Morgunblaðið - 30.11.2000, Qupperneq 32

32 FIMMTUDAGUR 30. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Steingrímur Hermannsson undrast viðbrögð Halldórs Ásgrimssonar við gagnrýni í ævisögu
Morgunblaðið/Kristinn
„Halldór leggur nú áherslu á samstöðu. Hann hefði mátt gera það í EES málinu," segir Steingrímur Hermannsson, fyrrverandi forsætisráðherra
og formaður Framsóknarflokksins.
Sé ekki að
Halldór
hreki neitt
Steingrímur Hermannsson segir að ummæli Halldórs Ásgríms-
sonar í viðtali í Morgunblaðinu sl. sunnudag valdi sér vonbrigðum.
Honum komi á óvart að Halldór kannist ekki við ágreining á milli
þeirra. Steingrímur segist þó ekki sjá að Halldór hreki neitt í ævi-
sögu Steingríms. Hann segist í viðtali við Ómar Friðriksson ekki
hafa átt þess kost að lýsa skoðunum sínum innan Framsóknar-
flokksins eftir að hann lét af formennsku og segir slæmt að fjöl-
margar tilraunir til að fá viðtal við Halldór við ritun bókarinnar
hafí reynst árangurslausar.
STEINGRÍMUR Her-
mannsson, fyrrverandi
formaður Framsóknar-
flokksins og fyrrv. for-
sætisráðherra, segir að
viðbrögð Halldórs Ásgrímssonar,
utanríkisráðherra og formanns
flokksins, við umfjöllun í þriðja
bindi ævisögu Steingríms, sem
fram komu í viðtali við Halldór í
Morgunblaðinu sl. sunnudag, valdi
sér vonbrigðum.
Steingrímur segist þó ekki sjá
að Halldór hreki neitt sem fram
komi í bókinni.
„Mér þykir satt að segja afar
leitt að standa í deilum við Halldór
því hann er einhver sá traustasti
og ábyggilegasti samstarfsmaður
sem ég hef haft. Engum treysti ég
til dæmis betur fyrir þeim verk-
efnum sem honum voru falin. Hins
vegar kemur það mér mjög á óvart
að hann virðist koma af fjöllum í
sambandi við þann ágreining sem
var á milli okkar, sem ég hélt að
allir hefðu vitað um. Sá ágrein-
ingur var sérstaklega í EES-mál-
inu og einnig nokkur í kvótamál-
inu,“ segir Steingrímur.
Kem mér aldrei undan ábyrgð
I viðtalinu gerir Halldór fjöl-
margar athugasemdir við staðhæf-
ingar sem fram koma í ævisögu
Steingríms og segir að i nokkrum
atriðum sé beinlínis farið með
rangt mál. Halldór segir Steingrím
m.a. reyna að koma sér undan
ábyrgð á umdeildum málum.
„Mér er ekki alveg Ijóst við hvað
hann á,“ segir Steingrímur að-
spurður um þetta. „Ef hann á
þarna við fiskveiðistjórnunina þá
vil ég taka skýrt fram að ég kem
mér aldrei undan ábyrgð á því að
ég greiddi atkvæði með frjálsu
framsali kvótans. Ég tel mig hins
vegar meiri mann að viðurkenna
að ég telji að það hafi verið mistök
að leyfa frjálst framsal kvótans.
Það kemur mér líka á óvart að
Halldór vill ekki kannast við þá
umræðu sem við áttum um þetta
mál á þessum tíma, þegar ég fékk
því framgengt að sveitarfélögin
fengu forkaupsrétt að kvótanum.
Ég hélt á þeim tíma að það væri
nokkur bragarbót að þessu frjálsa
framsali.
Halldór sagði reyndar strax að
það myndi duga skammt og hann
hafði rétt fyrir sér því það hefur
ekkert hald verið í því ákvæði. Ég
held að þetta hljóti að vera það
mál sem hann telur mig vera að
fírra mig ábyrgð á en það geri ég
ekki. Hins vegar tel ég að í ljós
hafi komið að frjálsa framsalið
verði að endurskoða, sérstaklega
þegar menn eru farnir að ganga út
úr greininni með milljarða í hönd-
unum. Þetta er allt ítarlega rakið í
bókinni.“
Halldór segist í viðtalinu ekki
kannast við að ágreiningur hafí
verið á milli ykkar þegar unnið var
að því að móta lögin um stjórn
fískveiða?
„Ég studdi Halldór mjög ein-
dregið í allri hans vinnu í sjávar-
útvegsráðuneytinu og varði hann
oft á opinberum vettvangi en innan
flokksins ræddum við þetta ákvæði
sérstaklega. Ég var hræddur við
þá byggðaröskun sem kynni að
fylgja frjálsu framsali kvótans. Ég
veit að Halldór hefur ágætis minni
en ef hann rekur ekki minni til
þess að við ræddum þetta einslega
þá kemur það mér mjög mikið á
óvart.“
Ágreiningur um
EES-samninginn
Ágreiningur er á milli Halldórs
og Steingríms um atburðarásina
við gerð EES-samningsins og
varðandi afstöðu framsóknar-
manna til samningsins. Halldór
bendir á í viðtalinu um helgina að
Steingrímur hafi haft forystu um
gerð EES-samningsins og málið
verið Jangt komið þegar gengið var
til kosninga 1991. Eftir kosning-
arnar hafi Steingrímur hins vegar
skipt um skoðun og snúist til and-
stöðu við samninginn.
