Morgunblaðið - 11.10.2000, Side 65

Morgunblaðið - 11.10.2000, Side 65
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. OKTÓBER 2000 3t FOLKIFRETTUM Böl og barnleysi INCONCEIVABLE eftir Ben Elton. 367 síðna kilja. Black Swan gaf út árið 2000. Fæst í Pennanum - Ey- mundsson og kostar 1.095 krónur. BEN ELTON er vinsæll höfundur og afkastamikill. Hann hefur unnið fyrir sjónvarp, samið leikrit og kom- ið sjálfur fram sem skemmtikraftur. Hann hefur einnig gefið út nokkrar bækur, sem hafa selst vel og gerðai- hafa verið kvikmyndir eftir þremur þeirra, Gridlock, Blast from the Past og sú nýjasta er Maybe baby, sem gerð er eftir bókinni Inconceivable, sem hér verður fjallað um. Sagan segir frá Sam og Lucy, sem bæði eru á fertugsaldri og hafa búið saman í 10 ár. Þau eru í góðri vinnu, hann vinnur á BBC-sjónvarpsstöð- inni en hún á umboðsskrifstofu leik- ara. Sam dreymir um að skrifa sjálf- ur handrit að sjónvarpsþáttum, í stað þess að vinna við að lesa handrit eftir aðra. Hann gengur, eins og sagt er, með rit- höfund í magan- um, en honum til sárrar gremju þjá- ist hann af hug- myndaskorti og rit- teppu. Lucy vinnur á umboðsskrifstofu. Hún þráir mjög heitt að eignast barn. Síð- ustu 5 árin hafa þau Sam reynt að eignast barn, en aldrei tekist. Þau sjá fram á, að þau muni þurfa að leita lækn- isfræðilegrar aðstoðar og finnst það kvíðvænlegt. Aður en til þeirrar aðstoð- ar kemur, er ýmislegt prófað til að hjálpa til við getnað- inn, svo sem ilmolíur, grasaseyði, tímabundið kynlífsbindindi og fleira, þótt aldrei hafi þau reynt það, sem Stefán heitinn frá Möðrudal sagði að væri óbrigðult ráð við bamleysi, en það var að hafa samfarir í snjóskafli, helst í hríðarbyl. Bókin er í dagbókarformi, (þau halda hvort sína dagbók) svo skoðan- ir beggja og tilfinningar koma í ljós. Höfundurinn reynir að færa þessar áhyggjur hjónakornanna í skoplegan búning, en það gengur bara ekki upp. Eg verð að viðurkenna það að mér fannst fyrstu þrjú hundruð síð- urnar hundleiðinlegar og persónurn- ar blóð- og beinlausar. Það er ekki fyrr en rétt undir lok bókarinnar, að sagan fór að hreyfa við mér, enda sleppir hann þá spaugseminni. Þá gerast líka hinir stóru atburðir og sagan nær hápunkti sínum og höf- undur leiðir söguna til lykta af mikilli næmni. Sé bókin sett í tölfræðilegt sam- hengi, þá er niðurstaðan þessi: 86% leiðinleg lesning, en 14% frábær. Ingveldur Róbertsdóttir SKANDINAVISK ORÐ BÓKMENNTAVEISLA í HÁLOFTUNUM Skandinavíska flugfélagið SAS greip til þess ráðs á dögunum að skemmta farþegum í betri sætum með bókmenntaverkum fyrri tíma. Árni Matthíasson fékk gefíns slíkar bækur í háloftunum sem varð honum tilefni vangaveltna um norrænan nóbels- skáldagrúa. Hann ræddi einnig við aðstandendur útgáfunnar. SKANDINAVISKAR bókmenntir áttu sitt blómaskeið um aldamótin þegar margir helstu rithöfundar bókmennatsögunnar komu fram í Danmörku, Noregi og Svíþjóð. Margir hrepptu þeir Nóbelsverð- launin á sínum tíma, en aðra kunnu menn ckki að meta fyrr en löngu síðar. Fyrir skemmstu hóf SAS flugfélagið útgáfu á sýnisbókum skandinavískra bókmennta sem dreift var á betri stofum og á fyrsta farrými flugvéla félagsins. Þegar litið er yfir lista nóbels- skálda vekur athygli hve marga skandinavíska rithöfunda er þar að finna, ekki síst á árunum í kringum aldamótin síðustu og fram áþessaa öld. Sumir vilja meina að það sé vegna þess að Nóbelsnefndin starf- aði í Svíþjóð og þekkti því best til sænskra bókmennta, auk þess sem menn hafi ekki tekið verðlaunin eins alvarlega og síðar varð. Hvað sem því líður er Ijóst að óvenju margir sænskir rithöfundar hafa hreppt verðlaunin, sjö alls, Eyvind Johnson, Harry Martinson, Nelly Sachs, Pár Lagerkvist, Erik Axel Karlfeldt, sem fékk verðlaunin reyndar tvisvar, fyrst 1918 og Munch. Vekur athygli