Morgunblaðið - 19.12.2000, Blaðsíða 26

*
26 ÞRIÐJUDAGUR 19. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
NEYTENDUR
Úttekt gerð á sælgæti sem selt er í lausasölu hér á landi
Mikið um sælgæti sem
valdið getur köfnun
MIKIÐ af því sælgæti sem selt er í
lausasölu hér á landi getur verið
varasamt börnum þar sem það getur
fest í hálsi þeirra og valdið köfnun.
Sérstaklega eru börn undir átta
ára aldri í hættu hvað þetta varðar að
því er fram kemur í niðurstöðum út-
tektar sem gerð var á vegum Holl-
ustuverndar ríkisins, Heilbrigðiseft-
irlits Reykjavíkur, Arvekni og
Löggildingarstofunnar, en algengt er
ið böm fari ein síns liðs í verslanir og
velji sjálf sælgæti í poka án eftirlits
foreldra eða forráðamanna.
Að sögn Sjafnar Sigurgísladóttur,
forstöðumanns matvælasviðs Holl-
ustuvemdar ríkisins, er vitað um fá
tilfelli hérlendis þar sem börn hafa
kafnað vegna þess að sælgæti hefur
lokað öndunarvegi þeirra.
,Á hverju ári era nokkur böm
hætt komin af þessum orsökum,"
segir hún, „og er björgun þeirra oft-
ast rakin til þess að einhver nálægur
hefur kunnað skyndihjálp. Á áranum
1998-1999 komu til að mynda 28 böm
á Slysadeild Landspítalans í Foss-
vogi vegna aðskotahluta í hálsi, en
vitað er að mun fleiri börn hafa orðið
fyrir samskonar slysum hér á landi.“
Það sælgæti sem er hvað hættu-
legast að sögn Sjafnar er hart og
sleipt sælgæti. „Erfitt er að tyggja
slíkt sælgæti og getur það því auð-
veldlega hrokkið ofan í böm og staðið
fast í koki þeirra,“ segir hún. „Því
mýkri sem matvæli era þeim mun
minni hætta stafar af þeim. Ekki er
æskilegt að gefa litlum bömum hörð
matvæli og þá sérstaklega ekki mat-
væli sem geta brotnað í flísar og vald-
ið skaða þegar barnið kyngir.
Sum matvæli geta jafnframt
breyst við að blotna og þanist út og
stækkað eða orðið klístrað.“ Stærð
sælgætis skiptir töluverðu máli fyrir
viðbrögð líkamans ef það hrekkur of-
an í börn. „Ef sælgætið er stærra en
kok barnsins getur það lagst yfir önd-
unarveg, lokað honum og þannig
valdið köfnun. Dæmi um það er seigt
iælgæti, s.s. gúmmí og lakkrís. Ef
ælgæti er hins vegar af svipaðri
stærð eða minna en kokið getur það
írokkið ofaní kok, orsakað snögg
íokviðbrögð og setið þar fast,“ út-
skýrir Sjöfn. „Dæmi um sælgæti sem
passar vel inn í öndunarveg er hart
og kúlulaga sælgæti á borð við brjóst-
sykur, karamellur ogtyggjókúlur."
Lokun að hluta til - barnið getur andað, talað,
grátið eða hóstað.
1. Hughreystu barnið. Hvetjið barnið til að hósta þar til losnað hefur
um hlutinn. Reynið ekki að slá á bak barnsins, það gæti fært
aðskotahlutinn úr stað og iokað alveg öndunarveginum.
2. Leggið barnið yfir lærin og látið höfuðið snúa niður. Þetta auðveldar
barninu að hósta og hreinsa burt aðskotahlutinn. Ef barnið blánar
upp, verður slappt og missir meðvitund hringið strax á sjúkrabíl.
Öndunarvegur alveg lokaður - barnið getur ekki andað,
talað, grátið eða hóstað
Skyndihjálp - ungböm (til eins árs aldurs)
1. Hringið strax á sjúkrabfl. 112
2. Leggðu barnið á útrétta hönd þína, hafðu höfuð barnsins í hendinni
og snúðu höfðinu niður. Sláðu snöggt með flatri hönd 5 sinnum
á milli herðablaða barnsins.
3. Ef barnið andar ekki snúðu því þá við og leggðu tvo fingur á
bringubeinið, mitt á milli geirvartna. Þrýstu 5 sinnum hratt á
bringubeinið.
4. Haldið áfram að slá á bak og þrýsta á bringubein þar til hjálpin
berst.
Skyndihjálp - börn (1-8 ára)
1. Hringið strax á sjúkrabfl. 112
2. Ef barnið missir meðvitund eða er meðvitundarlaust, opnaðu
öndunarveg. Athugaðu öndun og aðgættu hvort þú sérð
aðskotahlut. Sé svo reyndu að fjarlægja hann. Blástu 2 sinnum.
3. Þrýstu á bringubein barnsins með annarri hendi, um það bil
2,5 - 4 cm niður.
4. Blástu einu sinni og hnoðaðu 5 sinnum tii skiptis, eða þar til hjálp
berst.
ti fyrir börn
■
Allt sælgæti stærra en 2 cm í þvermál ætti að varast.
Seigt sælgæti, s.s. gúmmí og lakkrís, getur lagst yfir og lokað
fyrir öndunarveg.
Hart og/eða kúlulaga sælgæti, s.s. brjóstsykur, karamellur og
tyggjókúlur, getur hrokkið ofan í kok og lokað fyrir öndunarveg.
