Morgunblaðið - 19.12.2000, Síða 65

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 19. DESEMBER 2000
í LEIÐARA Morg-
unblaðsins hinn 14.
des. sl. sér leiðarahöf-
undur ástæðu til að
hafa skoðun á nýjasta
hneyklismálinu á
Landsspítala-háskóla-
sjúkrahúsi undir yfir-
skriftinni „Skoðana-
frelsi á Háskólasjúkra-
húsi“. Höfundur leið-
arans fjallar um
brottrekstur Steins
Jónssonar, læknis, fyr-
ir fáeinum dögum og
eru settar fram ýmsar
spumingar vegna
málsins. Spumingar,
sem hljóta einnig að
brenna á vömm landsmanna, t.d.
hvort starfsfólk eigi yfir höfði sér
brottrekstur fyrir að gagnrýna heil-
brigðisþjónustuna? „Hvaðan kemur
stjómendum spítalans heimild til að
láta fólk gjalda þess að það gagnrýni
spítalann?" segir orðrétt í leiðaran-
um. Leiðarahöfundur veltir líka fyr-
ir sér hvort skoðanafrelsi ríki á
Landsspítala-háskólasj úkrahúsi
eins og annars staðar í þessu þjóð-
félagi? Ekki hvað síst spyr leiðara-
höfundur „Hver hefur gefið stjóm-
endum þessarar stofnunar heimild
til að svipta starfsfólk hennar þess-
um sjálfsögðu mannréttindum?"
Þessi síðasta spuming er aðalkjarni
málsins. Heimildin til
að svipta fólk mann-
réttindum.
Stjómendur „þurfa
ekki“ heimild.
Ég hef verið áhorf-
andi að meingjörðum
stjómenda Landsspít-
ala-háskólasjúkrahúss
sl. 2 ár. Þá er ég að tala
um Magnús Pétursson,
forstjóra, Jóhannes
Gunnarsson, lækninga-
forstjóra, og Jóhannes
Pálmason, lögfræðileg-
an ráðunaut. Sem
kunnugt er undirrituðu
þeir uppsögn á hendur
eiginmanni mínum dr.
Gunnari Þór Jónssyni, prófessor, á
árinu 1999. Ekki mun ég rekja það
mál að þessu sinni. Gunnar Þór
höfðaði mál vegna uppsagnarinnar
og komst Hæstiréttur Islands að
þeirri niðurstöðu að uppsögnin væri
ógild. Það þýðir í raun að uppsögnin
hefur ekki þau réttaráhrif sem
henni var ætlað að hafa og eðlilega
ætti Gunnar Þór að vera í starfi sínu
eins og uppsögnin hefði ekki komið
til. Stjórnendur spítalans hafa hins
vegar sent írá sér þau skilaboð, að
þangað komi hann ekki inn fyrir
dyr. Niðurstaða Hæstaréttar ís-
lands skiptir þessa menn sem sé
engu máli. Ríkislögmaður sjálfur
Skoðanafrelsi
Þessir tilteknu menn
vilja bara handvelja
sjálfir, segir Arnþrúður
Karlsdóttir, óháð rétt-
indum manna, lögum og
reglum. Hvað þá mann-
réttindum.
sagði í málflutningi sínum að upp-
sögnin hefði ekkert með læknis-
fræðileg atriði að gera. Þrátt fyrir
það varð Gunnar að víkja, áður en
sameining spítalanna færi fram-
.Tímasetningin á uppsögninni var
engin tilviljun. Gunnar Þór var fyrir
öðrum manni sem þóknaðist stjóm-
endum spítalans betur. Enda hefur
það komið á daginn að Brynjólfur
Mogensen hefur verið settur í starf
Gunnars og er farinn „óvart“ að
leysa prófessorinn af við kennslu í
læknadeild. Þessir tilteknu menn
vilja bara handvelja sjálfir, óháð
réttindum manria, lögum og reglum.
