
hennar saman yfir mörg ár og yrðu
þannig umtalsverð. Hann útilokaði
þó ekkert í þessu sambandi og sagði
að Félag endurskoðenda hygðist
fjalla um þetta efni á næstu mánuð-
um.
Sjöunda og síðasta atriðið sem
skýrsla skattahóps VÍ tekur sérstak-
lega fyrir er rekstrarform fyrirtæKía
og segir þar að grundvallarforsenda
allrar skattlagningar sé að jafnræði
sé virt. Mismunun sé á milli rekstr-
arforma hér á landi. Annað sem sé
óheppilegt sé að þegar menn vilji
breyta úr einstaklingsrekstri yfir í
hlutafélagaform sé litið svo á að um
sölu eigna frá einstaklingsrekstri yf-
ir til hlutafélagsins sé að ræða og því
þurfi að greiða fullan tekjuskatt af
söluhagnaði. Lagt er til að þessu
verði breytt til að ekki sé staðið í vegi
fyrir því að menn nýti hlutafélaga-
formið, en að mati skattahóps VI er
það hagkvæmasta rekstrarformið.