Morgunblaðið - 07.10.2000, Blaðsíða 46

1
46 LAUGARDAGUR 7. OKTÓBER 2000 1 rm n :u K MORGUNBLAÐIÐ
1
n /r / í • i i 1: .W
Mýs
hj álpar
konum
„Ikönnuninni kom fram, að viðskipta-
vinir Netbílasala greiddu að jafnaði 2%
lægra verð fyrir bíla sína en viðskipta-
vinir hefðbundinna bílasala. Konur,
sem að jafnaði greiða nokkru hærra
verð á bílasölunum, greiða ekki krónu
meira en karlar á Netinu. “
Líklega þekkja flestar
konur af eigin raun
þá tilfinningu sem
fylgir því að hætta
sér inn á hin hefð-
bundnu „karlasvæði" lífsins. Eitt
dæmigerðasta karlasvæðið var til
skamms tíma bílasölurnar, bæði
þær sem selja notaða bíla og nýja.
Þar röltu karlar um með spekings-
svip og þótt það væri viðurkennt
að konumar réðu vissulega ýmsu
UUtUADE um bflakaup
heimilisins
___~ virtist sem yf-
K™rinunn“
Friðriksson ytueinna
helst að því
hvaða litur ætti að vera á farar-
tækinu.
Núna vinna flestar konur utan
heimilis og taka að sjálfsögðu
ákvarðanir um hvemig tekjunum
er varið til jafns við karla. Hluti af
því er að kaupa farartækið sem
þær nota yfirleitt til jafns við karl-
mennina. Bílaframleiðendur hafa
auðvitað gert sér grein íyrir því að
þeir verða að sinna sérstaklega
þessum fjársterka hópi og í Banda-
ríkjunum einum hafa verið gerðar
á því margar og lærðar kannanir
hvemig bíla konur vilja.
Enn virðist hins vegar vanta dá-
lítið upp á að konur mæti því við-
horfi sejn þær eiga rétt á hjá bíla-
sölum. í könnun neytendasamtaka
í Bandaríkjunum kom í ljós, að
bílasalar gáfu konum alltaf upp
hæsta verð á bílum, líklega í þeirri
von að þær hefðu ekki vit á að
reyna að prútta það niður. Þar
vora þær á sama báti og elstu bíla-
kaupendurnir, 70 ára og eldri. Við-
horfið virðist vera að þessir hópar,
konur og eldra fólk, hafi ekki vit á
þessum viðskiptum og því sé nú
rétt að láta á það reyna hvort ekki
sé hægt að ná sem mestum pening-
urnafþeim.
Astæða er til að taka fram, að í
Bandaríkjunum hafa menn ákaf-
lega leiðinlegan vana við sölu á nýj-
um bflum. Þá er gefið upp verð á
bílnum sem bflasalinn byrjar á að
tilkynna að sé fast verð og al-
gjörlega vonlaust sé að ætla að
hvika frá því. Þetta veit hvert
bandarískt mannsbam að er ein-
tóm þvæla. Því þarf að hleypa í
herðamar og byrja að prútta.
„Þetta er of hátt verð, ég hafði
hugsað mér að borga þrjú þúsund
dolluram minna,“ segir kaup-
andinn. Bflasalinn stynur mæðu-
lega og tilkynnir að það sé ábyggi-
lega ómögulegt en hann skuli
spyrja sölustjórann hvað sé hægt
að gera. Að tíu mínútum liðnum
birtist bílasalinn aftur og segir að
hann og sölustjórinn hafi reiknað
dæmið fram og til baka og þeir geti
slegið þúsund dollara af. Nú er um
að gera að láta ekki deigan síga
heldur halda áfram að prútta. Lík-
lega endar þetta með einhvetjum
fimmtán hundrað tfl tvö þúsund
dollara afslætti frá hæsta verði og
kannski geislaspilara í kaupbæti ef
kaupandinn hefur úthald í þennan
leiða leik. Þá er sölumaðurinn
búinn að hlaupa tíu sinnum inn til
sölustjórans og að lokum er hann
gráti nær af því að hann hagnast
ekki neitt á sölunni. Það er líka
hluti af þessum ótrúlega leiðinlega
farsa.
Af einhveijum ástæðum era
konur óduglegri en karlar að
standa í þessu stappi. Að vísu hef-
ur verið á það bent að eldri konur
standi sérstaklega höllum fæti af
því að þær nái ekki að hrista af sér
gömul gildi um að rifrildi og karp
sé hreinn dónaskapur. Þær geti
ekki leikið þennan prúttleik, hvort
sem þær ætli sér að kaupa nýjan
bíl eða gamlan. Yngri konm- kvarta
hins vegar undan því að þær séu
ekki metnar að verðleikum sem
bílakaupendur, jafnvel þótt þær
séu til í harkið.
