Morgunblaðið - 30.11.2000, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 30. NÓVEMBER 2000 31
ERLENT
Fjölmörg mál fyrir dómstólum vegna forsetakosninganna í Flórída
„Eins og að láta önd
narta fólk í hel“
ÁKVEÐIÐ hefur verið að flytja
kassa með um 10.000 vafaatkvæð-
um í lögreglubílum ásamt talning-
arvél og kjörklefa frá Miami-
Dade-sýslu í suðurhluta Flórída
norður til höfuðstaðar sambands-
ríkisins, Tallahassee, að sögn AP-
fréttastofunnar. Vegalengdin er
um 640 kílómetrar. Var það N.
Saunders Sauls, dómari í Leon-
sýslu, sem samþykkti hugmynd-
ina en hann tók það fram að þar
með væri hann ekki að segja að
hann myndi úrskurða að atkvæð-
in yrðu endurtalin. Ætlunin mun
vera að fara einnig með um 3.000
vafaatkvæði frá Palm Beach til
Tallahassee.
Sauls hefur án efa mælt fyrir
munn margra þegar hann ræddi
um fjölmargar kærur og gagn-
kærur repúblikana og demókrata
vegna forsetakosninganna og
talningarinnar í kjölfarið og enda-
laust þref hugmyndaríkra lög-
fræðinga deiluaðila. Hann sagði
að þetta væri „eins og að láta önd
narta fólk í hel“.
Óvissa í Nýju-Mexíkó
En það er ekki einvörðungu
óvissa um endanlega niðurstöðu í
Flórída. I Nýju-Mexíkó er meiri-
hluti demókratans A1 Gore fram
yfir repúblikanann George W.
Bush aðeins 483 atkvæði. Hefur
þetta valdið því að repúblikanar
hafa tafið fyrir því að úrskurðað
verði og staðfest opinberlega
hvor hafi unnið og er ætiunin að
embættismenn ríkisins geri það í
dag, fimmtudag. Fulltrúar
repúblikana í Nýju-Mexíkó bentu
á að í Roosevelt-sýslu hefði um
tíundi hver kjörseðill ekki verið
með merki við neinn forsetafram-
bjóðanda og væri þetta hlutfall
„mjög óvenjulegt".
Málin sem hafa verið höfðuð,
ýmist af lögmönnum frambjóð-
endanna sjálfra eða fólki sem
styður þá með óbeinum hætti, eru
fjölmörg og staða þeirra í dóm-
skerfinu mjög mismunandi. Sum
verða útkljáð á næstu dögum eða
eru þegar úr sögunni, önnur virð-
ast líkleg til að geta velkst í dóm-
sölum um langa hríð. Sem dæmi
um ýmis „hliðarspor" í þessari
Jafnt repúblikanar sem
demókratar hafa höfð-
að mörg dómsmál í
tengslum við for-
setakosningarnar og
eftirmál þeirra. Bið
getur orðið á niður-
stöðu í sumum þeirra.
þrætu er gætu óvænt orðið mikil-
væg má nefna að sl. sunnudag
kröfðust liðsmenn Bush í Flórída
þess að sýslurnar Hillsborough,
Okaloosa, Ornage, Pasco og Polk
færu aftur í saumana á nokkrum
atkvæðum sem úrskurðuð höfðu
verið ógild en þau voru frá kjós-
endum sem búsettir eru erlendis.
Annað dæmi er að höfðað'var
mál í Texas til að hindra að Bush
og varaforsetaefni hans, Dick
Cheney, gætu hreppt 32 kjör-
menn ríkisins. Er forsendan sögð
að mennirnir séu báðir búsettir í
Texas en samkvæmt lögum mega
varaforsetaefni og forsetaefni
ekki búa í sama ríkinu. Cheney
mun hafa skráð sig í Wyoming er
hann fór í framboð.
Mál sem skipt geta sköpum
En sum málin eru þess eðlis að
niðurstaða í þeim getur augljós-
lega haft grundvallarþýðingu:
• Síðastliðinn mánudag kærðu
lögmenn Gore niðurstöður taln-
ingar í sýslunum Miami-Dade,
Palm Beach og Nassau. Röks-
emdir þeirra eru að Gore gæti
unnið í Flórída, fengið alla kjör-
mennina 25 og þá um leið for-
setaembættið ef teknar væru með
í staðfestum úrslitum í ríkinu nið-
urstöður handtalningar og einnig
atkvæði sem ekki voru talin með
upprunalega vegna þess að taln-
ingarvélar höfnuðu þeim. Full-
trúar Bush segja óréttmætt að
telja sum handtalin atkvæði með,
þá sé verið að ganga á rétt ann-
arra kjósenda í ríkinu sem urðu
fyrir því að atkvæði þeirra voru
ekki tekin með í staðfestu niður-
stöðunum. Þær byggðust á upp-
runalegu véltalningunni.