Sumu sælgæti fylgja lítil leikföng sem hæfa ekki börnum yngri
en 3 ára og eru þau merkt með þessu merki:
Hafið eftirfarandi í huga þegar börn borða sælgæti
© Varist að skilja börn eftir ein meðan þau borða.
© Hafið það fyrir reglu að borða ekki í bíl. Ef það stendur í barni
meðan á akstri stendur getur þú ekki aðstoðað það.
© Gangið ætíð úr skugga um að sælgætið sem barnið neytir hæfi
aldri þess og þroska.
© Mikilvægt er að fylgjast með því að barnið setji ekki of mikið upp
í munninn í einu.
© Blandið aldrei saman leikföngum og sælgæti.
© Best er að barn sé kyrrt þegar það borðar.
© Best er að barnið sitji upprétt meðan það drekkur og borðar.
Þorláksmessu
skata
Fyrstir koma, fyrstir fá
I Fiskbúðin Vör
Höfðabakka 1
sími 587 5070
Nýbakað
rúgbrauð
Verðmerkingar í sýningargluggum í desember
% TKSSIS Laugavegur-Kringlan
Óverðmerkt
□
Verðm. áfátt
□
Verðm. í lagi
1999 2000
Laugavegur
1999 2000
Kringlan
Betur staðið að verð-
merkingum en áður
í byrjun síðustu viku vora 76% versl-
ana í Kringlunni með óaðfinnanlegar
verðmerkingar í sýningargluggum
og 69% verslana við Laugaveg.
Þetta kom í ljós þegar Samkeppn-
isstofnun kannaði ástand verðmerk-
inga í sýningargluggum 375 verslana
á höfuðborgarsvæðinu nú fyrir jólin.
Að sögn Kristínar Færseth, deildar-
stjóra hjá Samkeppnisstofnun, sýnir
heildarniðurstaðan að verðmerking-
ar voru í lagi í 72% tilvika sem er
mun betri niðurstaða en fyrir sl. jól
en þá voru verðmerkingar einungis í
lagi í 37% tilvika. Ef litið er á Lauga-
veginn og Kringluna má sjá að mikil
breyting hefur orðið til batnaðar frá
sama tíma í fyrra.
Þegar Kristín er spurð hvað hún
telji að skýri þessar breytingar frá
því í fyrra segir hún að án efa eigi
mikinn hlut að máli lagabreytingin
sem varð á samkeppnislögunum
hinn 6. desember sl.
Samkvæmt breytingunum er
Samkeppnisstofnun heimilt að beita
fjársektum til að koma verðmerking-
um í betra horf.
Morgunblaðið/Ásdís
Öll sýni af tilbúnum fiskréttum sem rannsökuð voru reyndust af full-
nægjandi gæðum og gat starfsfólk fiskbúða jafnframt gefið viðhlýt-
andi leiðbeiningar um eidun ef þess var óskað.
Tilbúnir fiskréttir full-
nægjandi að gæðum
FISKBUÐIR í Reykjavík virða
góða framleiðsluhætti í meðferð
tilbúinna fiskrétta að því er fram
kemur í niðurstöðum rannsóknar
sem gerð var á vegum Heilbrigð-
iseftirlits Reykjavíkur fyi'ir
skömmu.
Öll sýnin sem rannsökuð voru
reyndust af fullnægjandi gæðum
og gat starfsfólk fiskbúðanna jafn-
framt gefið viðhlýtandi leiðbeining-
ar um eldun ef þess var óskað.
Sjö af fimmtán fiskbúðum í
Reykjavík reyndust bjóða upp á
tilbúna fiskrétti. Það vora Fisk-
búðin við Sundlaugaveg, Fiskbúðin
Vör á Höfðabakka, Fiskbúðin Haf-
berg í Gnoðarvogi, Fiskbúðin okk-
ar í Álfheimum, Fiskbúðin Árbjörg
við Hringbraut, Fiskbúðin við Net-
hyl og Stjörnufiskur við Háaleit-
isbraut.
Að sögn Ágústs Thorstensen,
heilbrigðisfulltrúa Heilbrigðiseftir-
lits Reykjavíkur, var tekið eitt sýni
í hverri fiskbúð og vora sýnin
rannsökuð með tilliti til heildar-
gerlafjölda, kólígerlafjölda, saur-
kóligerlafjölda, fjölda staphylococ-
cus aureus auk fjölda kuldaþolinna
gerla.
Ennfremur var könnuð lykt sýn-
is og útlit þess og jafnframt gengið
úr skugga um að starfsfólk gæti
gefið fullnægjandi leiðbeiningar
um eldun.
„Ef heildargerlafjöldi er yfir við-
miðunarmörkum telst varan hafa
lítið geymsluþol,“ segir Ágúst. „Ef
kólí- eða saukólígerlafjöldi er yfir
viðmiðunarmörkum benda niður-
stöður til þess, að um mikla meng-
un hráefnis sé að ræða eða lélegt
hreinlæti við vinnslu og/eða með-
ferð vörunnar. Ef mikið er af stap-
hylococcus aureus í vöranni má
rekja það til ófullnægjandi per-
sónulegs hreinlætis starfsfólks og
einnig getur skapast hætta á mat-
areitrun ef hitameðferð er ekki
rétt. Öll sýnin sem rannsökuð voru
reyndust hins vegar af fullnægj-
andi gæðum þ.e. í söluhæfu ástandi
miðað við viðmiðunarreglur."
Hýasintuskreytingar - Jólagjafir
Kertaskreytingar

Opið til kl. 22 til jóla
Blómastofa
Friðfinns,
Suðurlandsbraut 10,
sími 553 1099, fax 568 4499.