Ef marka má nýja könnun, sem
háskólarnir í Berkeley og Yale
stóðu sameiginlega að, koma mýs
þessum konum til bjargar. Tölvu-
mýs. Konur era nefnilega í sífellt
vaxandi mæli famar að kaupa bfl-
ana sína á Netinu, þar sem enginn
sér hveijar þær era, svo þær mæta
ekki kynjabundnum fordómum og
þær geta boðið í bfla, leikið prútt-
leikinn, án þess að þurfa að þola
grát og gnístran sölumannstanna.
I könnuninni kom fram, að við-
skiptavinir netbflasala greiddu að
jafnaði 2% lægra verð íyrir bfla
sína en viðskiptavinir hefðbund-
inna bflasala. Konur, sem að jafn-
aði greiða nokkru hærra verð á
bflasölunum, greiða ekki krónu
meira en karlar á Netinu.
Nú fer því fjarri að netbflasöl-
umar séu einhver fyrirtæki á bfla-
himnum því það eina sem þau gera
er að taka við tilboðum í bfla og
leita uppi slíka bfla hjá þessum of-
urvenjulegu bflasölum á næsta
horni. Eini munurinn er sá, að
kaupendur þurfa ekki að standa í
karpi við aðra manneskju, augliti
til auglitis. Og þar að auki era við-
skiptavinir á Netinu lfldegri til að
hafa notað músina sína til að kynna
sér nákvæmlega þá bfla sem þeir
hafa áhuga á og bera saman verð
hjá fjölmörgum bflasölum. Þeir
era sem sagt lfldegri til að vera
betur upplýstir en þeir sem rölta
inn af götunni. Þetta vita bílasal-
amir og era þess vegna ólfldegri tfl
að sauma jafnhart að þessum hópi
viðskiptavina.
í könnun bandarískra neytenda-
samtaka á dögunum, þar sem fólk
var innt eftir reynslu sinni af bfla-
viðskiptum á Netinu, kom í ljós að
konur voru mun ánægðari en karl-
ar. Þær gátu setið heima við tölvu
með músina sína án þess að yfir
þær hefltist vanmáttur þeirra sem
hætta sér á hefðbundið karlasvæði.
I tilefni af nýjum styrk kvenna
með mús í hönd er auðvitað hægt
að láta sig dreyma um framtíðina.
Ætli einhvem tímann verði hægt
að fara með bílinn sinn á bflaverk-
stæði á Netinu?
Á slóðum Ferðafélags íslands
Ljósmynd/Pétur Þorleifsson
Péturshom við hábungu Langjökuls sem kennt er við Pétur Þorleifsson. „Horaið er fallegast á veturna og vorin
þegar það er ísað,“ segir Pétur. Takið eftir manninum neðst til vinstri. Hann gefur mynd af stærð klettsins.
s
Arbækurnar besta

íslandslýsingin“
U GV»
Pétur Þorleifsson er lík-
lega sá maður sem
kunnugastur er ör-
nefnum á hálendinu.
Gerður Steinþdrsdóttir
ræddi við hann um ferð-
ir hans, áhuga á örnefn-
um og ritstörf.
VIÐ hábungu Langjökuls er klett-
ur sem nefnist Péturshorn. Hann
er kenndur við Pétur Þorleifsson
sem líklega er sá maður núlifandi
sem kunnug-
astur er örn-
efnum á há-
lendinu. Hann
hefur verið
óþreytandi
ferðamaður
frá unga aldri.
Pétur vakti
fyrst þjóðarathygli árið 1964 þegar
hann tók þátt í spurningakeppni
um örnefni á hálendinu og vann
glæsilegan sigur. Fyrir síðustu jól
kom út bókin „Fólk á fjöllum.
Gönguleiðir á 101 tind“ og er Pét-
ur höfundur hennar ásamt Ara
Trausta Guðmundssyni.
Péturshorn í Langjökli
Við Pétur mæltum okkur mót á
kaffistofu Þjóðarbókhlöðunnar
einn regnþrunginn ágústdag. Við
gengum inn í húsið á sama augna-
bliki og Pétur sagði glaðlega: „Við
erum aldeilis heppin að það rignir
þegar við erum í bænum.“ Hann
hefur þá trú að það mikilvægasta í
ferðum sé gott skap, en gefur
minna fyrir fullkomnan útbúnað,
enda gengu menn í jakkafötum og
á strigaskóm um óbyggðirnar á
hans yngri árum. Ég spurði hann
fyrst hvernig stæði á því að klettur
efst á Langjökli væri kenndur við
hann: „Það var nú þannig að þegar
Haraldur Matthíasson var að
skrifa árbók um Langjökulsleiðir
þá fór ég með honum nokkuð
margar ferðir, þar á meðal á Lang-
jökul, og út úr því kom þetta örn-
efni. Hann hélt því fram að ég
hefði farið þangað oftar en nokkur
annar maður. Nafnið birtist í Ár-
bók Ferðafélagsins 1980 og var
komið á kort áður en ég vissi af.