að ekki eru nóbelsskáldin öll á meðal höfunda. Sjá til að mynda að eini fulltrúi sænskra nóbelshöfunda er Selma Lagerlöf, Danir eiga tvö slík skáld, Henrik Pontoppidan og Johannes V. Jensen, og Norðmenn eitt, Knut Hamsun. Fremst í hverri bók er textinn á frummálinu, en þar fyrir aftan kemur svo ensk þýðing hans. Formálar að bókunum eru eftir fræðimenn og rithöfunda sem ýmist rýna í bókina og bakgrunn hennar eða tíunda áhrifin sem viðkomandi verk eða höfundur hafði á sinn sam- tíma. Þannig eru til að mynda for- málar eftir Carsten Jensen, Niels Barfoed, Flemming Behrendt, Per Olov Enquist, Anders Ehnmark, Ketil Bjornstad, Dag Solstad og Thorvald Steen. Hver bók er gefin út í 20.000 ein- tökum og heildarútgáfan þá 360.000 eintök. Þá dáðir, nú gleymdir Rithöfundarnir voru þekktir, um- deildir og áhrifamiklir á sínum tíma en eru nú lagningu. „Hugmyndina má rekja til þess að hundrað ár eru liðin sfð- an skandinavfskar bókmenntir „slógu í gegn“ á alþjóðavísu og margir skandinavískir rithöfundar urðu vel þekktir. Oðrum vegnaði aftur á móti ekki eins vel þótt þeir hafi verið góðir og í Ijósi þess og einnig þess að bækur sem gefnar voru út fyrir hundrað árum eru sjaldséðar langaði okkur til að minna á þessa höfunda." Ymist eru birt heil verk, eins og til að mynda verk Ibsens, eða hlutar úr verkum eins og bréf Selmu Lag- erlöf frá ferð hennar til landsins helga sem varð henni kveikjan að bókinni Jerúsalem, og segir Aldvik að fremstu bókmenntafræðingar hafi lagt lið við að velja verkin til að gefa sem besta mynd af viðkomandi rithöfundi þó í stuttu máli væru og einnig að vera ferðaþreyttum far- þegum andleg upplyfting og hvíld. Óljóst með framhaldið hafnaði þeim, en tókst að láta hann taka við þeim er hann var látinn, Verner von Heidenstam og Selma Lagerlöf, á meðan nágrannarnir Norðmenn hafa hreppt þau þríveg- is, Sigrid Undset, Knut Hamsun og Bjornstjerne Martinus Bjornson. Þrír danskir höfundar hafa hampað verðlaununum, Karl Gjellerup og Henrik Pontoppidan saman og síð- an Johannes V. Jensen einn. Finnar eiga eitt Nóbelsskáld því Frans Eemil Sillanpáa fékk verðlaunin 1939 og svo eiga Islendingar eitt skáld eins og allir vita. 360.000 eintök I bókaröðinni, sem heitir einfald- lega „skandinavfsk orð“, eru sex bækur frá hverju landi, Noregi, Svíþjóð og Danmörku. Dönsku bækurnar eru eftir Herman Bang, Georg Brandes, Gustav Wied, Hen- rik Pontoppidan, Holger Drachm- ann og Johannes V. Jensen. Sænsk- ir höfundar eru August Strindberg, Victoria Benedictsson, Ola Hans- son, Anne Charlotte Lefler, Oscar Levertin og Selma Lagerlöf. Norsk- ir Sigbjörn Obstfelder, Henrik Ib- sen, Christian Krohg, Arne Dyb- fest, Knut Hamsun og Edward flestir flestum gleymdir utan heimalandsins og jafnvel innan þess. Þannig þótti Henrik Pontopp- idan á sfnum tíma vel að Nóbels- verðlaum í bókmenntum kominn, en merkileg bókmenntaverk hans eru lítið lesin í dag. Nöfn Strind- bergs og Ibsens hafa aftur á móti lifað og verk þeirra víða verið sett upp f leikhúsum og einnig hefur Selma Lagerlöf ekki gleymst, en hún og Holger Drachmann voru geysilega vinsæl hér á landi á sín- um tíma og þannig var fjöldi bóka Lagerlöf þýddur á fslensku. Hams- un var einnig mikill andans jöfur og hreppti Nóbelsverðlaunin eins og getið er en í kjölfar málaferla á hendur honum fyrir meintan stuðn- ing við nasista má segja að hann hafi nánast gleymst í heimalandinu, hvað þá utan þess. Innan um rithöf- undana er sfðan Edward Munch en í þeirri bók er texti eftir hann sem ekki hefur áður komið út á prenti. Langaði til að minna á þessa höfunda Göran Aldvik Iijá SAS bar ábyrgð á framkvæmd útgáfunnar. Hann segir að hugmyndin hafi borist frá þýsku útgáfunni Geelmuyden. Kiese Forlag en sfðan hafi han snið- ið hana til, stýrt hönnun og skipu- Aldvik segir að ekki hafi enn verið tekin ákvörðun um framhaldið. „Fjölmargir við- : skiptavinir okkar hafa lýst l ánægju sinni með framtakið I og innihald bókanna. Mér ft finnst því líklegt í ljósi þess ■ að við höldum áfram og þá ■ væntanlega með seinni ■ tíma rithöfundum. Við ■ höfum einnig rætt um að fá unga rithöfunda til að l skrifa fyrir okkur verk ■ scm henta myndu fyrir I útgáfu sem þessa og vel H má vera að við förum þá leið.