Aðspurður um þetta segir
Steingrímur það rétt að hann hafi
sem forsætisráðherra farið með
forystu í þessu máli þegar ákveðið
var að ganga til samninga um
Evrópska efnahagssvæðið árið
1989 og hann segist hafa flutt sam-
hljóma skilyrði íslendinga fyrir
þátttöku í EES.
„Eitt af veigamestu skilyrðunum
var að við myndum aldrei gangast
undir yfirþjóðlegt vald. Þá var
rætt um svonefnda tveggja stoða
lausn, þ.e. að báðir aðilar, Evrópu-
bandalagið og EFTA-ríkin, yrðu
jafnrétthá og um sameiginlegan
dómstól þeirra í ágreiningsmálum.
Þetta voru gífurlega mikilvæg at-
riði í mínum huga. Þetta breyttist
hins vegar þegar Evrópudómstól-
inn kvað upp þann úrskurð að
Evrópubandalaginu væri ekki
heimilt að ganga til slíkra samn-
inga og að Evrópudómstóllinn
hlyti að vera æðsta dómsvaldið í
ágreiningsmálum. Þar með hvarf
þessi hugmynd um sameiginlegan
dómstól úr sögunni. Þetta gerðist
eftir að ríkisstjórnin sem ég veitti
forystu var farin frá völdum. Við
fengum svo lögfræðiálit frá mjög
virtum lögfræðingum, Guðmundi
Alfreðssyni þjóðréttarfræðingi og
Birni Guðmundssyni prófessor,
sem drógu þá ályktun að samning-
urinn bryti í bága við stjórnar-
skrána því hann fæli í sér framsal
valds til yfirþjóðlegrar stofnunar.
Að vísu kom einnig annað álit fjög-
urra lögfræðinga, sem töldu þetta
geta gengið.
En það kemur mér mjög mikið á
óvart og það veldur mér satt að
segja vonbrigðum ef Halldóri er
ekki enn orðinn ljós þessi ágrein-
ingur sem var okkar á milli. Ég fór
oft yfir þetta í þingflokknum, eins
og rakið er ítarlega í bókinni, en
held að það geti ekki verið að hann
hafi lesið það.
Ég rakti þetta líka í lengstu
ræðu sem ég hef flutt á Alþingi og
gerði þar mjög ítarlega grein fyrir
því að það væri af þeirri ástæðu að
ég teldi að þarna væri um að ræða
allt of mikið framsal valds, sem
væri brot á stjórnarskránni, til
þess að ég gæti fallist á það. Ég
var alltaf hlynntur því að gerður
yrði viðskiptasamningur við
Evrópubandalagið og taldi það
mjög mikilvægt og er enn þeirrar
skoðunar.
Það vakti líka athygli mína þeg-
ar Halldór sagði í ræðu, fyrir um
það bil ári, að hann teldi að samn-
ingurinn um Evrópska efnahags-
svæðið væri a.m.k. mjög nálægt
því að vera brot á stjórnarskránni.
Ég sá ekki betur en að hann viður-
kenndi þá reynslu af samningnum
að hann væri brot á stjórnar-
skránni.“
Steingn'mur segir að ágreining-
ur hans og Halldórs hafi einnig
komið fram á flokksþingi Fram-
sóknarílokksins árið 1992 en þá
hafi fyrstu átökin orðið á milli
þeirra vegna EES-samningsins.
„Þá vildi ég ákveðnari ályktun
flokksþingsins gegn því að við
gengjum til samninga sem fælu í
sér framsal á valdi en Halldór fékk
úr því ákvæði dregið. Sá ágrein-
ingur kom fram í blöðum,“ segir
hann.
Fékk á tilfinninguna að
Halldór gengi mjög hart fram
í bók Steingríms er því haldið
fram í kafla sem ber heitið „Undir-
róður Halldórs" að Halldór hafi
unnið að því á bak við tjöldin að fá
þingmenn Framsóknarflokksins til
að sitja hjá við atkvæðagreiðslu
um EES-samninginn á Alþingi.
Halldór vísar því hins vegar á bug
í viðtalinu við Morgunblaðið að
hann hafi gert tilraun til að hafa
áhrif á afstöðu þingmanna Fram-
sóknarflokksins.
Steingrímur segir að kaflafyrir-
sögnin „Undirróður Halldórs" sé
vissulega nokkuð hörð en hún lýsi
þeirri tilfinningu sem hann hafi
fengið á þessum tíma. „Þetta var í
fyrsta skipti sem ég varð fyrir því
að þingflokkurinn klofnaði. Það
hafði alltaf verið lögð mikil áhersla
á að þingmenn stæðu saman og
með meirihlutanum ef einhver
skoðanamunur var innan þing-
flokksins. Ég varð var við það þeg-