Það hefur því miður komist vit-
Ljósmynd/Guðbjörg Hjálmarsdóttir
Pétur Þorleifsson 33 ára í gamla
Grímsvatnaskálanum.
laust nafn á sum kort, Pétursborg
í stað Péturshorns," segir Pétur al-
varlegur á svip.
,Astæðan er líklega sú að Þursa-
borg er þarna rétt hjá.“ Ég bið
hann að lýsa Péturshorni: „Þegar
líður á sumarið bráðnar ísinn af
Péturshorni og svartur klettur
kemur í ljós. Kletturinn er falleg-
astur á veturna og vorin þegar
hann er ísaður."
Pétur segist hafa komist fyrst á
Langjökul um páska 1953. Það var
í Ferðafélagsferð að Hagavatni og
Jóhannes Kolbeinsson var farar-
stjóri.
Sofið var í skálanum og farnar
dagsferðir á jökulinn á skíðum,
eins og upp að Jökulborgum og
upp fyrir Hagafell. Einnig var um-
hverfið undir jökli skoðað, eins og
Jarlhettur. „Það var mikið geng-
ið,“ segir Pétur. Hann hélt áfram
að fara um páska að Hagavatni
með Ferðafélaginu, líklega fimm
sinnum og ljóst að hann á góðar
minningar úr þeim ferðum.
Pétur kynntist Haraldi Matt-
híassyni fyrst um 1962 í ferð með
starfsfólki Fálkans, en þar vann
Pétur sem reiðhjólasmiður og við-
gerðarmaður alla tíð. Hann harm-
ar að hafa ekki kynnst Haraldi
fyrr: „Við fórum einhvem tímann í
ferð inn á Kjöl, á Hveravelli og í
Kerlingarfjöll og fengum hann með
og þau hjón, svoleiðis kynnist ég
honum. Eg var reyndar búinn að
frétta af manninum, hann var mjög
áberandi í ferðalögum á þessum
tíma. Því miður kynntist ég honum
ekki fyrr. Ef ég hefði þekkt hann
áður þá hefði ég lent í þessum
miklu, löngu ferðum með honum,
Hann gekk úr Tómasarhaga suður
í Jökulheima á þremur dögum.
Hann fékk engan með sér þá.
Þau hjónin voru bara tvö, gengu
nánast nótt og dag.“ Pétur færist
allur í aukana þegar Haraldur
berst í tal. Útbúnaður Haralds var
fornlegur. Hann var alltaf með
feikistóran ketil með sér í ferðum
og svaf í gæruskinnspoka.
Þau hjón höfðu þann háttinn á
að tjalda einu sinni yfir daginn,
hita kaffi og hvíla sig, og halda síð-
an áfram för eða skoða umhverfið
án byrða. I hinni miklu ferð norður
og vestur fyrir Langjökul 1974 var
Haraldur með 25 kg á bakinu og
þá orðinn 67 ára. „Þetta voru stór-
menni,“ segir Pétur og það gætir
hlýju í röddinni.
Af fyrstu ferðum
Ég spurði Pétur um fyrstu ferð
hans: „Það var nú þannig að ég
fæddist í Reykjavík, á Landspítal-
anum 2. júlí 1933, en ég var alinn
upp hjá fósturforeldrum norður í
Skagafirði. Sölvína Konráðsdóttir,
sem var að ljúka ljósmóðurnámi,
tók á móti mér. Hún hélt norður
með mig um haustið, þá þriggja
mánaða gamlan, með skipi til
Siglufjarðar og þaðan fór ég á
hesti yfir Siglufjarðarskarð með
fósturföður mínum, Pétri Björns-
syni.“ Pétur ólst upp í Sléttuhlíð
með tveimur sonum þeirra hjóna.
Hann rifjar upp ferð sem hann
fór út í Þórðarhöfða. Verið var að
sækja hest sem hafði verið týndur
í þrjú ár og fannst úti í Þórðar-
höfða, „þar sem Jóhann Sigurjóns-
son skáld ætlaði að gera höfn, en
Höfðavatn er austan Höfðans,"
bætir hann við til skýringar.
„Þórðarhöfði virðist vera eyja á
Skagafirði. Ég hef haldið því fram
og fleiri að þarna hafi ruglast ör-
nefni. Þetta sé í reynd Eyjafjörð-
ur. Nafnið er gefið af sjó. Þegar
siglt er inn fjörðinn blasa við þrjár
háar hamraeyjar. Það sér það eng-
inn af sjó að Þórðarhöfði er land-
fastur." Þetta þykir mér merkileg
kenning. „Þetta er nú ekki komið
frá mér, en mér var bent á þetta.
Það er áreiðanlega eitthvað til í
þessu,“ segir Pétur og telur að
þessi kenning muni valda uppnámi.
Ahugi Péturs vaknaði snemma á