Hvað þá mannréttindum. Stöður yf-
irmanna þarf ekki lengur að aug-
lýsa. Það er handvalið innan stofn-
unarinnar. í einkafyrirtækjum er
handvalið. Þeir „eiga“ Landsspítala-
háskólasjúkrahús. Það er þeirra
„einkasjúkrahús" og hvað eru þá
læknar eins og Steinn Jónsson að
tala um einkarekið sjúkrahús útí
bæ?
Enginn ber ábyrgð?
Það verður ekki hjá þeirri stað-
reynd litið að menn geta átt yfir
höfði sér fangelsisdóm fyrir það eitt
að stela skóhlífum. Þá liggur refsing
við broti. í sakamálaréttarfari kall-
ast það ódæði þegar menn fremja
eitthvað án þess að hafa til þess
heimild og brjóta lög og reglur, en
mér sýnist að í íslenskri stjómsýslu
sé „heimildarleysið" kallað „þetta er
bara svona“. Og allir eiga vera
ánægðir með það. Með fáum und-
antekningum eru menn ekki dregnir
til ábyrgðar fyrir embættisafglöp,
brot á starfsmannalögum, brot á
fjárlögum og jafnvel brot í opinberu
starfi. Hér virðast stjómendur geta
starfað án ábyrgðar á því, sem þeir
eiga að bera ábyrgð á. Það er verð-
ugt verkefni fyrir alþingismenn að
íhuga vel og vandlega framtíð
stjórnsýslunnar í landinu. Fólk hef-
ur hingað til sagt fátt þegar á því er
brotið, en það er ekki þar með sagt
að þögnin ein tryggi stjómendum
starf í framtíðinni. Fólk vill ekki
valdníðslu, geðþóttaákvarðanir né
stjórnsýslubrot. Það er ekki skrýtið
þótt leiðarahöfundur Morgunblaðs-
ins sé rasandi og spyrji spuminga.
Það gera fleiri.
Höfundur er blnöa- og fréttamaður
og fyrrv. varaþingmaður.
_____________UMRÆÐAN___
Stj órnsýsla í molum
Amþrúður
Karlsddttir
SIGBJÖRN Gunn-
arsson, sveitarstjóri í
Mývatnssveit, víkur að
mér orði í Morgun-
blaðsgrein sl. laugar-
dag. Sigbjöm vitnar
þar til rabbs sem við
höfðum skömmu áður
átt í gegnum síma og
hafði ég nú ekki áttað
mig á að það spjall
ætti eftir að verða að
tilvitnaðri heimild í
blaðagrein. Rétt er að
við ræddum þar m.a.
um þann grundvallar-
mun sem væri á úr-
skurðum eða niður-
stöðu í umdeildum
málum eftir því hvort viðkomandi
framkvæmd hefði í aðdragandanum
sætt fullgildu lögformlegu umhverf-
ismati eða ekki. Þetta breytir að
sjálfsögðu ekki því að slíkar fram-
kvæmdir, ef heimilaðar eru, geta
áfram orðið umdeildar og ýmsir
ósáttir við þá niðurstöðu. Svo háttar
til, eins og við Sigbjöm báðir vitum,
um niðurstöðu skipulagsstjóra og
síðan úrskurð umhverfisráðherra í
framhaldi af kærum hvað varðar
frekara kísilgúrnám í Mývatni.