Lögmenn Gore reyndu á mið-
vikudag að fá flýtiúrskurð til að
aftur yrði byrjað að handtelja í
Palm Beach og Miami-Dade. En
áðurnefndur Sanders dómari
hafnaði því að flýta málinu og
hyggst ekki fjalla um það fyrr en
á laugardag, þ.e. 2. desember.
Meðal þess sem lögmenn Gore
munu leggja fram í réttinum eru
um 3.300 atkvæðaseðlar sem
margir eru með óljóst merki í
reitnum fyrir frambjóðandann
eða þá að ekki hefur verið mark-
að nógu fast í reitinn til að bréf-
snifsi, sem á að losna frá seðlin-
um, hafi gert það. Er því ekki gat
í reitnum en í ljós kom að taln-
ingavélar hlupu yfir slíka seðla.
Einnig munu þeir leggja fram um
9.900 atkvæðaseðla frá Miami-
Dade sem þeir segja að hafi
hvorki verið taldir í vél né hand-
taldir.
• Mál hefur verið höfðað í
Seminole-sýslu vegna talningar á
um 15.000 utankjörstaðaatkvæð-
um. Segja demókratar að beitt
hafi verið svikum og lýsa beri at-
kvæðin ógild. Ef til vill hafi verið
gefnir út mörg þúsund ólöglegir
seðlar og hafi umsjónarmaður
kosninga í sýslunni og repúblik-
anar staðið að baki svindlinu.
• Nokkrir kjósendur í Palm
Beach hafa höfðað mál til að fá
ógilta þá ákvörðun dómara að
ekki skyldi endurtelja í sýslunni
en hann hann bar á sínum tíma
fyrir sig stjórnarskrá Flórída.
Kjósendurnir segja að endurtaln-
ing hafi verið nauðsynleg vegna
þess að kjörseðlarnir hafi verið
illa gerðir og villandi. Sumir kjós-
endur í sýslunni segja þetta hafa
valdið því að þeir hafi óvart kosið
hægrimanninn Pat Buchanan í
stað Gore. Hæstiréttur Flórída
hefur ekki ákveðið hvort hann
tekur málið fyrir.
• Lögmenn Bush hafa hvatt
hæstarétt Bandaríkjanna til að
úrskurða að hæstiréttur Flórída
hafi farið út fyrir valdsvið sitt er
hann framlengdi um nokkra daga
frest til að skila niðurstöðum úr
AP
Starfsmaður kjörstjórnar í Miami-Dade sýslu sýnir fréttamönnum lás
sem settur er á kjörkassa er sendir verða til Tallahassee.
handtalningu í nokkrum sýslum.
Benda þeir á að samkvæmt al-
ríkislögum beri að úrskurða í öll-
um deilumálum er snerta val á
kjörmönnum fyrir kjördag sem
var 7. nóvember. Einnig segja
þeir að samkvæmt stjórnarskrá
eigi þingið í hverju sambandsríki
að ákveða hvernig reglurnar um
kosningar séu.
Hæstiréttur í Washington
hyggst láta málflutning hefjast á
morgun, föstudag. Demókratar
vara hæstarátt við því að taka
málið fyrir þar sem hann eigi
ekk'i að skipta sér af máli sem sé
samkvæmt lögum algerlega á
valdi hvers sambandsríkis. Hann
megi ekki rýra sjálfstæði hvers
ríkis í innri málum.
• Áfrýjunardómstóll í Atlanta
mun 5. desember byrja að fjalla
um mál sem repúblikanar hafa
höfðað en þeir segja að með
handtalningunni í Flórída hafi
kjósendum þar verið mismunað.
Eiga repúblikanar við að íbúar í
sýslunum þar sem ekki var hand-
talið njóti minni réttar en hinir.
• Séra A1 Sharpton og fleiri
borgarar höfðuðu á mánudag mál
fyrir alríkisdómstólum og sögðu
að lög um jafnrétti og kosninga-
rétt hefðu verið brotin í Flórída.
Hefði fjölda blökkumanna verið
meinað að kjósa og verið beitt til
þess ýmsum brögðum en vitað er
að demókratar hafa yfirleitt mun
meira fylgi meðal blökkumanna.
Dómsmálaráðuneytið í Washing-
ton fylgist með málinu en hefur
ekki haft afskipti af því enn þá.
• Repúblikanar hafa meiri-
hluta í báðum þingdeildum í Flór-
ída og íhuga þeir nú að hittast til
að tilnefna kjörmenn fyrir ríkið,
að sjálfségðu hliðholla Bush. Er
ástæðan sú að takist Gore og
mönnum hans að tefja fyrir nið-
urstöðum getur farið svo að ekki
mæti neinir kjörmenn frá Flórída
til að velja nýjan forseta þegar
kjörmannasamkundan kemur
saman 18. desember. Myndi Gore
þá geta unnið þar sem hann er
með fleiri kjörmenn en Bush ef
Flórída verður ekki með.
Árið 1887 voru samþykkt al-
ríkislög sem gera þingum ein-
stakra ríkja kleift að fara þessa
leið. Þingmenn í Flórída hlýddu,
að sögn fréttavefjar ABC-sjón-
varpsstöðvarinnar, á röksemdir
varðandi hugmyndina á þriðjudag
en engin ákvörðun hefur enn ver-
ið tekin.