“ Eins og getið er í upp- hafi hefur bókunum verið dreift í betri stof- ur SAS á flugvöllum víða um heim, þremur í einu, og þar eru sfðustu 1nbUð'ð^)or'te þrjár tiltækar í dag. Einnig hefur þeim verið dreift um borð í langflugi í flugvélum SAS og þar eru menn komnir í bækur sjö til nfu. Aldvik segist verða var við auk- inn áhuga á skandinavískum bók- menntum, bæði eldri bók- menntaverkum og einnig seinni tíma ritverkum, eins og sjá megi meðal annars af hve mikið er um það að verk eftir höfunda frá þess- um löndum séu þýdd. „Ég er sann- færður um að að það hafi gert fyr- irtækinu gott að tengja nafn sitt skandinavfskum bókmenntum á þennan hátt og við eigum örugg- lega eftir að gera meira af því.“ Forvitnilegar bækur Hamborgara breytt í kú „When We Die“, Cedric Mims. 370 bls. Robinson, London, 1998. FRYSTAR frumur - morðingjar, mannát og gullhúðuð lík. Svitaveiki, líkbrennsla, tannlæknaskýrslur Ög' múmíur. Dauðinn sjálfur og allir hans fylgifiskar er efni þessarar þverfaglegu bókar sem best væri lýst sem risavaxinni staðreynda- hrúgu. Allt sem viðkemur dauðanum er tekið fyrir - nánast hvað sem er. Víða hefur verið leitað fanga. í líf- fræði, lögfræði, sögu og nánast hvar sem er. Allt á milli himins og jarðar er tínt til. Allt sem þig langaði að vita, en eftir á að hyggja hefðir ekki viljað vita. Ógrynni af heillandi upp- lýsingum og smáatriðum sem .þú gleymir seint. Um húsflugur og sáni- ansaumaða munna... Hrollvekjandi bók, án þess þó að eiga að vera hryll- ingsbók. Fjársjóður fyrir alla með óvenju mikinn áhuga á kviksetning- um og mannfómum. Svör við ótal spurningum og aðeins sjaldan að þig þyrstir í meira. Höfundurinn vill svipta leyndar- málshulunni burt. Þannig kemur margt í ljós við lesturinn sem sjaldan eða aldrei er talað um, svo sem hug- myndir um hvort deyfa þurfi fóstur við fóstureyðingar. Ranghugmynd- um, eins og að neglur og hár vaxi eft- ir dauða, er eytt. Og þótt tækni fleygi fram, er gagnslaust að láta frysta sig í von um að vera vakinn aftur til lífsins síðarmeir. Að það tak- ist, er álíka líklegt og að hamborg- arakjöt yrði aftur kýrin Skjalda. Allt er þetta eitthvað svo skemmtilegt en um leið sorglegt. Bókin nær auðveldlega tökum á þér og allri fróðleiksfysn og forvitni er vel svalað. En svo er annað mál hvort fólk hefur gott af svona lestri. Hugsunarháttur breytist og ekki er laust við, að allt sæki þetta svolítið á þann sem les. Ætli best sé bara að vita sem minnst? Að gjörbreyta áliti sínu á dauðanum getur jafnvel eyði- lagt lífið... En fyrst að við deyjum öll einhvern tímann, þá getum við allt eins gert ferðalagið hinsta skemmti- legt. Það gerum við með því að kyrqj^ okkur áfangastaðinn áður en vTð leggjum af stað - með úrvals ferða- handbók. Silja Björk Baldursdóttir HREIN 0RKA! Orkan ( Leppin er öðruvísi samsett en orka i hefðbundnum orkudrykkjum. Hún er samsett úr flóknum kolvetnum (fjölsykrum) sem fara hægt út í blóðið og halda þannig magni blóðsykurs jöfnu og löngun í sykur minnkar. Líkaminn vinnur sérlega vel úr Leppin-orkunni og þvi veitir hún raunverulegt og langvarandi úthald. [> Engin örvandi efni Engin örvandi efni er að finna f Leppin. Þeir sem drekka Leppin finna fljótt að örvandi efni eru með öllu óþörf því Leppin stendur við gefin loforð og veitir langvarandi orku og vellíðan. J*

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.