Niðurstaða skipulagsstjóra og‘ úr-
skurður ráðherra vekja ýmsar
spurningar um lagaleg atriði og á
þeim nótum voru fyrirspurnir sem
Kolbrún Halldórsdóttir og undirrit-
aður lögðu fram á Alþingi. Fyrir-
spumimar vörðuðu tengsl þessa
máls við Ramsarsamninginn um
vemdun votlendissvæða og álitamál
sem snerta túlkun svonefndrar var-
úðarreglu sem íslendingar gerðust
aðilar að með undirritun sinni á
Rio-sáttmálanum. Þessar fyrir-
spurnir höfðu legið frammi á Al-
þingi um nokkurt skeið þegar
margnefnt símtal okkar Sigbjörns
Gunnarssonar fór fram. Þegar um-
hverfisráðherra hafði svarað seinni
fyrirspurninni gerði ég örstutta at-
hugasemd, en það geta þingmenn
aðrir en málshefjendur gert, þó að-
eins í eina mínútu. Ég mótmælti því
að ráðherrar skyldu ekki nota
ræðutíma sinn til að svara með mál-
efnalegum hætti þeim spurningum
sem fyrir þá væru
lagðar. Það eina sem
ég sagði efnislega um
úrskurð umhverfisráð-
herra var að ég teldi
ráðherra vera tiltölu-
lega einan um það að
telja hann gott dæmi
um að nátttúran hefði
fengið að njóta vafans.
Sigbjörn Gunnarsson
má kalla það að skat-
tyrðast og verður hver
að velja hugsunum sín-
um orð.
Iðnaðarráðherra
svarað
Úr því þessi mál ber
á góma á annað borð í blaðagrein er
rétt að ég noti tækifærið og svari
Valgerði Sverrisdóttur iðnaðarráð-
herra sem opinberlega hefur túlkað
mjög frjálslega ummæli sem ég lét
falla um úrskurð skipulagsstjóra
varðandi frekara kísilgúmám úr
Mývatni á fundi með bæjarstjórn-
armönnum á Húsavík fyrr í haust.
Þar sagði ég efnislega á þá leið að
ég teldi úrskurð skipulagsstjóra í
aðalatriðum standast og vera verj-
anlegan fyrir utan eitt atriði, sem
vissulega er mjög stórt, og það er
dýpt í námugryfjum á svæði 2. Það
vakti strax mikla undrun mína að
skipulagsstjóri skyldi víkja með öllu
til hliðar ráðleggingum alþjóðlega
sérfræðihópsins sem einmitt varar
sérstaklega við því, ef farið verði út
í vinnslu á svæði 2 á annað borð, að
þar verði dýpkað um meira en 2
metra sökum hættu á umtalsverð-
um setflutningum ofan í þær gryfj-
ur. Ég sé ástæðu til að rifja upp í
þessu sambandi að í raun felur úr-
skurðurinn, og sú stefna sem málin
hafa tekið, í sér að horfið er frá öll-
um hugmyndum um kísilgúrdæl-
ingu úti í syðri flóa sjálfum og ekki
er fallist á dælingu á svæði 1. Það
sem fallist er á er dæling á svæði 2
að uppfylltum margvíslegum skil-
yrðum, að vísu með þessu stóra frá-
viki frá ráðgjöf erlendu sérfræðing-
anna þar sem er dýpt gryfjanna. Eg
á hins vegar ákaflega erfitt með að
sjá að hægt sé að halda því fram að
Mývatn
Ég neita að gangast
undir þá nauðhyggju,
segir Steingrímur J.
Sigfússon, sem því mið-
ur gætir allt of oft í um-
ræðum um umhverf-
ismál hér á landi.
varfæmissjónarmið hafi verið höfð í
heiðri hvað þann þátt málsins varð-
ar.
Niðurlag
Ég hef ekki farið í felur með mín
sjónarmið í þessu erfiða deilumáli.