Arafat með pólitíska framtið Baraks 1 hendi sér segja ísraelskir stjórnmálaskýrendur
Jcrúsalem. AFP, AP.
YFIRVOFANDI kosningar í ísrael settu svip
sinn á umræðuna þar í gær, degi eftir að ísra-
elska þingið samþykkti að gengið yrði til
kosninga í vor, eftir að Ehud Barak for-
sætisráðhen-a hafði nokkuð óvænt lýst því yf-
ir að hann væri ekki mótfallinn kosningum.
Næsta víst þykir að Barak muni nú leggja
ofurkapp á að ná einhverju samkomulagi við
Palestínumenn sem fyrst, helst áður en Bill
Clinton Bandaríkjaforseti lætur af embætti
hinn 20. janúar næstkomandi. Barak myndi
þannig standa eða falla með samkomulaginu í
kosningunum sem að öllum líkindum verða
haldnar í maí á næsta ári.
Ymislegt bendn- til þess að forveri Baraks í
embætti, Benjamin Netanyahu, ætli sér end-
urkomu í stjórnmál. Samkvæmt nýjustu skoð-
anakönnunum myndi hann vinna öruggan sig-
ur á Barak yrði gengið til kosninga nú.
Netanyahu, sem er á fyrirlestraferð um
Bandaríkin, lét hins vegar ekkert í sér heyra í
gær og mun hann bíða þess að frumvarpið um
kosningarnar verði tekið til endanlegrar af-
greiðslu.
Sharon leggur til þjóðstjórn
Arftaki Netanyahu í embætti formanns
Likud-bandalagsins, Ariel Sharon, vakti á ný
máls á þjóðstjórn sem sameina myndi stjórn-
málaflokka ísrael. „Þriðjudagurinn var sorg-
legur dagur. Þjóðin þarf að sameinast vegna
þess að sundrung hvetur eingöngu óvini okk-
ar,“ sagði Sharon í samtali við útvarp ísra-
elska hersins.
Barak freistar því
að ná samkomu-
lagi sem fyrst
Sharon sem hefur
verið sakaður um að
hafa hleypt átökum
undanfarinna mán-
aða af stað með
heimsókn sinni á
Musterhæðina,
myndi sigra Barak í
kosningum nú, en
nýtur þó ekki jafn
mikils fylgis og Net-
anyahu.
Bai-ak sem hefur
verið lítt vinsæll í
Israel undanfarið á
pólitíska framtíð
sína undir Arafat,
leiðtoga Palestínu-
manna, segja ísra-
Benjamin Ehud
Netanyahu Barak
elskir stjórnmála-
skýrendur, en tengsl
þeirra Baraks og
Arafats, hafa farið
hríðversnandi síðan
ófriðurinn braust út
í Mið-Austurlöndum
íyrir tveimur mán-
uðum. Stjórnmála-
skýrendur benda
hins vegar á að Pal-
estínumenn vilji þó
af tvennu illu frekar
að Barak verði
áfram við völd en að
Netanyahu komist
til valda, vegna nei-
kvæðrar afstöðu
Netanyahu til frið-
arumleitana. „Ef honum sýnist svo getur Ara-
fat gefið Barak friðsælt hálft ár og samkomu-
lag sem hann getur selt væntanlegum
kjósendum," skrifaði Nahum Barnea, dálka-
höfundur í dagblaðinu Yediot Aharonot. „Og
ef honum sýnist svo getur Arafat háð stríð við
Barak í hálft ár og þannig ýtt honum af vett-
vangi stjómmála og þurrkað flokk hans út.“
Barak fundar með samherjum
Barak fundaði með samherjum sínum í gær
til að leggja drög að áætlunum sínum. Að
sögn ísraelska útvarpsins kallaði Barak á sinn
fund utanríkisráðherrann Shlomo Ben Ami,
ferðamála- og samgönguráðherrann Annon
Lipkin-Shahak, Danny Yatom, ráðgjafa í ör-
yggsimálum , ráðuneytisstjórann Gilad Sher
og fyi-rverandi háttsettan yfirmann í ísra-
elsku leyniþjónustunni Shin Beth, Yossi Gin-
osar.
Þetta er í fyrsta skipti í 52 ára sögu ísrael
að boðað hefur verið til kosninga með neyðar-
ástand ríkir í landinu eins og nú er. Ef Barak
tapai’ kosningunum þýðir það að seta hans í
stóli forsætisráðherra er sú stysta í sögu
ísrael, jafnvel enn styttri en vera Benjamins
Netanyahu sem lét í lægra haldi fyrir Barak í
kosningum í maí 1999.
ísraelskir fjölmiðlar hafa haldið því fram að
staða Barak innan síns eigin flokks sé ótrygg
því Avrahm Burg, þingforseti og meðlimur
Verkamannaflokksins, hyggist bjóða sig fram
til formennsku í flokknum. Ekkert hefur þó
verið haft eftir Burg um málið.