Eg hef margsinnis boðað til al-
mennra funda í Mývatnssveit til að
ræða við heimamenn, skrifað um
málið blaðagreinar, flutt um það
þingmál á Alþingi og þar fram eftir
götunum. Ef ég ætti að reyna að
draga afstöðu mína til málsins í
heild saman í örfá orð gæti það ver-
ið á þessa leið:
Væri engin kísilgúrverksmiðja á
bökkum Mývatns í dag er ólíklegt
að nokkrum dytti í hug að reisa
hana þar og enn ólíklegra að á slíkt
yrði fallist. Mývatn og Laxá með
öllu sínu umhverfi eru nú einu sinni
einhverjar skærustu perlur í nátt-
úru Islands og njóta verndar sam-
kvæmt sérstökum lögum. Kísilgúr-
verksmiðjan er barn síns tíma og
verður að skoðast sem slík. Hún er
hins vegar til staðar og tilvist henn-
ar skapar atvinnu og umsvif sem
skipta verulegu máli í Mývatns-
sveit, á Húsavík og víðar. I málinu
vegast á umhverfisvemdar- og var-
úðarsjónarmið í umgengni við dýr-
mæta náttúru og lífríki annars veg-
ar og atvinnu og nýtingar-
hagsmunir hins vegar. Þær snúnu
aðstæður sem búnar voru til með
byggingu verksmiðjunnar ættu að
kenna mönnum að flýta sér hægt og
vanda til verka þegar ákvarðanir
eru teknar um að einhverju leyti
sambærilega hluti í nútímanum.
Ég hef undanfarin ár hvatt menn
til að horfast í augu við þann mögu-
leika að starfseminni kynni að ljúka
og undirbúa sig undir þá niðurstöðu
jöfnum höndum. Ég hef haft miklar
efasemdir um að réttlætanlegt sé að
heíja námuvinnslu á nýjum svæðum
í Mývatni vitandi þó vel um þá
hagsmuni sem eru í húfi. Ég tel mig
ekki síður áhugasaman en hvem
annan um að byggð og mannlíf
blómgist í Mývatnssveit sem og
annars staðar í landinu. Ég neita
einfaldlega að gangast undir þá
nauðhyggju sem því miður gætir
allt of oft í umræðum um umhverf-
ismál hér á landi; að valið standi
milli umhverfisverndar annars veg-
ar og atvinnuuppbyggingar og
framþróunar hins vegar. Slíkur
hugsunarháttur er stórhættulegur í
landi sem án nokkurs vafa á ein-
hverja sína mestu framtíðarhags-
muni fólgna í framsækinni umhverf-
isverndarstefnu, sjálfbærri nýtingu
auðlinda og sjálfbærri þróun á sem
flestum sviðum.
Höfutidur er alþingismaður.
Nokkur orð um
vafa og varúð
Steingrímur J.
Sigfússon
HELENA
RUBINSTEIN
CHRISMAS BEAUTY
POWER A CREAM
50 ml - jólaverð kr. 5.400
Verðmæti kr. 7.550
FALLEGAR JÓLAGJAFiR
SEM GLEÐJA ALLAR
KONUR
Jólaöskjur í miklu úrvali^
sem innihalda
andlitskrem - líkamsvöru -
förðunarvöru
Glæsileg rauð taska með;
Mini Vertiginous maskari
svartur + All Mascaras 50
ml. + Mini Kohl svartur +
Ritual Rouge nr. 9 + Face
Sculptor farði nr. 23, 10
ml.+ Face Sculptor krem
15 ml.
JÓLAVERÐ kr. 2.800
Verðmæti kr. 6.300
ART OF SPA
Fullkomin vellíðan, slökun
og orka með tveimur
líkamslínum.
Nú fáanlegar í fallegum
jólaöskjum.

UTSOLUSTAÐIR
Andorra Hafnarfirði,
Ársól Efstalandi,
Bylgjan Kópavogi,
Fína Mosfellsbæ,
Snyrtivöruversl Glæsibæ,
Gullbrá Nóatúni,
Hygea Kringlunni,
Hygea Laugavegi,
Libia Mjódd,
Mist Spönginni,
Sara Bankastræti, >■
Sigurboginn Laugavegi,
Bjarg Akranesi,
Hilma Húsavík,
Hjá Maríu Amaro Akureyri,|
Hjá Maríu Glerárt Akureyri
Miðbær Vestmannaeyjum
%